Model/Actriz, de noisepunkers die Lady Gaga aanbidden

Ze kunnen machinaal en donker klinken, maar er zit vooral veel vreugde in het nieuwe album van Model/Actriz. Pirouette is een viering. ‘Wanneer je in het licht staat, zie je altijd een schaduw.’

Weinig albums fladderen zo delicaat rond de grens tussen sensueel en somber als Dogsbody, het debuut waarmee Model/Actriz twee jaar geleden op de radar van muziekliefhebbers verscheen. Het New Yorkse kwartet viel op door zijn razende noiserock, die soms klonk als industriële techno die op gitaren werd gespeeld. Daarnaast was er het gepijnigde gezang van frontman Cole Haden, die de schaamte over zijn homoseksualiteit bezong. ‘Die plaat draaide rond zelfkastijding’, vertelt hij er twee jaar later over.

Opvolger Pirouette klinkt anders. Het duistere, mechanische geluid is niet verdwenen, maar er is opvallend meer ruimte voor licht en optimisme. Tijdens ons gesprek noemen Haden en drummer Ruben Radlauer het album ‘het jongere, minder afgematte zusje van Dogsbody’.

In jullie eerste plaat zat veel schaamte. Overwin je die op Pirouette?

Cole Haden: Ja, dit album gaat over bevrijding. Veel van mijn herinneringen zijn wel uit schaamte geboren, maar nu begraaf ik ze met liefde. Pirouette is een vreugdevol album.

Toch zit er op muzikaal vlak nog steeds veel duisternis in.

Haden: Wanneer je in het licht staat, zie je altijd een schaduw.

Ruben Radlauer: Naar mijn gevoel is die duisternis een onbedoeld gevolg van wie wij als mensen zijn. Ons uitgangspunt was om een helder album te maken. Maar wel zonder onze rauwe energie te verliezen, dus die helderheid kan ook zwaar zijn. De vorige plaat verpletterde je, deze is een explosie van energie, minder claustrofobisch. Al staan er nog steeds donkere nummers op, zoals Ring Road.

Haden: Ring Road is het zwaarste nummer, maar ik weet niet of ik het duister zou noemen.

Radlauer: Waar gaat dat nummer eigenlijk over? Dat was een halve freestyle, maar we hebben het nooit over de betekenis gehad.

Haden: Je overvalt me! (lacht) Dat nummer gaat over een auto-ongeluk. Misschien is het toch duister.

Wat heeft een ongeluk met bevrijding te maken?

Haden: Zoals Ruben zei, was dat een freestyle, dus ik heb niet diep nagedacht over wat voor ongeluk het was. Maar voor mij ging het over het contrast tussen de sensatie van dronken rijden en de crash die erop volgt. Maar ook over achteraf klaarkomen in het wrak.

Is freestylen de manier waarop je meestal je teksten schrijft?

Haden: Nee, doorgaans ga ik bijna academisch te werk. Ik kan niet eens naar de nummers luisteren terwijl ik schrijf. Voor we aan Pirouette werkten, zat ik altijd eenzaam in een kamer om aan de teksten te timmeren. Nu had ik mezelf uitgedaagd om iets directer te werken. Daarom heb ik Ring Road en ook Diva rechtstreeks in de studio eruit gegooid, om het een spontaner gevoel te geven.

Jullie beschrijven Pirouette zelf als een danspopalbum.

Radlauer: Vanaf het begin is Model/Actriz beïnvloed door house en techno, maar we wilden wel op traditionele rockinstrumenten spelen. Op Pirouette verstoppen we die invloeden niet meer achter meerdere lagen distortion, waardoor je het geraamte veel duidelijker hoort.

Zo’n muziek wordt doorgaans niet op een echt drumstel gespeeld. Hoe pak je dat aan?

Radlauer: Door te spelen alsof ik zelf een drumcomputer ben. Ik steek bijvoorbeeld nooit fills in mijn drumlijnen, om die mechanische repetitie na te bootsen. Als ik dan toch voor variatie zorg, doe ik dat altijd in blokjes van twee of vier maten, om echt als een sequencer te klinken. In de studio plaatsen we de microfoons ook dicht bij mijn drumset en haalden we die opnames door oud dj-materiaal uit de jaren negentig om een industriëler geluid te bereiken.

