Natasha Pirard over ‘Fernande, Cecile’, haar muzikale vergeet-mij-nietje

Met Fernande, Cecile, haar tweede album bij Deewee, het label van de broers Dewaele, brengt Natasha Pirard een ode aan twee belangrijke vrouwen in haar leven. Haar grootmoeder, die ze aan alzheimer verloor, en haar moeder. ‘Ik had schrik om uit de experimentele wereld verstoten te worden.’

Wie denkt aan Deewee, denkt wellicht aan Charlotte Adigéry & Bolis Pupul, Asa Moto, en uiteraard Soulwax. Kortom: muziek met een dansbare beat. Maar de broers Stephen en David Dewaele bieden ook onderdak aan Natasha Pirard, in wier werk de dansvloer ver te zoeken is. Met analoge synthesizers, akoestische instrumenten, tapeloops en veldopnames weeft ze lang uitgesponnen sfeertapijten die tot verstilling uitnodigen.

Pirard is per toeval bij Deewee beland. ‘Als student werkte ik in een Gentse koffiebar waar Stephen vaak langskwam. Toen ik voor de vakgroep kunstwetenschappen een project organiseerde, trok ik mijn stoute schoenen aan en vroeg ik of we in zijn studio een workshop rond synthesizers mochten organiseren. Een paar maanden later werd ik teruggevraagd om een paar dagen per week in die studio te experimenteren.’ Uiteindelijk resulteerde dat in Dream Cycles, haar twee uur lange debuut, dat vorig jaar via Deewee verscheen. Nu is er ook een opvolger, Fernande, Cecile.

In de ban

Op muzikaal vlak is Pirard een buitenbeentje, en niet alleen in de stal van Deewee. Haar muziek wordt vaak geklasseerd onder de noemer ‘experimenteel’, wat alles en niets kan betekenen. ‘Wanneer ik aan mensen uitleg wat ik precies doe, dek ik mezelf ook altijd op die manier in. Ja, ik verschijn op Deewee, maar het is niet zoals Charlotte & Bolis, het is wat experimenteler. (lacht) Voor platenwinkels is het niet makkelijk om muziek op die manier in te delen. Maar voor mij slaat die term meer op een bepaalde benadering van muziek, niet op de klank zelf.’

Ook in de experimentele-muziekwereld voelt Pirard zich een buitenbeentje. Ze vertelt dat er in die kringen vaak geen persoonlijk verhaal aan een album verbonden zit. ‘Hooguit vertellen ze over een nieuw instrument waar ze mee geëxperimenteerd hebben, of over de veldopnames die ze twee maanden lang in Brazilië gemaakt hebben. Allemaal razend interessant, maar met een minder expliciete, emotionele lading.’ Zelf studeerde Pirard musicologie, maar het academische laat ze in haar eigen werk achterwege. Fernande, Cecile is ontstaan uit persoonlijke emoties. De plaat is vernoemd naar Pirards grootmoeder en moeder, twee belangrijke vrouwen in haar leven. Die eerste verloor ze op haar zevende aan alzheimer, en via haar muziek probeert ze haar herinneringen te verklanken. ‘Door die aanpak had ik schrik om verstoten te worden uit de experimentele wereld’, lacht ze nu.

Aanwezig, afwezig

Experimentele muziek over alzheimer: onvermijdelijk leidt ons gesprek ons naar The Caretaker, wiens zesdelige albumreeks Everywhere at the End of Time het afbrokkelende geheugen ook al verklankte. Pirard beaamt dat The Caretaker een belangrijke inspiratie was, al heeft zij het anders aangepakt. Ze speelt op twee manieren met het geheugen: dat van haar grootmoeder, maar ook haar eigen, kinderlijke, herinneringen. ‘Toen ik mijn grootmoeder voor de laatste keer in het ziekenhuis bezocht, begon ze ineens naar mij te roepen. Ze was vergeten wie ik was. Achteraf probeerde mijn moeder uit te leggen dat ik niets fout had gedaan, maar als kind begrijp je dat niet. Kort daarna is ze overleden, en tijdens de begrafenis heb ik zitten huilen dat het geen naam had. Met mijn moeder had ik een regel dat we nooit met ruzie gingen slapen, zodat we de volgende ochtend met een schone lei konden beginnen. Maar tegen mijn oma heb ik nooit sorry kunnen zeggen. Dat heeft me vernietigd.’

Op Fernande, Cecile worden die emoties in sfeervolle muziekstukken omgezet. Zo klinkt openingsnummer Jardin des fleurs nog lieflijk en onschuldig, vol opbeurende vogelgeluiden – zoals Pirards herinneringen aan de tuin van haar oma. Op dat moment lijkt er nog niets aan de hand. Geleidelijk aan glijdt de plaat af naar treurige emoties. In Dernière visite, het derde nummer, waar Pirard het hardst op moest kauwen, zijn geen duidelijke noten meer te horen. In de achtergrond van een langzaam ontwikkelende drone hoor je telkens nieuwe dingen. ‘Zo was het met mijn grootmoeder ook. Telkens wanneer we haar zagen, was ze iets anders vergeten, of herinnerde ze zich iets compleet absurds. Zo heerste er een continue aan- en afwezigheid van dingen. Een heel vreemde ervaring.’

Beter te vroeg

De oplettende lezer heeft al gemerkt dat we maar de helft van het verhaal vertellen. Fernande, Cecile is immers ook opgedragen aan Pirards moeder, die nog leeft. ‘Het idee voor het album is ontstaan toen ik een koffie ging drinken met mijn moeder. Ze legde haar hand op haar hart en zei dat ze daar altijd aanwezig zou zijn, ook als zijzelf zou beginnen te dementeren. Toen besefte ik hoeveel schrik ze daarvoor heeft. Daar wilde ik iets mee doen, want mijn moeder is ongelooflijk belangrijk voor mij. Vaak worden platen die iemand eren pas uitgebracht als die persoon in kwestie overleden is, maar daar wil ik niet mee wachten. Ik koester haar warmte en wil dat ze zelf kan zien hoe belangrijk ik haar vind.’

Berichten vol smileys

Daarom gaat Fernande, Cecile in de tweede helft weer optimistischer klinken. Het begint met Buisson de mures, opgehangen aan een herinnering van Pirard waarin ze met haar broer braamstruiken leeg gaat plunderen, waarna haar ongeruste moeder de bengels naar binnen roept omdat ze hun kleren vuil gaan maken. Het treurigste nummer is Changement de pas, over Pirards veranderende levensritme na de scheiding van haar ouders. Maar daarna volgt het heldere L’éclat, geïnspireerd op het moment dat Pirards moeder opnieuw de liefde vond. En met La fin le début wordt er een mooie strik om het geheel gebonden. ‘Daarmee komt er een einde aan woelige jaren. Als tiener heb ik vaak met depressies geworsteld, maar mijn moeder was er altijd, als rots in de branding. Uiteindelijk studeerde ik met mooie punten af en kon ik mijn eigen weg zoeken in het culturele veld, wat ik voor een groot deel aan haar te danken heb. Het is soms nog altijd spannend, maar niet meer zo turbulent als vroeger.’

Wanneer ik Pirard spreek, heeft haar moeder de volledige plaat nog niet gehoord. ‘Maar de singles vond ze prachtig. Dan stuurde ze altijd berichten vol smileys en kanjers van volzinnen’, glimlacht ze.