Geografische samenvatting van K.Zia’s carrière: ‘In Berlijn evolueerde ik van lelijk eendje tot zwaan’

Ze groeide op in Brussel, vond een community in Berlijn en droomt van een toekomst in Amerika. K.Zia, de zangeres die écht mama zegt tegen Zap Mama, neemt ons mee naar de plekken die haar bepaald hebben. ‘Thuis is voor mij iets dat je overal mee naartoe kan nemen.’

Voor Kezia Quental – K.Zia op Spotify en consorten – is ’thuis’ een abstract en tegelijk heel concreet en breed begrip. De Belgische r&b-zangeres kreeg het nomadische gen doorgegeven van mama Marie Daulne, de in Congo geboren zangeres van het wereldvermaarde Zap Mama, en papa Bernard Quental, een paardenacrobaat met Martinikaanse roots die soms samenwerkt met Cirque du Soleil. Dat haar toekomst op het internationale podium lag – ze woont intussen in Berlijn – stond dus in de sterren geschreven. Deze week verschijnt K.Zia’s eerste album Genesis, met daarop soulvolle songs gezongen in het Engels en het Frans. We zijn maar wat benieuwd naar de plaatsen die de zelfverklaarde Afro-Europese wereldburger en haar muziek mee vorm hebben gegeven. Te beginnen met de plaats waar we samen aan een tafel zitten.

Brussel

‘De stad waar ik geboren ben, en de uitvalsbasis van waaruit mijn moeder me in mijn eerste levensjaren overal mee naartoe sleurde. Mijn eerste herinneringen spelen zich op de tourbus af, maar rond mijn vijfde bleef ik vaker en langer in Brussel terwijl zij ging spelen. De stad zal altijd “thuis” zijn – want Brussel betekent eerst en vooral familie – maar een muzikale link heb ik hier eerlijk gezegd niet. Dankzij de release van mijn album komt daar nu verandering in. Ik voel me gesteund en welkom in België, wat ooit wel anders was. Toen ik opgroeide, viel ik uit de boot. Ik was altijd anders dan mijn leeftijdsgenoten. Door mijn aparte opvoeding voelde ik me een outsider, en als kind wil je dat helemaal niet zijn. Ik zat tussen de diplomatenkinderen op een internationale privéschool, en daar voelde ik me het lelijke eendje. Als ik niet kon beslissen of ik mijn roze of blauwe sneakers wilde dragen, dan trok ik van elk paar één schoen aan. En werd ik keihard uitgelachen. Als artiest is het oké om een weirdo te zijn, maar als kind word je als weirdo niet aanvaard of naar waarde geschat. Uiteindelijk ben ik dan maar uit België gevlucht, omdat ik me nooit begrepen voelde.’

Reims

‘Ik trok naar Reims, de stad waar mijn vader woont. Ik was veertien toen ik er arriveerde, en het was een behoorlijke cultuurshock. Van de beschermde, geprivilegieerde omgeving van de privéschool naar het reguliere, openbare onderwijs in Frankrijk: dat vergde heel wat aanpassing. De eerste dag liep het al fout. Ik had een mp3-speler gekregen van mijn moeder, en tijdens de middagpauze werd die uit mijn rugzak gepikt. De leraar die ik erover aansprak, lachte me gewoon uit. Ik had maar beter moeten weten. Tijdens die periode in Frankrijk ben ik gehard, heb ik de felle en taaie kanten van mijn persoonlijkheid ontwikkeld. In Reims is “Zia” ontstaan, mijn stoerdere, meer jongensachtige alter ego dat je kan horen in mijn Franstalige songs. Zia is luider en ondeugender. Zolang ik in het Engels zong, kwam dat kantje van mij niet tot uiting in mijn muziek. Pas toen ik voor het eerst een song in het Frans schreef, kwam het tevoorschijn. “Aha, dáár ben je!”, dacht ik toen. (lacht)’

Istanbul

‘Na de middelbare school in Reims ben ik teruggekeerd naar Brussel, om er naar de universiteit te gaan. Ik was achttien en klaar om hier eindelijk een plek op te eisen. Maar dat viel opnieuw tegen. Het outsidergevoel keerde heel snel terug. Ik was gestopt met mijn haar te behandelen en werd gezien als “die speciale met haar afrokapsel”, iets wat destijds nog niet zo ingeburgerd was als nu. De typische studentenfeestjes liet ik liever aan me voorbij gaan. Tja, techno of harde rock, ik moest er niks van weten. (lacht) In mijn derde jaar ging ik op Erasmus naar Istanul, en daar bloeide ik open. Het is een patroon in mijn leven: ik ontwikkel me telkens weer een beetje meer wanneer ik weg van huis ben. Alsof ik afgesloten moet zijn van mijn familie en vertrouwde omgeving om mezelf te kunnen ontdekken. Ver weg in Turkije kwam de artiest in mij tot volle bloei. Daar heb ik in 2018 voor het eerst een song geschreven waar ik tevreden over kon zijn, Type of Girl. “Hier zit misschien meer in”, dacht ik. Terug in Brussel heb ik even geprobeerd een groepje van de grond te krijgen, maar ik moest me te hard concentreren op mijn studies om me al volop op muziek te kunnen storten.’

