Iggy Pop veroorzaakt op Jazz Middelheim zijn eigen hittegolf 

Jazz Middelheim is al lang geen festival voor puristen meer. De jongste jaren hebben de organisatoren ook oog voor artiesten die in muzikale grensgebieden opereren: stilistische vrijbuiters op wie geen duidelijk etiket meer te kleven valt. Dat leidde tot een ronduit verpletterende show van oerpunk Iggy Pop en geweldige concerten van Thurston Moore en TaxiWars.

Karen Willems: leve het experiment (***) 

Karen Willems behoort zonder twijfel tot de veelzijdigste drummers en percussionisten die ons land rijk is. Ze stelde haar talenten al ten dienste van Yuko, Zita Swoon en Novastar, maar de jongste jaren ging ze steeds vaker haar eigen weg met Inwolves, een groep waarmee ze resoluut koos voor het experiment. Willems valt in geen enkel hokje te vangen. Ze werd zelfs al op een podium gesignaleerd aan de zijde van Fred Frith, één van de grootmeesters van de geïmproviseerde muziek. 

In Park Den Brandt kwam ze haar jongste project, de dubbel-lp Grichte, voorstellen. Die plaat maakte ze met Terre Sol Four, een band waarin ze zich omringt met drie saxofonisten: Vincent Brijs, Marc De Maeseneer en Johan Snauwaert. Het geluid van dit gezelschap laat zich moeilijk omschrijven. Karen Willems is nu eenmaal niet bang om buiten de lijntjes te kleuren. Terre Sol Four verkent het niemandsland tussen postrock, minimal jazz en elektronica. Soms dromerig en subtiel, soms gestut door potige saxriffs en bij momenten zo ijl als het oeuvre van Tangerine Dream.  

Opvallend is dat Willems dit keer ook zong. Het resultaat klonk nu eens schreeuwerig, dan weer etherisch, met echo’s van Lisa Gerrard van Dead Can Dance. Tijdens het slotnummer, dat steunde op langgerekte drones, voelden we onze aandacht verslappen, maar met haar set op Jazz Middelheim gaf Karen Willems wél aan dat haar inspiratie nog lang niet is opgedroogd. 

Alabaster DePlume bleef te vaak steken in de goede bedoelingen (***)  

Willems vatte trouwens ook post achter de vellen tijdens het optreden van Alabaster DePlume, een saxofonist, spoken word artist en activist uit Manchester die tot de interessantere nieuwe namen uit de Britse jazz-scene behoort. DePlume (né Gus Fairbairn) is een excentrieke figuur, die met zijn werk vooral onbevangenheid en verbinding nastreeft en graag benadrukt dat hij maar wat aanmoddert, zonder goed te weten wat hij doet. Voor zijn onlangs verschenen derde plaat Gold, haalde hij iedere dag andere muzikanten in de studio, die vooraf niet mochten repeteren en dus gedwongen werden te improviseren. Achteraf werden hun partijen door Alabaster DePlume dan geredigeerd en tot songs gekneed. 

Ook in Antwerpen dienden nummers als People, What’s the Difference?,  Song of the Foundlingof Be Nice to People slechts als vertrekpunt voor een sprong in het luchtledige. De artiest maande zijn gezellen – er deden ook een gitarist en bassiste mee – aan zich te laten drijven op invallen van het moment. Daarbij gaf hij vaak de voorzet op zijn sax, die hij bespeelde als een slangenbezweerder, en ontstonden er meerstemmige zangpartijen die moesten verhullen dat DePlume zelf niet bepaald een vocaal wonder is.  

De eerste drie kwartier van zijn set waren best spannend. Alleen stelde de man, die zijn publiek enige eigenliefde wilde bijbrengen en er niet voor terugschrok zich kwetsbaar op te stellen, het geduld van de toeschouwers op de proef met iets te vaak herhaalde boodschappen als ‘Thank you for living’ en ‘If in doubt, say yes’. Preken vormt, zelfs met de nobelste bedoelingen, de doodsteek van ieder concert. ‘I fucking love doing this shit’, kraaide Alabaster DePlume enthousiast. Fijn, maar mag het volgende keer een ietsje minder langdradig? 

TaxiWars: gebald en broeierig (****) 

Binnen afzienbare tijd verschijnt een nieuwe plaat van dEUS, maar in afwachting houdt Tom Barman zich, althans op het podium, nog steeds onledig met TaxiWars, een punkjazzkwartet dat hiphop, post-bop en opzwepende beatnikrock zoals die van Morphine of Tom Waits in één proefbuis kiepert en tegelijk de erfenis van het Impulse-label (zie Archie Shepp, Charles Mingus en Pharoah Sanders) levend houdt. 

Dat de groep gebald en broeierig klinkt, mag stilaan als gekende stof worden beschouwd. Ook op Jazz Middelheim steunden songs als Drop Shot, Bridges en Fever op strakke grootstadsritmen en dansbare grooves. De grootste troef van TaxiWars blijft echter de creatieve tandem Tom Barman en Robin Verheyen: twee aan elkaar gewaagde frontmannen met stemmen die steevast dominant uit de hoek komen. De eerste voelt zich al drie decennia thuis in de schijnwerpers, de tweede laat zijn tenorsax zingen, stoten en scheuren en levert commentaar of vult aan bij Barmans teksten. 

Het resultaat klonk even dynamisch als opwindend, al hoorden we ook enkele rustige nummers, type They Tell Me You’ve Changed of Irritated Love, die, met wat verbeeldingskracht, probleemloos naar het universum van dEUS hadden kunnen worden vertaald en waarop Verheyen het klavier beroerde. Barman kondigde aan dat TaxiWars sinds kort aan een nieuwe lp zijn begonnen. Dat was goed nieuws, want de recentste, Artificial Horizon, dateert al van 2019 en de passage van de groep verschilde niet spectaculair van die op Gent Jazz, vorig jaar. Niettemin: puike set van vier niet te onderschatten rasmuzikanten. 

