Porcelain Id over hun debuutalbum: ‘Mijn eerste fans heb ik verdiend met een katheter in de arm’

En met hun eerste album Bibi:1 gaat die er allicht nog een pak bij krijgen. Luister naar Porcelain id, een fijne mens met Rwanda en Fixkes in het bloed.

Een paar ep’s vullen met ­akoestische lofiliedjes, je inschrijven voor muziek­concours Sound Track, waar je als een van de laureaten uit de bus ­komt, je daarop verzekeren van ­management en platendeal… In een noten­dop leest de weg die Antwerpenaar Hubert Tuyi­shime alias ­Porcelain id (die de voornaamwoorden die/hen/hun gebruikt) aflegde zoals de weg waarover je wel vaker leest bij muziek van eigen kweek. Een weg die deze week een voorlopig hoogtepunt bereikt met het bijzondere eigen­zinnige, even poëtisch ­bezwerende als ­confronterende debuut Bibi:1, een eclectische verbastering van bevlogen folk met ruwe soul en ­stuurse electronica. Kijk van iets dichterbij en de weg onthult zich als een kruimelspoor langs sprongen in het diepe, pech met ­zilveren randjes, volharding, ­exploratie, transformatie… En een band genaamd Fixkes.

Tuyishime ontvangt ons in een Berchems appartement, niet ver van het Middelheimpark, dat die deelt met hun partner Fleur en zoontje ­Kiki. De peuter in kwestie is bij zijn onthaal­moeder, water voor de thee wordt opgewarmd in de microgolf. Het trio woont hier sinds 2022, het jaar nadat Kiki geboren is. En die blijde ­gebeurtenis was geeneens de enige reden ­waarom Tuyishime’s wereld in die periode ­compleet ondersteboven werd gehaald. Maar eerst moeten we naar het begin, naar de jonge Kempenzoon in ­Porcelain id.

Porcelain id: Ik was zeven toen mijn moeder vanuit Rwanda in Itegem, deelgemeente van Heist-op-den-Berg, ­arriveerde. Ze was naar België ­gekomen om te achterhalen wat er ­precies mis was met mijn gezondheid. Ik leed aan een nierziekte en op aanraden van een dokter in Rwanda kwamen we op ­consultatie bij dokter Rita Van Damme-­Lombaerts, dé autoriteit op het gebied van niertransplantaties.

Hoe groot was de cultuurshock toen je op zo jonge leeftijd Oost-Afrika moest inruilen voor de Kempen?

Porcelain id: Dat viel eigenlijk wel mee. Om te beginnen woonden we in aanvankelijk in een soort opvangtehuis, samen met andere nieuwelingen. Een Aziatisch gezin, mensen uit Mongolië, Ethiopië… Elk met hun eigen kamer, zoals een studentenhome. Het was een werelddorp onder één Kempisch dak. En gezien mijn fysieke ­gezondheid was het besef dat ik in een klein Vlaams dorp zat niet de grootste uitdaging. Mijn wereld was sowieso klein: school en ziekenhuis. Het UZ Leuven was mijn tweede thuis. Daar ­constateerden ze dat mijn nierprobleem niet ­genetisch bepaald was, maar het gevolg van ­verkeerde medicatie die ik rond mijn tweede had gekregen en die mijn ­nieren had kapotgemaakt. Gewoon brute pech. En toen nog eens, toen ik in Leuven een ziekenhuisbacterie ­opliep en mijn leven helemaal aan een zijden draadje bengelde. Maar goed, ik kwam erbovenop en na ­enkele ­jaren dialyse kreeg ik in 2010 een nieuwe nier. Vijf jaar nadat we in België waren aangekomen, wat best snel is. Maar voor mij voelde het als een fucking eeuwig­heid, een heel leven.

Al die jaren ziekenhuisellende hadden wel een zilveren randje.

Porcelain id: Drie keer per week vijf uur aan de dialyse, dat is geen pretje. Maar we kregen wel bezigheids­therapie, met onder andere veel aandacht voor ­muziek. Die muziektherapie werd ­gegeven door therapeute Dianne, dus bij deze: een welgemeende shout-out naar Dianne! Mijn eerste fans heb ik verdiend in het ziekenhuis, met een ­katheter in mijn arm. (lacht) Muziek­therapie was helemaal mijn ding, zo bleek. ‘Zingen en muziek maken, dat doet ge wel geire, hè’, kreeg ik regel­matig te horen. En dankzij Dianne heb ik ook Michael Jackson leren kennen. Op het internet, op zo’n grote, zware laptop – ook iets nieuws! Later bracht ze me ook cd’s van Michael Jackson, die ze bij de Dag Allemaal had gekregen.