Berlijn

‘Berlijn is de stad waar ik mezelf gevonden heb als artiest. Het is de plek waar alle lelijke eendjes naartoe vluchten om een zwaan te kunnen worden. There’s all kind of weird there. Het grote voordeel is natuurlijk dat je er goedkoop kunt wonen. Je moet er als beginnend artiest geen vijf jobs combineren om te overleven, zoals in Londen. Voor mij is Berlijn de stad waar je eender wie kunt zijn. Dat heb ik gaandeweg ontdekt: het is niet mijn omgeving die belangrijk is, maar wel wíé ik ergens kan zijn. Ik ben een onafhankelijke artiest die het zonder de grote budgetten van de grote labels moet doen, maar mijn visie en mijn dromen zijn wel groot. En dan zit je goed in Berlijn, waar je de kans krijgt om met getalenteerde professionals samen te werken die er met plezier een passieproject tussen nemen. Ik heb er een grote groep mensen gevonden die geloven in wat ik doe. Eindelijk, een eigen community! Iets waar ik al sinds mijn kindertijd naar op zoek was. Mijn toevluchtsoord, zoals ik het in de song Sanctuary noem. “Duitsland, jij?” was zowat de doorsnee reactie die ik kreeg wanneer ik aan mijn vrienden vertelde dat ik me hier zo thuis voel. (lacht) Je hoort natuurlijk ook op geen enkele manier aan mijn muziek dat ik in Berlijn woon. Daar kom ik later op terug, eerst moeten we nog langs…’

Dakar

‘Ik heb er geen wortels, geen voorgeschiedenis, geen kennis van de cultuur en ik spreek de taal niet, maar toch werd ik erg aangetrokken tot Senegal. Toen ik er vorige zomer heenging, ontdekte ik waarom het land me zo aansprak: de menselijkheid, de manier waarop iedereen er elkaar steunt. We are in this together is zelfs het officiële motto van het land. (Letterlijk luidt het motto: ‘Un peuple, un but, une foi’, nvdr.) We zijn erg individualistisch ingesteld in het Westen. Dat besef je heel hard wanneer je in een land als Senegal bent. Bij ons is het ieder voor zich, maar in Senegal is het gemeenschapsgevoel zó groot. Ik heb het er vaak over in mijn songs: de eenzaamheid die zoveel mensen depressief maakt, de nood aan en het belang van samenzijn… het zijn thema’s die er stevig ingebakken zitten bij mij. Als ik in Dakar geweest ben, keer ik telkens helemaal opgeladen en geïnspireerd terug. Ooit zie ik mezelf tussen Europa, Afrika en de VS wonen, en Dakar zou dan wel eens mijn Afrikaanse heimat kunnen worden.’

New York

‘New York symboliseert voor mij het verleden, maar vooral ook de toekomst. Ik heb er als kind even gewoond met mijn moeder, tussen mijn zesde en achtste. Ik heb er Engels leren lezen en schrijven. Toen was ik te jong voor de echte, complete New York-ervaring, ik was er eigenlijk een toerist. Maar het is nu wel de stad waar ik me op richt wanneer ik over mijn muzikale toekomst nadenk. In Berlijn hoor ik thuis in de underground. Soul en r&b zijn er nichegenres. Er is wel een grote hiphopscene, maar die draait vooral rond Duitstalige rappers. Wie in het Engels zingt en een beetje succes wil hebben, is beter af in de pure pop, dingen die overdag op de radio passen. Pas op, ik heb het naar mijn zin in mijn niche hè, maar volgens de streamingstatistieken slaat mijn muziek het meest aan in Amerika. En dat zonder daar ook maar één keer gespeeld te hebben. Het is logisch: soul en r&b zijn ontstaan in de VS, daar ligt de culturele kern van wat ik doe. Ik wil er dus regelmatig heen trekken vanaf nu. Niet met de bedoeling om het daar te gaan “maken”, maar wel om te onderzoeken of ik er net zoals in Berlijn een groep gelijkgestemde zielen kan vinden, of ik er kan thuis horen in een community. “Daar is ze weer met haar ’thuis'”, denk je misschien. (lacht) De laatste track op Genesis heet niet zomaar Home, hè? Thuis is voor mij iets dat je in je draagt, iets dat je overal mee naartoe kan nemen. Dus waarom niet naar New York, waar alles op de hele wereld afstraalt? Maar eerst wil ik me focussen op België, mijn eerste thuis. Ik voel dat ik hier iets kan betekenen. “I can play my part”, zoals ik zing in Home. De Belgische Erykah Badu worden, dat lijkt me bijvoorbeeld wel wat. Die plaats is nog niet ingenomen, en ik wil ze wel.’