Na twintig jaar zijn The National dan toch echte vrienden

Niet door het eeuwige gebakkelei in de studio maar wel door de depressie van Matt Berninger had de groep er ei zo na de stekker uit getrokken.

Boft u dus maar even met de nieuwe, negende plaat First Two Pages of Frankenstein. Je zou die het resultaat van groepstherapie kunnen noemen: het werk van vijf muzikanten die hun kernwaarden moesten terugvinden om verder te kunnen. Hun namen kent u intussen: zanger Matt Berninger, gitaristen-toetsenisten Aaron en Bryce Dessner en de ritmetandem Scott en Bryan Devendorf (respectievelijk bas en drum). Volgens Aaron Dessner bevat de plaat elementen van alle voorgaande National-platen. Taylor Swift, Phoebe Bridgers en Sufjan Stevens zijn als gasten bovendien usual suspects. Een eerste vraag voor tweelingbroer Bryce Dessner (midden achteraan op de foto) – die niet in de States maar in Frankrijk woont – ligt voor de hand.

Zeg maar gerust dat Matt een depressie had. Zanger en performer zijn is voor hem een destructieve levensstijl.

In welk opzicht is First Two Pages of Frankenstein een aanvulling op jullie oeuvre en niet gewoon een samenvatting ervan?

Bryce Dessner: Ik denk dat we wat van The National overbleef tijdens de pandemie met de grond gelijk hebben gemaakt. Op het einde van de tournee van 2019 viel de boel structureel uit elkaar: we konden nergens meer optreden, zaten lang zonder manager. Er was veel chaos, of in elk geval geen visie meer. Iedereen zwermde uit. Matt maakte een soloplaat. Mijn broer stortte zich op Big Red Machine. Ik schreef klassieke muziek en filmmuziek. Bryan was gelukkig in Ohio bij zijn vrouw en kinderen en Scott kon altijd wel met iemand samenspelen. Het voelde alsof we het stuur loslieten dat we twintig jaar lang stevig hadden vastgeklemd. Nu, loslaten is natuurlijk gezond – het hoort bij het leven. (fijntjes) Veel mensen hadden nooit gedacht dat we het zo lang zouden uithouden. Elke plaat ging gepaard met spanning en rivaliteit in de studio, dat eeuwige steekspel waarbij de ene ten koste van de andere de richting wil aangeven. Wel, dat viel volledig weg toen we weer verzamelen bliezen. Dus dát is nieuw.

Matt kon alvast zijn ideeën niet doordrukken want door een writer’s block van meer dan een jaar had hij er aanvankelijk geen.

Dessner: Zeg maar gerust dat hij een depressie had. Waar het in mijn ogen op neerkwam, was dat hij zich gedurende die twintig jaar een gevangene had gevoeld. Zanger en performer zijn is een destructieve levensstijl voor hem. Al die tijd moest hij, puur door de zenuwen, bij elke show een fles wijn soldaat maken. Om die podiumpersoonlijkheid te kunnen zijn, die niet samenvalt met wie hij werkelijk is. Dat komt door de feedback van het publiek. De mythe van de band ook – zelfs al is The National niet de beroemdste groep ter wereld. Alleen al het simpele feit dat een vreemde je om een handtekening of foto komt vragen… Er is geen betekenisvol gesprek, je deelt met die ander verder niets. Doe dat twintig jaar lang en tel daar alle fucking spiegels van sociale en andere media bij en het is alsof je vastzit in een soort algoritmische echokamer.

Hoe viel hij dan nog te porren voor een nieuwe plaat met The National?

Dessner: We hebben het mogelijke einde van de groep in alle ernst en sereniteit op tafel gelegd. Omdat we in de eerste plaats weer samenkwamen als vrienden, niet als bandgenoten. We wilden nagaan of iedereen oké was in plaats van meteen weer een plaat te willen maken waarmee we op tournee konden om geld te verdienen. Dat soort gesprekken hadden we nooit eerder gehad.

Omdat jullie financiële toestand het vroeger niet toeliet?

Dessner: We zijn nog niet binnen, hoor. Maar we vinden wel dat werken niet ten koste van iemands mentale gezondheid mag gaan. Jarenlang hadden we de creatieve lat telkens weer wat hoger gelegd. Sleep Well Beast (2017) was een toppunt van experiment, I Am Easy to Find (2019) een groots conceptueel project met een kortfilm en een hele rist gastzangers. We zijn daar trots op, maar het deed ons afdrijven van wat we zijn. Taylor, Phoebe en Sufjan zijn belangrijke gasten op de nieuwe plaat, maar wel gásten. It’s really the five of us. Dus het nieuwe is in feite oud. (lacht)

Taylor Swift heeft haar bijdrage aan The Alcott inderdaad al na twintig minuten gemaild. Ze heeft een briljante geest.

Matts liefde voor schrijvers en dichters als John Cheever, Raymond Carver of John Ashbery is bekend. De plaattitel verwijst naar de klassieker van Mary Shelley die hij lukraak uit de kast plukte en opensloeg op zoek naar inspiratie, een truc die hem soms helpt als hij creatief in het slop zit.

Dessner: We hebben Matt meermaals op het hart gedrukt dat hij het wiel niet opnieuw moest uitvinden. Hem gerustgesteld dat wat hij schreef hoe dan ook belang had. Voor ons. Hij moest niet denken aan de fans of de pers. Ja, menselijke relaties blijven zijn stokpaardje. Maar schrijven over de condition humaine zal nooit passé zijn. Bovendien is het mooie en krachtige aan zijn teksten dat hij je de betekenis zelf laat invullen. New Order T-Shirt zou over je beste vriend of je pas overleden moeder kunnen gaan. Of neem een veel oudere songs als About Today: bedoelt hij een koppel of iemand die zijn vader verloren is? Al is wel duidelijk dat Once upon a Poolside, het eerste nummer op de nieuwe plaat, over de band gaat.