Voor je zevende wist je dus niet wie Michael Jackson was?

Porcelain id: (trekt grote ogen) Nee, man, wist ik veel! Thuis stond er ­alleen maar Rwandese gospel op. Mijn vader was pastor, zijn vader ook. Voor een publiek staan, performen in zekere zin, zat er dus altijd wel in. Maar door ­Michael Jackson leerde ik dat muziek ook een jób kan zijn, een ­metier dat je kunt ­leren. En ik kon alvast ­oefenen door zijn pasjes te leren. (glimlacht) Niet lang daarna, in 2009, was ­Jackson dood. Mijn allereerste publieke ­performance was ook in die periode, op een soort benefiet­feest met allemaal dokters uit de transplantatiewereld, in ­Bokrijk. Daar heb ik voor het eerst live ­gezongen: Let It Be van The Beatles, met een heel hoog stemmetje. (lacht)

In de Kempen heten The Beatles Fixkes. Voor jou althans, blijkbaar.

Porcelain id: Het zal wel zijn! Beste Vlaamse band ooit! En nee, in het begin verstond ik de teksten niet – ik was nog volop Nederlands aan het leren –, maar hoe Sam Valkenborgh van Fixkes zingt, dat was hoe de mensen rondom mij in Itegem praatten. De taal was ­moeilijk maar ik ‘snapte’ het wel. Kvraagetaan, dat was herkenbaar, het klonk zoals ­onze buurman. En vanaf die single ben ik álles van Fixkes ­beginnen te ­verslinden. ‘Beste Vlaamse band ooit’, dat is geen hyperbool, hè! Wat een ­briljante teksten ook. Dat ging diep, man, en was waanzinnig triest soms. Nooit niks, serieus, da’s fucking deprimerend! Echt, er is heel veel dat ik niet zou kunnen mocht ik zonder Fixkes zijn opgegroeid.

○○○

In 2021 verhuist Hubert Tuyishime van Itegem naar Antwerpen, waar die met Fleur vlak bij het Theaterplein gaat wonen. Tuyishime studeert ­illustratie aan Sint-Lucas, een plek waar die ‘alleen maar goede mensen’ leert kennen en van waaruit een deur naar een nieuwe sociale en artistieke wereld opengaat. Dat jaar wordt Fleur ook zwanger. Net op dat moment ­besluit het koppel om hun relatie open te stellen, zoals Tuyishime het noemt. Het is ook de periode waarin die besluit om zich te identificeren als non-binair persoon.

Porcelain id: Ja, 2021 was nogal ­turbulent. En je kunt het een besluit noemen om als non-binair door het leven te gaan, maar het is eerder een soort reis. Voor mij een reis voor de rest van mijn leven. Richting meer ­begrip naar mezelf toe, of minder boosheid om niet in plaatjes te passen. Het was sowieso een trage ontdekking, hoor. In mijn prille jeugdjaren vond ik het al moeilijk om te passen in wat een jongen of man precies hoorde te zijn. Ik had sowieso ook al een flamboyant kantje toen. (glimlacht) En later, op de middelbare school, stelde ik mezelf hardop de vraag: zou het kunnen dat ik bi ben? ‘Keigoed, Hubert’, was dan zowat de reactie. ‘Dus, wat gaan we nog doen vandaag?’ Aan Sint-Lucas kwam ik meer in contact met ­mensen uit de queer community en daar heb ik voor het eerst in het openbaar een jurk ­gedragen, tijdens de ­presentatie van mijn bachelor. Een jurk van Fleur. Tja, het ging er nogal chaotisch aan toe toen. Ik ben uiteindelijk zelfs even teruggekeerd naar mijn moeder in ­Itegem. Tot we hier in Berchem zijn komen wonen.

In 2021 wordt ook Kiki geboren, waarop je je zorgelijke bedenkingen over de toekomst van je pasgeboren zoon in Vlaanderen giet, een van je vroegere songs in het Nederlands, over uitsluiting en racisme.

