Gent Jazz Dag 6: Gilberto Gil

Não falo português? Infelizmente, want op Gent Jazz werd er gisteren volop Portugees gepraat én gezongen.

“Doorgaans spring ik zélf voor een schunnig dansje in het publiek. Ik word graag aangeraakt door mijn fans,” vertelde Cibelle enkele weken geleden in uw lijfblad aan onze vuurrood aangelopen collega Vincent Byloo. Zover is het helaas niet gekomen: het publiek op Gent Jazz zit namelijk braafjes neder op vele rijen stoelen, en was derhalve enkel ‘dancing on the inside’, aldus een vergoeilijkende Cibelle. Nochtans speelde deze Braziliaanse kruising van Peaches en Amy Winehouse donderdagavond een zeer verleidelijke, opwindende set. De band speelde een beroezende mix van calypso, nachtclubjazz, psychedelica en all things Brazilian, soms wazig als een krakende oude vinylsingle (de calypsoklassieker “Under the Mango Tree’), dan weer scherp en up to date (‘Man from Mars’), maar altijd weer overgoten met de zwoele, achteloze sirenenzang van Cibelle en de tussen silly en spooky twijfelende orgeldeuntjes van de dansende man achter de synthesizer. Bevreemdend, een tikje arrogant, maar uiterst entertainend en spontaan: wie ‘It’s not Easy Being Green’ van de bekende singer-songwriter Kermit the Frog tot een meeslepende jazzballad weet te transformeren, die heeft onze volle aandacht. Aplauso!

Minder – we zoeken nu al dekking voor alle boze reacties – enthousiast waren we over de genaamde Mariza, voor de derde keer op Gent Jazz en sinds de dood van Amália Rodrigues ‘La reina del fado’ gedoopt. Mariza is duidelijk een ster: ze heeft niet alleen een uitstekende stem, ze heeft ook de présence en de zelfverzekerde glimlach én ze krijgt applaus nog voor ze één noot gezongen heeft. We twijfelen er niet aan dat ze fado zingt volgens de regels van de kunst en het is evident dat ze daarmee grote zalen lokt, maar toch misten we wat: ze zingt en beweegt zo berekend (‘Primavera’ was een prettige uitzondering) en haar band klinkt zo helder en gestroomlijnd dat we het niet konden laten om haar met pakweg Céline Dion te vergelijken. Mariza zou dat misschien niet eens een belediging vinden, maar wij houden toch meer van de hartverscheurende authenticiteit van Cesária Évora, die zelfs met ‘Besame Mucho’ wegkomt. Nu willen we niet zo naïef of kortzichtig zijn om te eisen dat alle wereldmuziek enkel en alleen aan verrimpelde oude vrouwtjes mag ontspringen (zie ook boven), maar gladde westerse pop vinden wij óók niet goed. Bovendien is het gewoonweg vervelend als een zangeres telkens voor de laatste noten van een lied even halt houdt om wat meer applaus los te weken en interesseert het ons geenszins welke kant van de tent het hardst in zijn handen kan klappen. Och ja.

Net als gisteren: Mariza en Gilberto Gil in duet, hier in het Portugese Aveiro:

Veel en veel beter: de fantastische Gilberto Gil, die in november nog een tot de nok gevulde Bozar tot zingen en dansen bewoog en die nu een uitstekende groep rond zich verzameld had om ons in te wijden in de geheimen van de forró, een noord-oost-Braziliaans muziekgenre met wortels in de Europese folk dat vooral bedreven wordt in het kader van de festiviteiten ter ere van de heilige São João in juni. En dus werden er op het podium van Gent Jazz voor één keer accordeons en violen gesignaleerd en weerklonken er inderdaad echo’s van de Keltische en Iberische folk van het Europese vasteland – straf dat die bij ons vaak meewarig behandelde muziekgenres in het hippe Brazilië overeind zijn gebleven. Gil bezondigde zich niet aan flauwe spelletjes met het publiek, integendeel, hij had wat van een – behoorlijk swingende – docent, die ons met behulp van zorgvuldig gekozen Engelse woorden geduldig wegwijs maakte in de xotes, de xaxados en de baiãos en zijn liefde beleed voor de tijdloze muziek van el Rei do Baião Luiz Gonzaga, waarvan hij onder meer ‘Dança da Moda’, ‘Xote da Meninas’ en natuurlijk ‘Asa Branca’ speelde. Gil heeft echter ook een nieuwe plaat waarop hij zich zelf aan het genre waagt, en met de feestelijke openers ‘Fé na Festa’ en ‘Assim Sim’ en het stoute ‘O Livre-Atirador e a Pegadora’ liet hij horen dat hij daarbij niet moet onderdoen voor de eerder genoemde grootheden. De avontuurlijke, experimenterende waaghals Gilberto Gil kregen we opnieuw níet te horen gisteren, maar wel een uitgelaten zingende, verrukt op en neer springende meestermuzikant die zelfs het zittende publiek van Gent Jazz uiteindelijk in een kolkende massa deed veranderen. Kan er nog ergens een koning bij?

Tim Vernimmen

Setlist Cibelle:

Underneath the Mango Tree
Man from Mars
Melting the Ice
Lightworks
Sad Piano
Frankenstein
Escute Bem
Mr. and Mrs. Grey
The Gun and the Knife
Sapato Azul
Braid My Hair
It’s Not Easy Being Green

Setlist Mariza:

Já Me Deixou
Maria Lisboa
Chuva
Morada Aberta
Beijo de Saudade
Barco Negro
Primavera
Vozes do Mar
Rosa Branca
Feira de Castro
Sr. Vinho
Ó Gente da Minha Terra

Setlist Gilberto Gil:

Fé Na Festa
Dança da Moda
Assim Sim
Estrela Azul do Céu
Oi Eu Aqui de Novo
Baião da Penha
Giló / Expresso 2222
Respetta Januário / Xote da Meninas / Xodó
Lamenta Sertanejo
Baião / Debaixo do Barro do Chao
Aprendi con Rei
O Livre-Atirador e a Pegadora
Casamento da Raposa
Olha Pro Ceu
Asa Branca
—
A Paz (met Mariza)
Esperando Na Janela
Madalena