De invloed uit dance is duidelijk. Hoe zit het met de pop?

Cole Haden: De beste popmuziek verwijst altijd naar het leven van de artiest. Het landschap van Pirouette is rechtstreeks uit mijn eigen jeugd geplukt, dat is mijn canvas. In die zin wil ik ook een popicoon zijn. Mijn grootste inspiratie is Born this Way van Lady Gaga. Dat album is grandioos, en tegelijk is het een tijdcapsule van haar tijd toen ze in de Lower East Side in New York woonde.

Radlauer: Ten tijde van Dogsbody noemden we Lady Gaga al vaak als referentie. Toen zagen veel mensen het als een inside joke dat een agressieve punkband haar een shout-out gaf. Op dit album kan je die invloed effectief horen.

Haden: Het is geen grap. She’s the greatest of all time.

Wat vind je van haar nieuwste album Mayhem?

Haden: Ik vond het cool toen het uitkwam, maar door haar recente performance op Coachella ben ik pas echt verkocht. Nu vind ik zelfs het nummer dat als Taylor Swift klinkt geweldig (How Bad Do U Want Me, nvdr.). En ik ben geen Taylor-fan.

Je zegt dat Pirouette vanuit je kindertijd vertrekt. Zo is de single Cinderella gebaseerd op een feestje in Assepoesterthema dat je niet durfde te geven, uit angst voor wat je klasgenoten zouden zeggen.

Haden: Toen besefte ik nog niet hoeveel dat voor me betekende. Zonder te weten dat ik gay was, censureerde ik mezelf. Ik voelde me beschaamd, zonder te snappen waarom. Ik had een fantasiebeeld in mijn hoofd van hoe ik in een blauwe jurk de trap af zou komen, waarop iedereen negatief zou reageren. In de videoclip krijg ik alsnog mijn Assepoesterfeestje.

Toen de single Diva verscheen, zei je dat je je melancholie moest gebruiken om ‘that bitch’ te zijn. Hoezo?

Haden: Dat nummer gaat heel erg over mijn leven op tour, over de dates die ik dan heb met mensen die ik nooit meer terug zal zien. Soms is dat sneu, maar bij veel mensen die ik bewonder, is hun werk hun eerste liefde. Soms wil ik wel een romantische partner, maar ik weet niet of ik er tijd voor heb. Ik neem geen genoegen met half werk, en ik bekijk anderen die de twee wel combineren met argusogen. Die opmerking die je aanhaalt, klinkt als iets wat Madonna zou zeggen.

Is dat ook een inspiratie, zoals Lady Gaga?

Radlauer: Voor mij wel! Toen ik jong was, heb ik heel vaak naar Music van Madonna geluisterd. Vorig jaar heb ik dat album voor het eerst sinds ik acht was opnieuw beluisterd, en het klinkt nog steeds baanbrekend. Alle nummers duren vijf minuten en de productie is heel raar. Music heeft voor mij bewezen dat pop ook bizar kan zijn. Zolang de diva helder genoeg schijnt, mag alles errond fucked up zijn.

Haden: Madonna inspireert mij omdat ze iconische dingen zegt, maar ze is geen baken in het pantheon van diva’s die ik aanbid.

Wie wel?

Haden: Naast Lady Gaga? Kylie Minogue, Janet Jackson, Grace Jones, Mariah Carey, Gwen Stefani, Björk… Al behoort die laatste tot een compleet andere wereld. Geen Disneyprinses zoals de rest.

Hoe belandt iemand met een eigen pantheon van popdiva’s in een band die als Model/Actriz klinkt?

Haden: Wel, ik leerde Ruben en Jack (Wetmore, gitarist, nvdr.) kennen aan de universiteit. Zij hebben mij gevraagd.