Porcelain id: Bijna al mijn songs ­beginnen als gedichten. De avond nadat Kiki is geboren is een van die gedichten – gebaseerd op een ontmoeting die ik had met een ­Bosnische man aan Berchem ­station – ­getransformeerd in die song. Vlak na het bezoek­uur, thuis bij een vriend die recht tegenover het Sint-Vincentius­ziekenhuis woonde.

Wat betekent ‘Vlaanderen’ voor jou vandaag?

Porcelain id: Een thuis, zeker, maar ook een uitdaging, nog steeds. Ik ben ooit ‘de vreemde’ in de klas geweest, hè. De enige zwarte, die dan nog de taal moest leren ook. Ik heb mijn weg wel gevonden, maar ik wil er vandaag ­actief mee voor zorgen dat er voor mensen zoals ik – en mensen niet per se zoals ik – nog steeds ruimte is om hun eigen weg of plaats te vinden. Om te bestaan.

Voor je debuutalbum Bibi:1 ben je in zee gegaan met producer Youniss Ahamad, die onder zijn voornaam ergens tussen electronica en punk freewheelt. Hoe is hij erbij gekomen?

Porcelain id: Een goede vriend van me – Adel Setta, iemand aan wie ik heel veel te danken heb – heeft me ooit meegetroond naar een show van Youniss, op de Archipelsite, toen een artistieke broedplek in Antwerpen. Die show blies me omver. Achteraf heb ik Youniss voor het eerst aangesproken, en toen ik niet lang daarna van Sound Track een coach moest kiezen dacht ik meteen aan hem. Hij was meteen mee met mijn ‘elevator pitch’: een plaat ­maken die het midden houdt tussen Nick Cave en Yeezus van Kanye West.

Als deelverzameling van die twee denk ik meteen: Bijbels.

Porcelain id: Dat is zeker een van de insteken. Ik ben heel gelovig opgevoed, binnen de kerk van de Zevendedags­adventisten. En dat geloof zit zo diep dat ik nauwelijks nog besef dat het er zit. Ik ga niet meer naar de kerk, maar ik mag het draaien en keren zoals ik wil, dat geloof blijft een fundament, het ­begin van alles voor mij.

Cellophane heb je ingezongen met een handvol frambozen in je mond. Ideetje van Youniss?

Porcelain id: Inderdaad. We wilden iets doen à la soundcloudrap en het effect van grills nabootsen, die tandjuwelen die vele rappers dragen. Maar voor ­echte grills heb ik het budget niet. Dus werden het frambozen. Klonk perfect zo.

‘I have a diamond/ it’s made of your tears’, klinkt het in Cellophane, ‘The horse ride is perfect/ the diamond is bloodshed’ in Habibi (R U Alone?). Je zingt op Bibi:1 wel meer over edele stenen en metalen.

Porcelain id: Antwerpen is de diamant­stad, hè. En Rwanda voert dan weer oorlog met Congo om de gebieden waar diamant wordt gemijnd. Maar evengoed is diamant een symbool voor klassenverschil of verwijst het naar een vriendin van me op Sint-­Lucas die juwelen­ontwerp studeerde. Eigenlijk is het hele album één grote ­hommage aan alles en iedereen die me ooit ­geïnspireerd of gesteund heeft. Aan de stad Antwerpen, maar vooral aan al wat leeft en beeft en me in deze ­richting heeft geduwd. Het is mijn blijk van dankbaarheid. Aan mensen zoals ­Dianne van het UZ, of Adel, die me ooit porde om mijn eerste ep op te nemen. Bibi, kort voor habibi, was zijn koosnaampje voor mij.

Waardoor je nu een nummer hebt, Habibi (R U Alone?), met vrijwel dezelfde titel als de belpopklassieker van Tamino.

Porcelain id: Ik weet het, maar in die turbulente zomer van 2021, toen ik die song schreef, was ik me daar totaal niet bewust van. Ik had andere katjes te geselen. (glimlacht) En wat moest ik doen? Het nummer Adel herdopen? Dat trekt op niks. (denkt na) Ik ben er nog niet helemaal uit wat ik precies verwacht van de mensen die naar me luisteren, of wat ik wil teweegbrengen. Maar als ik ooit een soort katalysator voor anderen kan zijn, zoals Adel dat voor mij was, dan zou ik dat absoluut een mooie rol vinden.