Hoe een scholierenbandje uit de nineties een internetobsessie werd

Wat betreft kampvuurverhalen uit de muziekwereld, is dat van Britse band Panchiko toch wel eentje dat tot de verbeelding spreekt. Twintig jaar na hun debuut-ep, een zelf gebrand cd’tje vol half-afgewerkte demo’s, komen ze uit met een nieuw album, Failed at Math(s). Maar tussen toen en nu zit een verhaal van internetspeurders, een Oxfam-konijnenhol en een onverhoopte cultstatus.

Ergens in de zomer van 2016 verscheen een anonieme gebruiker op het 4chan-muziekforum /mu met een simpele vraag. ‘Iemand die dit herkent? Ik kocht hem in een Oxfam-tweedehandswinkel want zag er wel interessant uit’. Die ‘dit’ was een oude, beschimmelde cd getiteld D>E>A>T>H>M>E>T>A>L van een zekere Panchiko, een verdraaiing van de Japanse ‘pachinko’-machine, een soort pinball-gokautomaat die daar enorm populair is. ‘Ik zweer het je, die albumcover is een Death Grips-verwijzing’, luidt het eerste antwoord op de thread. Ja, de ietwat vijandelijke albumcover lijkt wat op die van Death Grips’ eerste mixtape Ex-Military. Alleen zou blijken dat D>E>A>T>H>M>E>T>A>L elf jaar ouder was.

Konijnenhol

Heel wat passages langs andere muziekfora brachten geen enkel zoekresultaat op, ook eerder een uitzondering dan de regel in ons digitaal tijdperk. Begin er maar eens aan, het zoeken van een band die niemand kent, en die zichzelf blijkbaar ook al vergeten is. Zo’n uitdaging is natuurlijk voer voor het internet. Geen konijnenhol te diep of iemand springt er digitaal in. De discussie zette zich alleszins verder op speciaal voor het onderwerp opgerichte Reddit- en Discord-chatrooms als ‘Panchikord’. 

Als echte speurders zochten enthousiastelingen naar hints, contacteerden ze mogelijke bandleden en doken ze in de geschiedenis van de lokale underground-muziekscène van de late jaren negentig op zoek naar enig aanknopingspunt. ‘De zoektocht zou soms in een doodlopend straatje belanden’, vertelt een van de diehard-zoekers, ‘maar dan kregen we toch weer een aanwijzing te pakken en de chatgroep ontplofte dan weer van opwinding. Als we te horen kregen “dat ben ik niet” of “nog nooit van gehoord” konden we weer van van voor af aan beginnen’. Het is het soort speld-in-de-hooiberg drive waar je eeuwig op kan kicken. 

Zoals typisch voor deze tijden vielen de woorden ‘conspiracy theory’ ook al snel in de chatgroepen. Sceptici dachten dat het allemaal om een virale marketingstunt ging ter promotie van het nieuwe album van een of andere populaire artiest die zich snel zou onthullen. Maar toen de zoektocht jaren aansleepte, volgde er toch een cultstatus rond het fenomeen Panchiko, eerder uit gebrek aan duidelijkheid en de stampij. Het toppunt: de band wist zelf van niets tot er dan eindelijk toch eens aan het juiste draadje getrokken werd en men een van de bandleden te pakken kreeg op facebook. 

Compleet plaatje

Vanwege een zelf aangebrachte barcode van Oxfam werd de herkomst van de cd herleid tot het Britse Nottingham, in vogelvlucht ergens halverwege tussen Londen en Manchester. Samen met de namen die aan de binnenkant van de cd gekrabbeld waren, zochten de clue hunters naar iedereen die in die streek Owain, Shaun, John of Andrew kon heten. Van die vier is Owain logischerwijs de naam waar je achterloopt. Een in negen jaar niet meer geüpdatete facebookpagina van een Nottingham-Owain, met wat zelf uitgebrachte muziekjes, bleek dan dé doorbraak te zijn. ‘Ik weet dat je dit waarschijnlijk nooit zult lezen, maar ben jij de zanger van Panchiko?’, en dan de ochtend daarop, ‘Ja. Waarom?’. Bingo.