Radlauer: In die tijd waren Jack en ik al muziek aan het maken in een klein repetitiehok, maar we wisten nog niet goed wat we precies wilden doen. We wisten alleen dat we een mengeling van dance en noisepunk wilden maken. Jack probeerde al eens te zingen, maar het klopte niet helemaal, dus we waren op zoek naar iemand anders. Toen zijn we per toeval op een concert van Cole beland, die we op dat moment nog niet kenden. Dat was een van de meest punky dingen die we ooit hadden gezien. Hij lag over de vloer te kronkelen, vol glitter en nepbloed, met rare artpop als soundtrack. Toen is er iets geklikt. Er waren veel meer mogelijkheden dan de traditionele frontpersoon voor een punkband. Toen hebben we Cole gevraagd of hij bij onze groep wilde komen.

Haden: Ik denk dat het via Facebook Messenger was.

Radlauer: We hebben wat opnames doorgestuurd. Toen Cole naar een van onze repetities kwam, belichaamde hij exact wat we zochten. Zijn achtergrond in theater kwam goed van pas. Het klikte meteen.

Haden: Hoewel ik niet op zoek was naar een band, wilde ik wel nieuwe mensen leren kennen. Ik had lange tijd het gevoel dat ik alleen zou moeten werken om te doen wat ik wilde doen, maar toevallig viel alles op zijn plaats. Model/Actriz klinkt als iets van ons allemaal, zonder mijn eigen aandeel te verwaarlozen.

Queer thema’s zijn heel aanwezig in Model/Actriz. In dit soort muziek komt dat niet vaak voor.

Haden: Zelf heb ik me in deze scene nooit uitgesloten gevoeld. Voor mij was het gewoon moeilijk om een ingang te vinden in het genre, zonder voorbeelden waaraan ik mezelf kon spiegelen. Nu probeer ik anderen dat wel te bieden.

Waarom denk je dat die voorbeelden er niet waren?

Haden: Waarschijnlijk waren ze er wel, maar ik vond ze niet. Soms sturen mensen me voorbeelden van spirituele voorgangers voor Model/Actriz. Dat apprecieer ik, maar voor mij leek het lang alsof die niet bestonden. Maar hoe meer er zo’n muziek gemaakt wordt, hoe meer kans dat die de juiste oren bereikt.

De staat van de wereld is de laatste tijd niet zo gunstig voor queer mensen. Is het moeilijk om in die context een vreugdevol album als Pirouette te maken?

Haden: Het is noodzakelijk. We zitten in een noodtoestand, waarin we meer dan ooit vreugdevolle kunst nodig hebben. Iets wat de realiteit erkent, maar er ook even een sluier over hangt. Want het is inderdaad een rare periode om dit soort muziek te maken. Door de negativiteit bewust te negeren, hangt er altijd een soort zwaarte om je heen.

Radlauer: Door ouder te worden heb ik mijn innerlijke capaciteit voor vreugde en positiviteit wel gevonden. Ik sta dichter bij mezelf dan ooit tevoren. Dat contrasteert soms met de wereld, die lijkt alsof we collectief op een afgrond afstevenen. Soms is het moeilijk om die positiviteit te zien, maar net daarom proberen we die naar voren te brengen in onze muziek.

Wat is er dan zo aangenaam aan ouder worden?

Radlauer: Alvast niet mijn lichamelijke aftakeling. (lacht) Maar wat ik bij mezelf en veel leeftijdgenoten merk, is dat de emotionele groeipijnen voorbij zijn. In plaats daarvan is er een innerlijke kalmte gekomen. We kunnen veel openlijker en affectiever met elkaar communiceren. Vroeger was ik bang om ouder te worden, maar nu ben ik er dankbaar voor. Alleen kijk ik niet uit naar de gevolgen van hoe we elkaar en de planeet behandelen. Volgens mij komt de explosieve vreugde in onze muziek door de clash van die twee contrasterende gevoelens.

Haden: Ik hoop vooral dat een vampier me bijt wanneer ik 31 ben. Bevries de tijd op dat moment maar.

Waarom 31?

Haden: Het klinkt jonger dan 30. En momenteel ben ik 28, dus dan kan ik er nog een paar jaar over nadenken.