Kiezen is niets voor Adja: ‘Ik doe het lekker allemaal’

Haar debuutalbum is nog maar net van de pers gerold, maar Adja wordt al vergeleken met de allergrootste zangeressen, van Erykah Badu tot Betty Davis. ‘Als ik 25 platen heb gemaakt, dán mogen de vergelijkingen ophouden.’

‘Branie, wat is dat juist?’ vraagt Adja Fassa, terwijl ze de recensie van haar debuutalbum Golden Retrieve Her in Knack Focus van 16 april leest. Een collega loofde de ‘wervelende combinatie van branie en talent’ waarmee de Brusselse zangeres twee jaar na de release van haar eerste ep zelfzeker het opstapje naar het grote podium neemt. ‘Ha, en blijkbaar wil ik soms te veel uitpakken?’ lacht Fassa. ‘Misschien, maar dan doe ik dat niet bewust, het gebeurt vanzelf.’ Bij de passage over de ‘overvloed aan ideeën’ in haar melange van jazz, gospel en soul herinner ik haar aan ons vorige gesprek, twee jaar geleden. Toen gaf Adja – die zowel een muziek- als een theateropleiding genoot – ruiterlijk toe dat leren kiezen nog een werkpuntje was. ‘Ik heb intussen besloten dat niet meer te doen’, klinkt het nu. ‘Kiezen, bedoel ik. Prioriteiten stellen, ideeën pas later verder ontwikkelen, dat kan wel. Maar tenzij het echt moet, dan wil ik niet kiezen. Ik doe het lekker allemaal, op een of andere manier. Fuck de status quo.’

Bij de vinylversie van Golden Retrieve Her zitten vier tarotkaarten, die verwijzen naar songs op het album. Ben je bijgelovig?

Adja Fassa: Ik heb een grote liefde voor symboliek. In mijn taal en woordgebruik ben ik nogal overdadig, ik hou van barokke krulletjes en van experiment. Het leek me een goed idee om een eenvoudig visueel element aan de plaat te verbinden. De symboliek van tarot – het rad van fortuin, de spiegel, de kluizenaar – is veelbetekenend en voor interpretatie vatbaar, maar tegelijk ook heel simpel. Eén figuur wilde ik er absoluut níét tussen: de duivel, symbool voor foute verlokkingen en donkere schaduwen. Toch ook een tikkeltje bijgelovig, dus. Ook voor numerologie en astrologie ben ik niet ongevoelig.

En wat met de invloed en betekenis van geuren en kleuren? Het blauwe artwork van de plaat springt in het oog.

Fassa: Blauw is een heel politieke, mannelijke kleur. De kleur van de liberalen, en in de VS van de Democraten. Een kleur die zegt: vertrouw mij maar, ik weet hoe ik moet omgaan met geld. (lacht) In combinatie met goud dekt blauw de lading van de plaat: elf songs geïnspireerd door de impact van het kapitalisme op onze intieme relaties. Niet dat de songs pamfletten zijn. Ik zoom in op concrete voorbeelden of bedenksels, ingegeven door situaties of observaties.

Package Delivered by Tomorrow is een aanklacht tegen de ratrace, de instant bevrediging en moderne slavendrijvers als Deliveroo. Bestel je zelf weleens via Amazon?

Fassa: (licht gegeneerd) Soms wel, ja. Ook dat zit in de plaat: de hypocrisie waarin het kapitalistische systeem je haast constant dwingt, en waaraan ook ik schuldig ben. Als je écht recht in je schoenen wil staan, dan moet je jezelf zowat volledig onttrekken aan de maatschappij. Een idee waar ik ooit mee heb gespeeld, zoals vast wel meer mensen. En zie nu: in de track Golden Retrieve Her steek ik de draak met het droombeeld van huisje, boompje, kindje – ik verbeeld me zelfs de ideale gezinshond – terwijl ik mijn stinkende best doe om genoeg geld te verdienen, zodat ik zelf een huis met tuin kan kopen. Om daar dan in mijn coconnetje te kruipen, samen met mijn zelfgekweekte groentjes. (lacht)

Je zet je af én je conformeert. Een moeilijke evenwichtsoefening.

Fassa: Daar komt het op neer. Je wil je eraan overgeven, zonder je erin te verliezen. Het is een constante spanning. Het nummer Nook gaat over bang zijn van mezelf, me schuldig voelen over mijn gedachten. Over dat mensen me zouden ‘pakken’ op tegenstrijdigheden of op onvoorzichtige kritiek.

Er zit ook humor in de plaat. ‘Have a hard time letting shit go / I’ve been constipated for a decade or so’, zing je als afsluiter in Golden Retrieve Her. Ik moest er in elk geval hardop om lachen. Volg je de actualiteit?

Fassa: Absoluut niet. Dat is nog zo’n gevecht: tussen geïnformeerd willen zijn en mentaal gezond blijven. Er zijn momenten dat ik het nieuws binge, en evengoed zijn er momenten dat ik helemaal afhaak. Gelukkig is mijn vriend Alexis (Nootens, muzikant, nvdr.), die geschiedenis gestudeerd heeft, altijd heel geïnformeerd. Bij hem kan ik af en toe aankloppen voor wat context, al dan niet een beetje gefilterd. ‘Wat ben je toch een mietje’, zegt hij dan. (lacht)

Ik herhaal het nog eens: ‘onverschrokken’, staat in Van Dale bij ‘branie’.

Fassa: Door de buitenwereld word ik vaak gezien als een harde tante, zeker naast Alexis, een heel zachte, lieve persoon. Ik ben assertiever en luider. Maar ik ben ook degene die altijd met alles blijft zitten en maalt over van alles en nog wat. Terwijl de dingen makkelijker van hem afglijden.