Het was dus vier jaar later, en na heel wat nattevingerwerk van 4chan-detectives, dat er dan toch vier achternamen uit de bus vielen en het plaatje compleet werd. Gitarist Owain Davis, toetsenist Andrew ‘Andy’ Wright, bassist Shaun Ferraday en anonieme drummer John, wiens achternaam de band altijd heeft achtergehouden.

Na het pas aangebroken millennium had Panchiko hun oogmerk op bekendheid links laten liggen en gingen alle leden hun eigen weg. Wright bleef schimmelen in de muziekindustrie, richtte de niet veel minder obscure band Swimming op en was ook actief als mixer voor andere bands. Davis vond zijn weg naar het onderwijs en Ferraday verhuisde ergens ver weg om boomdokter te worden. Toen de schaal van hun herontdekking helemaal doordrong, hergroepeerde het viertal voor een show in hun thuisstad Nottingham, de eerste keer in bijna twintig jaar dat ze nog eens samen speelden.  

Tijdscapsule

Heeft Panchiko z’n cultstatus nu alleen te danken aan het mysterie rond de groep, of aan de kwaliteit van de muziek?  Wellicht ligt de waarheid ergens in het midden. D>E>A>T>H>M>E>T>A>L is, naast het onderwerp van wat internetfanatisme, gewoon jeugdig enthousiasme in zijn puurste vorm. Diens nietsvermoedendheid siert wel. Het is een amalgaam van wat eind jaren negentig rusteloze creatievelingen dreef, zowel in de mainstream als de underground. Met een recontextualisering, door middel van dit hele achtergrondverhaal, behoudt het ep’tje sowieso iets van mystiek dat het zelfs na die ietwat anti-climactische ‘Ja. Waarom?’ van Owain Davis niet verliest. 

De destijds vier middelbare scholieren spiegelden zich aan de Y2K-paranoia van Radioheads OK Computer, de teenage angst van Nirvana, de luchtige downtempo van Air en destilleerden de drukkende wazigheid van shoegaze-baanbrekers my bloody valentine in een pretentieloos stukje nostalgie. Klinkt die wat gedateerd? Misschien, maar als een soort doorsnede van het muzikaal landschap destijds is het een evenwichtige, ietwat letterlijke, tijdscapsule. 

Over tijdscapsules gesproken, die vermeende Death Grips-verwijzing op de cover bleek gewoon een kader te zijn uit de stripreeks Mint na Bokura, de perfecte illustratie voor een tijdperk waar de manga-craze een eerste keer kwam overgewaaid. Voor het geval dat een bandnaam ingebed in populaire Japanse cultuur nog niet voldoende was om aan te geven dat dit niet ging over een handvol middelbare jocks. D>E>A>T>H>M>E>T>A>L is op die manier aandoenlijk geketend aan zijn tijdsgewricht. Het muzikaal equivalent van een nineties Simpsons-episode, een twintigtal minuten aan toonaangevend cultureel erfgoed door de blender gehaald.  

Zijden draadje

De ondertussen legendarische kopie van de cd is dusver de enige die ooit in the wild gevonden werd. Na niet-aflatende afwijzingen van studio’s nam het viertal hun demo-ep dan maar zelf op in de kelder van een van de bandleden. Er zouden destijds ongeveer dertig cd’s gebrand zijn, verspreid onder vrienden, opgestuurd naar journalisten en platenlabels. Nooit een antwoord terug gehad, alleszins niet van de journalisten of platenlabels. Buiten eentje. Simon Williams van het label Fierce Panda was enthousiast, maar drukte het viertal uiteindelijk nooit een platencontract onder de neus.

Na het wringen door heel wat bochten en het porren van veel Nottinghamezen belandt het Panchiko-verhaal dus voorlopig hier, bij het onverhoopt tweede album Failed at Math(s). Het ijzer smeden nu het nog heet is, om een banaal stukje muziekgeschiedenis een tweede leven in te blazen. Opportunisme verdien je misschien meer als je weet dat het raison d’etre aan zo’n zijden draadje kan hangen. ‘Maybe the real Panchiko was the friends we made along the way’, schrijft iemand onder de YouTube-videoclip van de volledige ep. Een vaak gebruikte leuze op het internet die misschien meer steek houdt dan eerst doet vermoeden. De herwonnen populariteit van de band ligt misschien eerder in de Idee Panchiko, als toonbeeld van doorzettingsvermogen, dan de kwaliteit van de muziek.