Mama, I just killed a man: waarom ‘Bohemian Rhapsody’ nog steeds de queen van de karaokebar is

Ons favoriete nummer uit de 20ste eeuw volgens Spotify? Bohemian Rhapsody van Queen. Het nummer domineert de radio, Spotify, karoake, bonte avonden en autoritjes. Waarom slaat het nummer bijna vijftig jaar na release nog steeds aan?

Als je het aan de luisteraars van Radio 1 vraagt, is Bohemian Rhapsody van de Britse band Queen een van de beste liedjes ooit. Vorige zondag kon je op de radiozender de finale horen van hun radioprogramma Classics 1000, waarin luisteraars een lijst samenstellen met ‘de 1000 beste classics aller tijden’. Het opera-rocknummer uit 1975 stond op de zevende plaats. En dit is nog best laag voor het nummer, want meestal haalt Bohemian Rhapsody de top vijf.

Zelf voel ik weinig bij de a capella intro, de drukke rock en de schrille Galileo’s. De meeste Belgen delen mijn mening duidelijk niet, want de Classics 1000 is niet de enige radiolijst die het nummer bewierookt. Bohemian Rhapsody is de koningin van de radiolijsten. Van de Tijdloze van Studio Brussel tot Q-music’s Q-top 1000 – Queens hit zit haast altijd in de top vijf. Wereldwijd werd Bohemian Rhapsody in 2018 het meest gestreamde nummer op Spotify uit de 20^ste eeuw. Op YouTube is er een eindeloze stroom reactievideo’s waarin mensen dolenthousaist voor het eerst Bohemian Rhapsody opzetten. Maar waarom? Waarom is uitgerekend dit nummer bijna vijftig jaar na zijn release nog steeds zo populair?

‘Bohemian Rhapsody is zoals Game of Thrones’, vertelt Sonny Vande Putte – de zanger van de Queen tribute band Mother Mercury en winnaar van de talentenshow Starstruck met zijn Freddie Mercury-impressie. ‘Je weet nooit wat het volgende gaat zijn, het is een nummer vol verrassende wendingen.’ Dit verklaart volgens Vande Putte het razende succes dat het lied gisteren én vandaag geniet: ‘Er kwamen toen veel doorgecomponeerde nummers uit, maar dit was echt origineel. Ook vandaag is het helemaal anders dan alles wat je nu op de radio hoort – veel four chord songs. Bohemian Rhapsody gaat echt alle kanten op’.

Bohemian Rhapsody bestaat uit vier nummers: een ballade, een opera, een rocksong en dan een outro. Ook binnen elk ‘nummer’ schuwt de band het experiment niet, bijvoorbeeld door het lied a capella in te zetten. ‘Dat begin is bijzonder bizar, het pakt meteen je aandacht – los van het feit of je het graag hoort’, zegt muzikant Senne Guns, ook bekend van het tv-programma Amai zeg wauw! en de podcast Koken met classics. Daarbovenop heeft het nummer geen refrein – best opvallend voor zo’n monsterhit.

Niet dat dat gebrek aan refrein fans heeft tegengehouden om er een karaokeklassieker van te maken: ‘Ook als je zat op café bent en je maar één stukje kunt zingen, is dat oké’, lacht Vande Putte. Het verklaart voor de Gentse Mercury ook een deel van het succes. ‘Iedereen kan wel íets meezingen en dat maakt het nummer zo verbindend.’

Als er niet eens refrein is, wat maakt het dan zo catchy? ‘Chromatiek’, verklaart Guns. Chromatiek is het gebruik van halve tonen (de afstand tussen de witte en zwarte pianotoetsen) in plaats van hele tonen. Doordat Mercury chromatiek doorheen het hele nummer gebruikt, vormt het de lijm die de verschillende nummers aan elkaar plakt. Die halve tonen waren erg in trek bij klassieke componisten Bach en Beethoven. ‘Chromatiek werkt heel goed in klassieke muziek, want je creëert een muzikaal verwachtingspatroon.’, verklaart Guns. ‘Het wordt zelden in popmuziek gebruikt, maar waarom zou het enkel in klassieke muziek werken? Die chromatische tonen zorgen er mee voor dat de akkoorden in Bohemian Rhapsody zo ingenieus zijn.’ Daarnaast liet Mercury zich ook inspireren door de operatyconen Verdi, Strauss en Mozart. Zo lijken de Galileo’s geplukt uit het Papageno duet uit Mozarts opera De toverfluit. Het zijn die snufjes van de klassieke meesters die van Bohemian Rhapsody een unieke oorwurm maken.

Zo complex Bohemian Rhapsody op papier is, zo eenvoudig waren de instrumenten waarop het werd ingespeeld. Queen week niet af van de typische rockformatie en bracht het lied op piano en gitaar, tijdloze instrumenten waar vijftig jaar later nog steeds geen stof op zit. ‘Hierdoor klinkt Bohemian Rhapsody niet verouderd’, vertelt Vande Putte. ‘Vergelijk dat met bijvoorbeeld Child in time van Deep Purple. Doordat dit nummer opent met die typische seventies-orgel, is het qua geluid in die periode blijven steken’.

‘Maar het is ook gewoon een beetje geluk hebben’, besluit Vande Putte. ‘Doorheen de jaren werd Bohemian Rhapsody keer op keer vertoond. Steeds werd aan de massa herhaald: dit is niet zomaar een nummer’. Met de iconische headbang-auto-scène kreeg Bohemian Rhapsody een hoofdrol in de cultcomedy Waynes world uit 1992. Het nummer was toen in de vergetelheid geraakt, maar spurtte dankzij de film jaar terug bovenaan de hitlijsten. Daarna dook de rocksong op in memes en tv-reeksen. In 2018 kende het rocknummer opnieuw een grote revival na de Mercury-biopic Bohemian Rhapsody met Rami Malek in de hoofdrol.

De verassingsfactor, de kneepjes van de grootmeesters van de opera en klassieke muziek, de tijdloze instrumenten en de meezingbaarheid hielpen Bohemian Rhapsody de tand des tijds doorstaan. Alleen is dat niet genoeg: het nummer moet ook relevant blijven in de popcultuur. ‘Als de memes zijn uitgestorven en de Waynes world van deze generatie wegblijft, zal het nummer misschien verdwijnen’, voorspelt Gus. Tot het zo ver is, mag u er echter zeker van zijn dat Bohemian Rhapsody nog vele karaokeavonden zal kleuren.