In beeld: stap binnen in het repetitiekot van De Beren Gieren 

Met een nieuwe plaat What Eludes Us in de rekken en een heleboel shows op de agenda, was het perfecte moment aangebroken om samen met De Beren Gieren in het repetitiekot te kruipen.

Sinds 2009 maakt De Beren Gieren furore in de Belgische en Europese jazzscene. Pianist Fulco Ottervanger, drummer Simon Segers en bassist Lieven Van Pée doen dat samen op hun eigen avontuurlijke manier. Gebrand om risico’s te nemen, zonder binnen de lijntjes te kleuren – weg met genrebeperkingen – en al zeker zonder schrik om op hun bek te gaan, wisten ze tijdens de afgelopen vijftien jaar hun eigen muzikale wereld te scheppen. Eentje waar de beren gieren.

We bellen aan bij drummer Segers in Gentbrugge. Hij leidt ons via de achtertuin naar zijn muziekatelier, niet veel groter dan een flinke tuinschuur. Al enkele jaren is dit de vaste repetitieruimte van de band. ‘De laatste twee platen zijn hier tot leven gewekt’, vertelt hij. Ook het jongste en al zevende (!) album What Eludes Us dat afgelopen vrijdag uitkwam, werd hier dus voor het eerst gespeeld. 

Voor dat album dook het drietal later ook dieper het noorden in, richting Bergen. Daar werd het album opgenomen onder toezicht van Jørgen Træen als sturende kracht achter het bedreven spel van de drie muzikanten. Niet zomaar een Noorse platenproducer, trouwens. Hij werkte al samen met onder andere Kaizer Orchestra, The National Bank en Sondre Lerche, en nog veel meer grote acts. Nu kan De Beren Gieren ook aan dat lijstje worden toegevoegd.  

Nu moeten jullie wel eens uitleggen waar die naam vandaan komt.

Van Pée: Toen we in 2009 meededen met de wedstrijd Jong Jazztalent op het Gent Jazz Festival, moesten we snel een naam verzinnen (lacht). 

Ottervanger: Het zegt ook wel iets over de zwierigheid, het enthousiasme en het speelse van hoe we op dat moment speelden.

Spelen jullie nog steeds met dezelfde jeugdigheid? 

Van Pée: In onze jonge jaren speelden we meer op een onstuimige en onrustige manier. De wirwar van jazz kwam toen meer tot uiting. Naarmate we alle drie ouder worden, en vooral ook naarmate we langer samenspelen, vormt er zich wel een duidelijker beeld van onze muziek. Pas op, het kan nog steeds hectisch zijn. Ik denk dat er vooral een soort transparantie is ontstaan in de keuzes die we nu maken. Tijdens het repeteren en maken van muziek, waken we er nu bewust over dat het past bij De Beren Gieren. Maar we blijven ook altijd nagaan wat er mogelijk is qua evolutie.

Hoe is jullie muziek doorheen de jaren dan geëvolueerd? 

Ottervanger: We hebben onze eigen stijl vormgegeven en gaandeweg ook meer uitgepuurd, zonder onze identiteit als akoestische band te verliezen. 

Segers: Er zijn ook instrumenten bijgekomen. Na de vierde plaat zijn we beginnen te experimenteren met elektronica. Zo gebruiken we nu onder andere een modulaire synthesizer. Dat heeft zich ook moeten ontwikkelen, natuurlijk. In het begin was het een beetje zoeken. Stapsgewijs vond dat zijn plek.

Van Pée: Zie het als een extra laagje dat we hebben toegevoegd. Onze generatie is dan ook opgegroeid met veel elektronische muziek. Toen ik 16  jaar was luisterde ik bijvoorbeeld vaak naar Aphex Twin. Dat heeft dus wel een bepaalde impact op hoe we nu muziek maken. Maar het is zeker niet de bedoeling om een fusion van akoestische en elektronische muziek te creëren. Het akoestische blijft de basis.

Zouden jullie het nog steeds jazz noemen?

Ottervanger: Jazz inspireert ons avontuurlijke karakter. Maar onze composities zijn al lang niet meer verbonden aan jazzstructuren. Dus jazz is eerder de attitude van onze muziek. Het is tenslotte maar een woord. Het zegt eigenlijk niet zoveel over de muziek zelf. 

Van Pée: Vroeger was de jazzscene minder toegankelijk en strenger, vind ik ook. Nu merk ik dat jazz in het algemeen is opengetrokken, vooral bij de jonge bands. Ze mengen allerlei stijlen en invloeden door elkaar, wat ik ook heel mooi vind. Er zijn zeker ook nog bands die hedendaagse, traditionele jazz maken. Maar ik denk dat dat tegenwoordig wel moeilijker aan de man te brengen valt.

Ottervanger: Veel bands richten zich tegenwoordig ook op het commerciële aspect van muziek, waardoor er mogelijk minder ruimte overblijft voor echt avontuurlijke en experimentele acts. Veel muziek wordt erg gepolijst, wat in sommige genres, zoals jazz, zeker zijn waarde heeft. Maar waar blijft dan de authentieke jazz, met zijn rauwheid en imperfecties? Die verdient zeker ook een plekje.

