Rapper Sor stond op het punt een platencontract te tekenen. En toen werd hij doof

Niet dat dat hem enigszins tegenhield. Het zelfverklaarde achterneefje van Beethoven nam de nodige dosis ibuprofen, won een dirigentenwedstrijd en brengt deze week een hiphopalbum uit. ‘Ik blijf geloven dat mijn gehoor op een dag zal terugkeren.’

Niks, nada, nougatbollen.

Er kwam geen geluid uit de gsm waarop Rosario Mussendijk alias Sor – gestileerd als sor – op een herfstdag in 2018 naar een serie keek. Er bleek echter niets mis met het toestel, wel met Mussendijks oren, wat pas duidelijk werd toen zijn moeder hem vanuit de deuropening toesprak. Hij zag haar mond bewegen, maar hoorde haar niet. Sor was doof geworden.

‘Negen maanden daarvoor kreeg ik last van mijn linkeroog, vervolgens van mijn rechteroog. Niet veel later kon ik niet meer wandelen en zelfs met moeite zitten. Er was voordien geen enkele indicatie dat het slecht met mij ging. Ik was ineens een kasplant, en toen viel mijn gehoor weg. Je weet niet wat je overkomt, maar wanneer de schakels van je systeem een voor een uitvallen, denk je dat je doodgaat. Zonder medicijnen was ik ook gewoon dood geweest.’

Sor praat erover vanuit zijn huis in Almere, waar zijn buurman tekeergaat met een boormachine. ‘Bro, ik word hier helemaal gek’, klinkt het geagiteerd. ‘Het is zo luid dat ik er zelfs last van ondervind wanneer ik mijn gehoorapparaat verwijder.’ Sor kan intussen terug horen, met dank aan verschillende hulpmiddelen, waaronder medicatie en technologie. Zonder hoort hij voor vijf procent aan zijn rechteroor en voor veertig procent aan zijn linker.

Zonder hoort hij de regen niet. Voetstappen of zijn deurbel evenmin. Als hij tankt, legt hij zijn hand op de motorkap om te voelen of de auto nog draait. Wanneer hij beats bakt, draagt hij een rugzak met een subwoofer die de bas letterlijk in zijn rug duwt. Dankzij die technologie en een halsketting met een microfoon die in verbinding staat met zijn gehoorapparaat, kan Sor anno 2022 muziek maken. Zijn roeping pak je hem niet zomaar af.

Belgische nederhopfans kennen Sor misschien van Voor de views, een samenwerking uit 2020 met Zwangere Guy, Winne en Yung Nnelg. Voor hij solo ging – eerst onder de naam Ros, Sor sinds hij doof werd – verdiende hij zijn strepen in de rapscene als lid van punkhiphopact Black Acid. Hij ging net een platencontract tekenen als soloartiest toen zijn gehoor hem abrupt in de steek liet. Die deal kwam er toch, weliswaar met vertraging. Nu brengt hij met Bae Dovenpt. 1 (spreek uit zoals Beethoven, waarover later meer) het eerste deel van een trilogie uit waarop klassieke muziek en rap innig knuffelen.

***

‘Ik heb één dag gedacht dat het gedaan was met mijn carrière’, blikt Sor terug op de penibele maanden in 2018. ‘Eén dag, waarna ik tot het inzicht kwam dat terugvechten de enige optie was. Het was simpel: ik kan niets anders dan rappen en producen. Moest ik dan in een supermarkt gaan werken? Daar had ik niets te zoeken, want ik zou niet kunnen communiceren met de klanten.’

‘Nooit zoveel gehuild dan toen ik niet kon horen/ Het ergste is dat ik het slechte nieuws acht keer moest horen’, rapt Sor op Fam, een track op Phonak, de ep uit 2019 die vernoemd is naar het bedrijf achter zijn halsketting-met-microfoon. Met die passage haalt hij uit naar de dokters die zijn vragen nooit hebben kunnen beantwoorden.

‘Ik heb nog steeds een probleem met de artsen van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam’, aldus de rapper. Hij ging langs bij de oogarts, de oorarts, de reumatoloog, de evenwichtsorgaanarts en daarmee is de lijst zelfs niet volledig. Ze vertelden alleen wat hij niet had – geen aids, geen kanker – en niet wat hij wel had. Sommige specialisten denken in de richting van het Cogan-syndroom, waardoor cellen zijn lichaam aanvallen. Anderen houden het bij ‘allicht een auto-imuunziekte’.

‘De kleine broer van mijn vader is overleden aan een auto-immuunaandoening toen hij even oud was als ik op het moment dat de ellende mij overkwam. Natuurlijk denk je dan dat je lot is bezegeld’, vertelt hij. ‘Maar ik heb ervoor gezorgd dat ik er nog ben.’ Daarbij hebben het maximum toegestane aantal tabletten ibuprofen per dag en later een medicijn voor reumapatiënten geholpen.