Alexis en jij werken nauw samen voor je muziek. Staat het werk de relatie weleens in de weg, of omgekeerd?

Fassa: We zijn een goede match. Ik projecteer graag in de toekomst, en zie het grotere plaatje. Alexis neemt de dingen zoals ze zijn. Hij zorgt voor balans, houdt me op de grond, zorgt ervoor dat ik niet te ver vooruithol. Nu, ik vind het erg belangrijk om een emotionele band te hebben met de mensen met wie ik samenwerk. Een beetje te belangrijk, heb ik gemerkt.

Hoezo?

Fassa: Ik merk dat ik goed werk lever wanneer ik emotioneel betrokken ben. En dus maakte ik er een voorwaarde van dat mensen met wie ik samenwerkte zich professioneel én emotioneel engageren. Ik wilde the total package. Maar zo plaatste ik die mensen op een pedestal. Als hun werk dan niet aan mijn standaarden voldeed, zijn de consequenties voor alle partijen gigantisch. Dan ben je vriendschappen aan het forceren om vervolgens te moeten zeggen: het is niet wat het moet zijn. Dat is niet fair. Daar heb ik wakker van gelegen.

Een kwestie van ambitie, die hoge standaarden?

Fassa: Ambitie, hoge eisen. Hoge eisen van het hart.

Vorige zomer was je te gast in het koninklijk paleis: je hebt in Laken gezongen voor het koningskoppel. Hoe kwam je daar terecht?

Fassa: Met de bus vanuit Watermaal-Bosvoorde. Die stopt daar vlak voor de deur. (lacht)

Ik wist niet dat het protocol dat toelaat.

Fassa: De vraag is via mijn booker gekomen. Of ik enkele liedjes wilde zingen, tijdens een prijsuitreiking van de Koning Boudewijnstichting. Jaarlijks zet de stichting de beste Afrikaanse start-up in de bloemetjes, deze keer uit Tanzania. Misschien dachten ze dat ik daar een connectie mee heb (Fassa’s roots liggen deels in Senegal, nvdr.)? Of ze zullen iets ‘zachts’ gewild hebben? Koning Filip zat er maar bij in te dommelen. Maar majestueuze koningin Mathilde – wist je hoe groot die is? – was wel enthousiast. Ik heb even met haar gepraat, over haar mooie lusters aan het plafond.

Je meent het?

Fassa: Het waren mooie lusters, en zij woont daar toch?

Op 9 mei speel je in de AB Club, twee weken later sta je op de Grote Markt van Brussel, tijdens het Brussels Jazz Weekend. Welke van die twee thuismatchen zal je de meeste kriebels bezorgen?

Fassa: Ik denk toch de AB. Het is onze releaseshow, dus de helft van de 250 mensen zullen vrienden, familie en kennissen zijn. Dat wordt heel intiem. Maar eigenlijk… hoeveel volk kan er op die Grote Markt?

Ooit de Rode Duivels daar de menigte zien toezwaaien?    

Fassa: Bon, ik wil er nog niet aan denken.

Op je concertkalender staat ook Jazz Middelheim, op 9 juni. In Antwerpen deel je het podium met onder meer Alabaster DePlume, Shabaka Hutchings en Speakers Corner Quartet. Volg je een beetje wat er momenteel in de Britse jazz beweegt?

Fassa: Oei, ik ken niet eens alle namen die je opsomt. Niet echt dus. Er bestaan twee soorten muzikanten: zij die muzikaal van álles op de hoogte zijn, en zij die als ze zelf geen muziek maken maar wat rondfladderen. Ik behoor tot de tweede categorie.

In het VK kennen ze jou wel. Begin dit jaar mocht je in The Jazz Show van muzikant en presentator Jamie Cullum op BBC Radio 2 reclame maken voor de Brusselse jazzscene.

Fassa: Dat was heel tof. Ik heb er wel voor moeten studeren. De Brusselse scene bestaat uit verschillende eilandjes in wat zelf al een land-in-een-land is. Ik voel me daarin nogal op mezelf. Maar ik ben wel een multidisciplinaire zangeres, en daarom heb ik voor Cullum een nummer van Reinel Bakole gespeeld, omdat ze iets herkenbaars en toch heel individueels doet. Ik heb ook iets gebracht van Bandler Ching, die meer tot de elektronische stroming behoort, en van Cari-Jazz 8tet, de groep van Alexis, waarmee hij zich toelegt op traditionele, Caribische jazz in een mini-bigbandbezetting.

Op je album doen in totaal dertien muzikanten mee, inclusief een driekoppig achtergrondkoor. Neem je die allemaal mee voor de komende liveshows?

Fassa: Nee, dat is een voorbeeld van hoe ik soms wel verplicht ben om te kiezen. Ik sluit niet graag compromissen, maar mijn manager is er toch in geslaagd mijn onrealistische eisen bij te stellen. Voor de shows in België ben ik akkoord gegaan met twee achtergrondzangers, en geen strijkers of harp. Dan blijft er nog altijd acht man op het podium over.

In elk artikel over je plaat duiken vergelijkingen op met Erykah Badu en Lianne La Havas. Nog niet beu?

Fassa: Ach, nee. Dat zijn referentiepunten. Erykah Badu is voor mij een grote inspiratiebron. Als ik 25 platen heb gemaakt en een heel eigen identiteit heb ontwikkeld, zoals Joni Mitchell, dán mogen de vergelijkingen ophouden.