Het kan Bad Bunny niet schelen dat je zijn nummers niet begrijpt

De Puerto Ricaanse superster Bad Bunny heeft razendsnel alle 50.000 plaatsen in het Koning Boudewijnstadion uitverkocht. En dat met een antikoloniaal album.

Van alle zwaargewichten die de muziekwereld domineren, is Bad Bunny de minst waarschijnlijke. Niet vanwege zijn geluid – Bad Bunny maakt een slimme mix van trap en reggaeton, twee genres die razend populair zijn. Maar zijn teksten zitten vol hyperspecifieke verwijzingen naar zijn thuisland Puerto Rico, een Caribisch eiland van amper drie miljoen inwoners. Begin dit jaar vertelde Bad Bunny nog aan The New York Times dat het hem geen fluit kan schelen dat anderstaligen zijn Spaanse teksten niet begrijpen. Hij ging zelfs verder: ‘Ook Spaanstaligen begrijpen vaak de beste stukken niet omdat ik in de straattaal van Puerto Rico zing.’

Dat weerhoudt de superster er niet van om wereldwijd stadions uit te verkopen. Begin deze maand raakte bekend dat hij in de zomer van 2026 naar het Koning Boudewijnstadion komt, wat in een mum van tijd uitverkocht raakte. Hoeveel van de aanwezigen niet alleen zomerse melodieën zullen horen, maar ook effectief de boodschap zullen begrijpen, is nog maar de vraag.

Begin dit jaar bracht Bad Bunny zijn nieuwe album Debí tirar más fotos uit, een antikoloniale plaat die de gentrificatie van ‘zijn’ Puerto Rico aanklaagt. In een interview met Time vertelde Bad Bunny hoe toeristen de mooie stranden van Puerto Rico bezoeken zonder zich iets van de plaatselijke problemen aan te trekken. Het eiland staat er bijvoorbeeld om bekend geteisterd te worden door levensgevaarlijke stroompannes, een realiteit die je niet op de zonnige vakantiekiekjes zal zien. Daarnaast klaagt hij aan hoe rijke westerlingen naar Puerto Rico verhuizen om belastingen te ontduiken, waardoor de oorspronkelijke bevolking steeds hogere huizenprijzen moet betalen en door privatisering geen toegang tot de stranden meer heeft. ‘Ze kennen niets van de geschiedenis en de politiek van Puerto Rico, en ze zijn er ook niet in geïnteresseerd.’

Bij de release van Debí tirar más fotos hoorde een gelijknamige kortfilm van twaalf minuten. In de hoofdrol zien we Jacobo Morales, de enige Puerto Ricaanse filmmaker die ooit voor een Oscar werd genomineerd. Hij wil iets eten in een traditionele snackbar, maar zijn favoriete eetplekje is ondertussen volledig veramerikaniseerd. Hij wordt zelfs in het Engels aangesproken. Op het einde vrolijkt hij op wanneer een sportwagen voorbijrijdt die luide reggaeton speelt, muziek die ten minste nog verbonden is met de identiteit van Puerto Rico. ‘Debí tirar más fotos’, verzucht hij. Ofwel: ‘Ik had meer foto’s moeten nemen.’ Morales, en bij uitbreiding Bad Bunny, is bang dat het verleden van Puerto Rico uitgewist wordt en dat er te weinig bewijsmateriaal bestaat om de rijke geschiedenis van het eiland aan te tonen.

Met zijn plaat probeert Bad Bunny een muzikaal fotoalbum te maken. Af en toe is de muziek expliciet politiek, zoals het nummer Lo que le pasó a Hawaii (‘Wat is er met Hawaï gebeurd’). Want zowel Hawaï als Puerto Rico zijn in 1898 door de Verenigde Staten geclaimd, waarna die eerste in 1959 officieel de vijftigste staat werd. Puerto Rico bleef daarentegen een gebied met een eigen taal en cultuur, maar de band met het imperialistische Amerika blijft moeilijk. Puerto Rico is wel een US territory: wie er geboren wordt, is Amerikaans burger – ook al mogen Puerto Ricanen niet stemmen – en ze betalen met de dollar. Het nummer valt trouwens een paar keer onverwacht stil. Voor de goede verstaander: alsof er een stroompanne is.

Maar vaak is de boodschap van Debí tirar más fotos een pak subtieler. Ze zit ook in de klanken die Bad Bunny gebruikt. Behalve reggaeton, het genre waar Bad Bunny en Puerto Rico om bekendstaan, zijn er opvallend veel invloeden een ander latin genre: salsa. Vorig jaar vertelde Bad Bunny in Interview Magazine dat hij als kind veel salsa luisterde en wachtte op een artiest die het genre weer jong en cool zou maken. Nu lijkt hij het heft in eigen handen te hebben genomen.

Door salsa en reggaeton te combineren, schetst Bad Bunny een breder beeld van Puerto Rico’s muzikale geschiedenis. Beide genres werden bij hun opkomst als ‘lage’ cultuur gezien op Puerto Rico, als ‘muziek van de straat’. Daarom stellen sommigen dat Bad Bunny op dit album de rol van folkartiest op zich neemt, iemand die de muziek van de plaatselijke cultuur hoog in het vaandel draagt. Tegelijk schuilt er ook een subversievere boodschap in: zowel salsa als reggaeton zijn genres die over de hele wereld bekend zijn, waarmee het kleine Puerto Rico zijn stempel op de planeet heeft gedrukt.

Dat laatste wordt al in de eerste seconden van Debí tirar más fotos benadrukt. Openingsnummer Nuevayol begint met een sample van Un verano en Nueva York, een salsanummer van Andy Montañez & El Gran Combo de Puerto Rico. Bad Bunny haalt zo het belang aan van ‘Nuyoricans’: Puerto Ricanen die in New York gingen wonen en de cultuur verspreidden. Niet veel later gaat Nuevayol over in de opzwepende reggaetonbeats die we van Bad Bunny kennen. In luttele seconden wijst de artiest op de enorme invloed van Puerto Ricaanse muziek. Wie de hele plaat nauwkeurig onder de loep neemt, treft ontelbaar veel referenties naar de Puerto Ricaanse diaspora aan. Debí tirar más fotos is niet alleen een trotse omarming van Bad Bunny’s roots, maar ook een strijdlustige verklaring: Puerto Rico gaat nergens heen.

Dat betekent nog niet dat mensen na Bad Bunny’s optreden in Brussel massaal zullen reflecteren over dit antikoloniale sentiment. Maar dat is ook niet zo belangrijk. Door de wereld in te palmen met lokale geluiden, heeft de Puerto Ricaan zijn punt al bewezen. En er zullen hoe dan ook genoeg foto’s genomen worden.