‘Ik zoek nog steeds naar de oorzaak en de oplossing’, klinkt het strijdvaardig. ‘Ik ontmoet voortdurend nieuwe artsen. Elke week schud ik de hand van iemand die geacht wordt het probleem te fixen, maar niemand van hen slaagt er tot dusver in. Ik probeer ook zelf mijn shit op te lossen. Ik ben een tijdje vegan geweest, heb glutenvrij gegeten, alcohol geband en ben gestopt met roken. Niets heeft gewerkt. Elektroacupunctuur heeft evenmin geholpen. Maar ik blijf geloven dat de oplossing uit de bus zal vallen.’

***

Het is een cliché, maar muziek is Sors brandstof. De geboren Amsterdammer is altijd blijven rappen en producen. Sinds kort dirigeert hij ook. Met zijn Sorkest ( douze points voor de woordspeling) treedt hij in mei op in het legendarische Amsterdamse concertgebouw. Nederland heeft Sor als dirigent leren kennen dankzij het programma Maestro, waarin BN’ers een orkest leren leiden. Sor kwam, zag en overwon zopas voor de ogen van twee miljoen kijkers.

‘Ik kick niet op erkenning. Uiteraard zou ik later graag een Edison (oudste muziekprijs in Nederland, nvdr.) of Gouden Kalf in ontvangst nemen voor mijn werk, maar ik heb niet deelgenomen aan Maestro om te winnen, wel om te leren dirigeren.’ Nadat hij over het programma had gehoord, gaf Sor zijn management de opdracht om contact op te nemen met de makers. ‘Het kan gek klinken, maar deelnemen aan de tv-show leek mij een authentiekere manier om de kneepjes van het vak te leren dan me verdiepen in de theorie. Ik werd in het diepe gegooid en kon meteen met een groot orkest samenwerken.’

Klassieke muziek heeft de Nederlander altijd al aangesproken. Als kind droomde hij niet van een Ferrari, maar van een vleugelpiano. Zijn laatste single Zo zijn is evenveel Erik Satie als Drake. Bae Doven, de titel van zijn trilogie, is niet voor niets een knipoog naar Beethoven. ‘Die guy en ik… Wij zijn verre familie van elkaar’, grinnikt Sor. ‘Hij leed net als ik aan gehoorverlies en legde zijn oor op de piano om de trillingen te laten binnenkomen. Ik heb dat ook een tijd gedaan. Er zijn ook vermoedens dat hij, net als ik, Noord-Afrikaanse roots heeft.’

‘Als ik een teletijdmachine had, zou ik terugkeren naar de barok om met Bach te kunnen lullen’, zei Sor in een interview met Vice. ‘Componisten worden vaak beschouwd als de makers van hoge kunst, waarbij je aan rijke, witte mannen in landhuizen denkt. Maar Bach, Mozart en Beethoven blijken de grootste jalas(straattaal voor sufferds, nvdr.) te zijn. Mozart was een vrijmetselaar en in zekere zin een rebel. Ik vind het fascinerend dat zij de grenzen aftastten.’

Beethoven heeft zijn gehoorverlies nooit omarmd. Sor wel. ‘Ik word er voortdurend mee geconfronteerd – ook nu ik met jou praat. Mijn hele leven is veranderd, maar ik wil mij gedragen als een normaal persoon. Ik weiger mij erbij neer te leggen dat ik doof ben. Ik blijf geloven dat mijn gehoor op een dag zal terugkeren.’

Sor wil aangesproken worden als artiest, niet als de dove artiest. ‘Veel mensen weten niet eens dat ik doof ben. Als ik in de studio ben en ik mijn gehoorapparaat verwijder, vragen collega-artiesten weleens: “Wat is dat? Ben je doof?” Ja man! Ook sommige journalisten weten van niets. Dat vind ik dan weer kwalijk: ze doen hun research niet’, lacht hij.

Een jurylid van Maestro zei dat Sor ‘muziek lééft’. Een kijker twitterde ‘stop maar met rappen, je hebt een nieuwe carrière’. ‘Ik heb veel berichten ontvangen na mijn overwinning. Van mensen die mij sympathiek vinden tot anderen die zich afvragen wat dat ijzerwerk in mijn mond doet. (lacht)Maar ik ben blij dat anderen zien wat ik allang weet: dat ik leef voor mijn muziek.’

Sor

Geboren als Rosario Mussendijk op 23 september 1996 in Amsterdam.

Is lid van de Nederlandse punkhiphopgroep Black Acid en ging eerder solo onder het pseudoniem Ros.

Sinds 2018 is Sor doof. De oorzaak daarvan is tot op heden niet bekend. Dankzij medicatie, een gehoorapparaat en andere technologie kan hij opnieuw horen, zij het niet volledig.

Raakte in de ban van componisten als Beethoven en Erik Satie, wat te horen is op zijn recentste single Zo zijn, waarop rap en klassiek clashen.

Won zopas de gouden baton van Maestro, een tv-show met twee miljoen kijkers waarin BN’ers een orkest leren dirigeren.