‘Is this how this whole thing is gonna end?/ This is the closest we’ve ever been.’

Dessner: Precies. Als alle druk of angst voor de hele onderneming van pakweg touren is weggeëbd, zal alleen onze vriendschap overblijven.

Taylor Swift zou haar bijdrage voor het nummer The Alcott – tekst en al – hebben ingediend twintig minuten nadat Aaron haar de muziek had gemaild.

Dessner: Klopt. Ze heeft een briljante geest.

Je zegt dan niet: ‘Mooi, Taylor, maar als je er een nachtje over slaapt, kun je het misschien nog beter maken’?

Dessner: (lacht) Ze heeft nog wel het een en ander verfijnd, maar aan de basis zelf heeft ze niks meer veranderd. Ze hoort de mogelijkheden gewoon razendsnel. Omgekeerd geldt ook dat wanneer haar niet snel een idee te binnen valt het ook niet meer zal komen. If she doesn’t hear it, she doesn’t hear it.

Je hebt door Matts crisis vast nagedacht over hoe de rest van jouw leven er zonder The National zou uitzien.

Dessner: Mijn vrouw en ik (de Franse zangeres Mina Tindle, nvdr.) hebben een zoon van zes. Hij is geboren toen Sleep Well Beast uitkwam. Daarna moest ik voor drie jaar de hort op. Mijn vrouw heeft het daar extreem moeilijk mee gehad. Maar mijn zoon was nog een baby, hij heeft er geen trauma aan overgehouden. We maken er soms grapjes over. Als we thuis bezoek aankondigen, vraagt hij wie. Dan zeg ik dat ik ook wel eens op bezoek zou willen komen en reageert hij: ‘Dada, tu ne peux pas être un invité parce que tu es toujours là.’ Voor hem lijkt het alsof ik altijd thuis ben geweest, en dat maakt me zó gelukkig. Mijn kind zien opgroeien, dát zou mijn leven zijn zonder The National. I’m a fucking lucky asshole. Ik zou de muziek nooit opgeven en op mijn eentje blijven componeren, en ook met anderen samenwerken. Maar ik hoef niet meer zo nodig honderd bergen te beklimmen, snap je?

Je bent klaar om tuinder te worden.

Dessner: (grijnst) Misschien, ja. Weet je, veel lui in de muziek kampen met hun mentale gezondheid. Het besef daarover zou best mogen groeien. Waaróm is dat zo? Kurt Cobain of Elliott Smith, twee boegbeelden van onze generatie, waren duidelijk niet bestand tegen de roem. We voeden de muziekbusiness nog steeds met jonge artiesten terwijl die machinerie een miljoen keer krachtiger is geworden door alles wat er online leeft. Een zeventienjarige kan in een vingerknip een publiek aan zich binden, maar heeft geen flauw benul van wat die zich daarmee op de hals haalt. (verwijzend naar Berninger) Het kan goed zijn dat je er pas op je achtenveertigste een beetje perspectief op begint te krijgen.

Wat met je gezinssituatie en de aangekondigde tournee?

Dessner: Ik heb gevochten om die zo leefbaar mogelijk te houden. Een extra concert in Bilbao? Geen probleem, dat is voor mij naast de deur (hij woont in Frans-Baskenland, nvdr.). Een extra show in Arizona die vijf dagen aan het schema toevoegt? Geen sprake van. We zouden er een smak geld mee kunnen verdienen, maar die vijf dagen? Die zijn belangrijk als je weet dat je bij thuiskomst al vier dagen moet bekomen. Niet iedereen in de groep denkt er zo over, maar ik wil alleen nog realistische tournees doen. Daarom spelen we komende zomer geen festivals. Die hebben we vorige zomer gedaan en zullen we volgend jaar wel weer doen.

Emotie is het begin van álle muziek. Nick Cave raakt me altijd weer. Cat Power. Nina Simone. Phoebe Bridgers.

Kun je nog tot tranen toe ontroerd raken door muziek?

Dessner: Emotie is het begin van álle muziek. Voor de film C’mon C’mon, waarvoor mijn broer en ik de score hebben geschreven, vroeg regisseur Mike Mills om elke zweem van sentimentaliteit te weren. Nou, onmogelijk. Zeker mijn broer kan niks maken zonder dat daar een warm hart in klopt. Als ik improviseer aan de piano, dan is dat ook puur op gevoel. Wat luisteren betreft: Nick Cave raakt me altijd weer. Cat Power. Nina Simone. Phoebe Bridgers. Veel instrumentale muziek ook, van Ryuichi Sakamoto of Claude Debussy. Steve Reichs Music for 18 Musicians is voor mij héél emotioneel.

De helft van een tweeling zijn die door een oceaan gescheiden wordt, laat dat zich voelen?

Dessner: Ja. Ik sprak daarnet over loslaten. Maar je tweelingbroer loslaten is het moeilijkste wat er is. Onze identiteiten waren tot op een bepaalde leeftijd niet van elkaar te onderscheiden. Dat was niet problematisch, we waren gewoon de hele tijd samen. Die band is diep in ons fundamentele zijn verzonken. Mensen zeggen: je wordt alleen geboren en je sterft alleen. Maar een tweeling wordt sámen geboren. Nu, we hebben uiteraard elk onze eigen weg gevolgd. Dat kan wel eens raar zijn. Als we elkaar lang niet hebben gezien, moeten we even opnieuw connecteren. Maar er zal altijd magie zijn als wij samenspelen.