○○○

Ottervanger graait naar zijn mapje vol partituren en slaagt enkele bladzijden open. Terwijl hij genesteld is achter de piano die helemaal in de hoek van het repetitiekot staat, zet hij de muziek in gang. Naast hem staat Van Pée met zijn contrabas. Segers zit achter het drumstel. De muziek van De Beren Gieren spat door de kamer. 

‘Momenteel hebben we een week intensief gewerkt. Na de release van een album stoppen we gewoonlijk met repeteren’, vertelt Segers. Naast De Beren Gieren zijn ze alle drie ook actief bezig met andere samenwerkingen en soloprojecten. Dat vraagt om een zorgvuldige aanpak. Segers gaat verder: ‘Meestal plannen we een week of twee in waarin we intensiever gaan werken aan nieuwe muziek. Het zou lastig zijn als we hier en daar eens een repetitietje doen. Zo zouden we veel moeilijker in de flow raken. Plus, je vergeet dan ook veel. Je hebt iets geoefend, maar twee maanden later… (schudt het hoofd). Dus we werken vaak gedurende een periode intensief en daarna twee jaar niet, bij wijze van spreken.’  

Hoe gaan jullie dan meestal te werk? 

Ottervanger: Voordat we samenkomen componeer ik de muziek. In de repetitieruimte testen we die ideeën uit en kijken we met wat we verder willen werken.

Segers: Er is ook altijd nog veel openheid en plaats voor improvisatie. We jammen op de stukken van Fulco. Vervolgens luisteren we naar de opnames van onze repetities. Daarna selecteren we met wat we verder willen gaan. En daar geven we meer vorm aan. Er zijn ook nummers waarbij we opzettelijk nog niet veel over afspreken voor we de opnamestudio induiken, zodat we ergens nog de vrijheid hebben om beslissingen te maken. Als we alles op voorhand zouden arrangeren, zou de producer ook niet zoveel inspraak meer hebben. Ook bij What Eludes Us hebben we bewust melodieën opengelaten. Dat was bijvoorbeeld het geval bij I’ll Explain Later.

De opnames van het album vonden plaats in het Noorse Bergen. Hebben jullie daar veel avonturen beleefd?

Ottervanger: Dat was eigenlijk best wel saai hoor. Buiten de studio, de wandeling naar de studio en de supermarkt hebben we niet zoveel gezien van Bergen (lacht).

Segers: Het was wel even schrikken toen we de sleutel van onze Airbnb niet vonden. Rock-’n-roll (lacht)! Helaas hadden we niet zoveel tijd voor vertier, omdat we maar vijf dagen hadden om de plaat op te nemen. De eerste dag hebben we alles moeten opzetten in de studio, deden we een soundcheck en hebben we Jørgen Træen een beetje leren kennen. Dan blijven er nog maar vier dagen over.

Van Pée: Het was eerder een bewogen week op muzikaal vlak. Vijf dagen is redelijk kort om een volledig album op te nemen. Zeker omdat we op verplaatsing waren. 

Segers: We waren er in de zomer. Dus we konden om twaalf uur ’s nachts nog een wandeling maken in het licht. Dat was heel speciaal. Pas om twee uur werd het donker.

Jullie nieuwe plaat heet What Eludes Us. Het is een ode aan wat jullie ontgaat? 

Ottervanger: Als je een duidelijk muzikaal verhaal wil overbrengen moet je ook veel vergeten, niet zien of uitsluiten. Anders heb je te veel mogelijkheden.

Segers: We zouden ook evengoed kunnen zeggen: een ode aan wat we niet uitsluiten. Maar ergens is het wel inspirerend om te zeggen: een ode aan wat we vergeten zijn en wat we niet gekozen hebben. Dat zouden waarschijnlijk ook goede ideeën geweest zijn. 

Ottervanger: Het is ook een beetje een ode aan de luisteraar. Wat ons ontgaat, ontgaat misschien de luisteraar niet. 

Segers: (denkt na) In die zin is het leven als een metafoor, vergelijkbaar met dat productieproces van onze muziek. We slaan wegen in en maken keuzes die bepaalde momenten creëren, of net niet. Vaak zijn het ook de momenten waarin je niet alles volledig begrijpt net de mooiste. Denk maar aan het gevoel van extase en euforie tijdens een concert, bijvoorbeeld. Dat zijn de momenten die er echt toe doen. En ergens is het best mooi dat sommige dingen ons dan ontgaan. Volgens mij kan de controlefreak niet ten volle genieten van muziek (grinnikt).

Jullie zesde album Less Is Endless (2021) was iets levendiger en speelser dan Dug Out Skyscrapers, welke weg hebben jullie ingeslagen met dit album?

Ottervanger: Dug Out Skyscrapers heeft inderdaad een iets donkerdere ondertoon. We slagen nu ook wel weer de vrolijke weg in. Maar ik vind dat we met De Beren Gieren altijd de gekke combinatie hebben van liefelijk, romantisch met iets tribal-achtigs. De dreiging is er altijd geweest. Ergens klinkt de muziek ook heel helder, met dank aan de producer Jørgen Træen. 

Van Pée: Er komt ook een bepaald trance-element tot uiting, door de repetitiviteit dat erin verweven zit. Met een beperkt aantal elementen een verhaal kunnen vertellen en een andere sfeer creëren, dat vind ik fascinerend. Het wordt dan ook een compleet andere ervaring dan traditionele jazz, natuurlijk.