Thurston Moore: epische gitaarrock met een wit vierkantje (****) 

De vorige conclusie was eigenlijk ook van toepassing op het concert van Thurston Moore en zijn band, al zullen oudgedienden van Jazz Middelheim zich wellicht een hoedje hebben geschrokken toen de naar Londen verkaste New Yorker de volumeknop opendraaide en het publiek trakteerde op een noisetornado van het soort waar zelfs geen vliegtuigturbine tegenop kon.  

Moore, die dertig jaar mee aan het roer stond van Sonic Youth, maakt nog altijd grensverleggende gitaarmuziek die steunt op punk, artrock, no wave en avantgarde: het ene moment bouwt hij een geluidsmuur van gewapend beton, het andere weeft hij subtiel opgebouwde, epische melodieën naar zijn eigen unieke recept, zoals Siren, Cantaloupe of het haast poppy Hashisch. Daartoe werd hij in Antwerpen bijgestaan door zijn voortreffelijke band, met medegitarist James Sedwards, de van My Bloody Valentine bekende bassiste Deb Googe, drummer Jem Boulton en nieuweling Jon Leidecker op allerlei elektronica. 

Moore riep met zijn zelfontwikkelde tunings en zijn spel met atonaliteit en feedback de waanzinnigste gitaarklanken tevoorschijn. En ook al liet hij zijn instrument piepen en knarsen, hij stelde de song tijdens zijn set steevast centraal. Dat laatste leerde hij van The Velvet Underground, aan wie hij eer bewees middels Lou Reeds Temptation Inside Your Heart. Dat de setlist precies dezelfde was als in de AB in november kon de pret niet drukken: de muziek klonk zo spannend, hypnotisch en – voor wie het wilde horen – melodieus dat ze van je oren een erogene zone maakte. Rock met een wit vierkantje, kortom. 

Iggy Pop: een natuurkracht die geen last had van een energiecrisis (*****) 

De vraag die op eenieders lippen brandde, was nu of Iggy Pop, die onlangs zijn 75^steverjaardag vierde, nog aan de hoge verwachtingen zou kunnen voldoen. Zijn passsage op Rock Werchter in 2016 viel immers behoorlijk tegen. Welnu, we kunnen u meteen geruststellen: Pop, die al tot hogepriester van de punk werd benoemd, lang voor dat woord was uitgevonden, verkeerde in grootse vorm, manifesteerde zich als een natuurkracht die volstrekt geen last had van een energiecrisis en werd eindelijk weer eens ondersteund door een band die de klok en de klepel perfect wist te lokaliseren. 

James Osterberg, zoals de rocker in werkelijkheid heet, nam de toeschouwers mee op een reis door zijn rijke verleden en serveerde weliswaar de klassiekers die iedereen wilde horen (I Wanna Be Your Dog, Lust For Life, The Passenger, Nightclubbing, Search and Destroy…), maar diepte ook enkele vergeten parels uit zijn repertoire op: Mass Production (uit The idiot), Run Like A Villain (uit Zombie Birdhouse) of The Endless Sea (uit New Values). De artiest, die alle hoeken van het podium verkende, sloeg het geestdriftige publiek om de oren met anderhalf uur onverdunde Cold Metal.  

‘I wanna have some fun’, liet hij weten. En jawel, vanaf het tweede nummer, TV Eye, vloog zijn jasje al uit en etaleerde hij zijn gehavende torso, die de sporen droeg van het vele stagediven (een gebruik dat door Pop werd uitgevonden) en van de periode waarin hij zijn lichaam met glasscherven en roestige kettingen bewerkte. De fans deelden elleboogstoten uit, bierbekertjes vlogen door de lucht, en in de op zich al bloedhete tent ging de temperatuur minstens met tien graden de hoogte in.  

‘When I was young, poor & dirty I was in a little band called The Stooges. Well, I’m still dirty’, vertelde de zanger, net voor hij I’m Sick of You inzette. Uiteraard is Iggy Pop een zelfgecreëerd personage –half  reptiel, half stripfiguur– – maar het kostte The Ig duidelijk geen moeite het op eenvoudige aanvraag tot leven te wekken. 

Voor wie zich afvroeg wat Iggy Pop als headliner op een jazzfestival kwam doen: de man is altijd veelzijdiger geweest dan zijn punkimago deed uitschijnen. Een plaat als Fun House vertoonde destijds al invloeden van John Coltrane. Voorts werkte de slangenmens samen met jazzpianist Jamie Saft en, op zijn jongste lp Free, met trompettist Leron Thomas. Als Sinatra-fan weet Pop bovendien een prima crooner neer te zetten. Ook vandaag blijft hij nog spannende samenwerkingen opzoeken en de routine afzweren.. In september verschijnt bijvoorbeeld The Dictator, een ep die hij opnam met de Brusselse violiste Cathérine Graindorge. 

Opvallend was dat de zanger in Antwerpen zijn groep had aangevuld met twee blazers, wat zijn songs afwisselend een soul- en jazzrandje bezorgde. ‘Fucking thank you for showing up. It means the world to me!’, riep hij tot afscheid. Naar de reacties van de aanwezigen te oordelen, was die dankbaarheid beslist wederzijds. David Bowie en Lou Reed zijn helaas niet meer onder ons, maar Iggy pop is tot nader order méér dan springlevend. Raw Power? U zegt het.