Mogen we blij zijn met het postume album van Sophie?

Sommigen kijken er reikhalzend naar uit om de iconische artiest nog één keer te horen, anderen vrezen dat haar nalatenschap bevuild wordt met onafgewerkt materiaal. Hoe zit het precies met die nieuwe plaat van de betreurde Sophie?

Het zou poëtisch zijn als het niet zo tragisch was. Op 30 januari 2021 zag Sophie Xeon in Athene een prachtige volle maan. Ze leunde achterover op een balkon om een foto te nemen, verloor haar evenwicht en kwam fataal ten val.

Daarmee verloor de muziekwereld een van haar meest radicale, vernieuwende artiesten. Sophie is onafscheidelijk verbonden met hyperpop, het trendy genre dat enkele jaren geleden alomtegenwoordig was. Met opgefokte bassen, glossy melodieën en ultrabewerkte vocals creëerden artiesten als 100 Gecs en Dorian Electra een nieuw, polariserend geluid. Zonder Sophie, die tussen 2013 en 2015 mondjesmaat nummers als Bipp en Lemonade uitbracht, was dat onmogelijk geweest. Ze specialiseerde zich in uitgeklede popliedjes die met minimale elementen toch aanstekelijk en radicaal klonken. Op latere nummers, zoals Ponyboy en Faceshopping, weerklonk een meer maximalistische Sophie. Maar ook hier bewees de artiest dat herrie lekker catchy kan klinken.

Sophie had ook een bijzonder kenmerkende manier om met stemmen om te gaan. In haar beats werkte ze nooit met samples of vooraf geprogrammeerde geluiden. Alles construeerde ze zelf. De zanglijnen waren daarop de enige uitzondering, al kon ze ook die zodanig bewerken dat je er geen onsje menselijkheid meer in kon herkennen. Vaak was je niet helemaal zeker of je naar een man of een vrouw luisterde. Toepasselijk, want de maakbaarheid van de menselijke identiteit was een belangrijk thema in het werk van Sophie, die een trans vrouw was.

Tijdens haar leven bracht Sophie weinig muziek uit, maar ze had alsnog een enorme impact. Niet alleen dankzij haar eigen werk, maar ook door nummers te produceren voor artiesten als Vince Staples, Madonna en Charli XCX. Toch leek het alsof Sophies carrière nog maar net begonnen was, en met haar plotse dood ging er enorm veel potentieel verloren.

Verdeelde reacties

Een klein lichtpuntje: enkele maanden na het tragische ongeluk liet Sophies broer, met wie ze een nauwe band had, weten dat er plannen waren om een album uit te brengen. Het zou gaan om een project waar Sophie zo goed als klaar mee was en dat ze sowieso in de nabije toekomst zou uitbrengen. De plaat kwam er niet, enkele jaren bleef het stil. Tot afgelopen juni dan toch concretere info volgde. Sophies broer heeft een hoop mensen met wie ze had samengewerkt opgetrommeld om de plaat volledig af te werken, en op 27 september verschijnt ‘het eerste en laatste postume Sophie-album’. Naar verluidt zouden de nieuwe songs inspelen op Sophies poppy kant, als tegenwicht voor haar eerste en uiteindelijk enige album Oil of Every Pearl’s Un-Insides, waar ze volledig voor het experiment ging.

Aanvankelijk heerste er euforie. Sophie heeft tijdens haar leven veel te weinig materiaal kunnen uitbrengen, en het zou goed doen om haar visionaire talent nog een laatste keer te horen. Maar sinds de aankondiging is een groeiende groep fans van mening veranderd.

De eerste single, Reason Why, werd vrij positief onthaald. De sound was wat toegankelijker en minder radicaal dan we van Sophie gewoon waren, maar haar stempel was wel overal op de productie te herkennen. Veel meer verdeeld waren de reacties over de singles Berlin Nightmare en One More Time, die eind juli verschenen. De nummers klinken uitgekleed, bijna spookachtig en, volgens kritische luisteraars, onafgewerkt. Veel fans beweren dat dit niet het geluid is waar Sophie voor stond, en dat dit materiaal beter achter slot en grendel was gebleven.

Op zich zijn dat begrijpelijke bezorgdheden. De laatste jaren proberen platenlabels munt te slaan uit onafgewerkt, bijeengeschraapt materiaal – vooral in het geval van vroeg gestorven rappers als XXXTentacion en Pop Smoke. Sophie betekende veel voor veel mensen, door haar muziek en haar voorbeeldfunctie in de lgbtqia+-gemeenschap. Geen wonder dat fans zich beschermend opstellen over haar nalatenschap.

Toch lijkt de controverse voorbarig. Ten eerste waren Sophie en haar broer hecht met elkaar verbonden, en wellicht weet hij beter wat zij gewild zou hebben dan fans die haar weliswaar koesteren maar nooit persoonlijk hebben gekend. En het ligt net binnen de verwachtingen dat Sophie op een nieuw album een ander geluid zou laten horen. Haar zin voor experiment was precies wat haar zo boeiend maakte. Zou het niet net teleurstellend zijn geweest om zo’n vernieuwer in herhaling te horen vallen? Wie overigens heeft geluisterd naar het remixalbum dat Sophie maakte van Oil of Every Pearl’s Un-Insides, waarop ze de nummers sloopt en op nieuwe manieren in elkaar timmert, kijkt er niet van op hoe de nieuwe singles klinken. Sophie was meer dan de sprankelende pop van Immaterial, en Berlin Nightmare klinkt als een logische evolutie in haar carrière.

Het staat iedereen vrij om het nieuwe album niet goed te vinden. Maar het lijkt hier niet om lijkenpikkerij te gaan, maar een oprechte poging om een revolutionaire artiest te vieren door haar laatste grote project af te werken en te schenken aan het publiek waarvoor het bedoeld was. Misschien moeten we gewoon blij zijn dat we haar unieke visie nog een laatste keer te horen krijgen.