Exact vijftig jaar geleden brachten Bob Dylan en The Beach Boys legendarisch geworden albums uit: Blonde On Blonde en Pet Sounds. Al was de weg ernaartoe hobbelig. Een verhaal over frustratie, drugs en een zenuwinzinking.
16 mei 1966. Janet Jackson aanschouwde het levenslicht, Mao Zedong verspreidde een nota waarin hij de culturele revolutie van het proletariaat uitriep en Martin Luther King Jr. speechte voor het eerst tegen de Vietnamoorlog. Maar hetgeen die datum echt zo bijzonder maakt, vond plaats in de platenwinkel. Daar lagen voor het eerst Blonde On Blonde van Bob Dylan en Pet Sounds van The Beach Boys in de rekken.
De hipster en de boyband
Het waren in die tijd ontzettend verschillende acts. Bob Dylan was, met zijn zonnebril, skinny jeans, flanellen hemd en progressief politieke nummers, een hipster avant la lettre, die een jaar eerder op het Newport Folk Festival zijn akoestische gitaar had ingeruild voor een elektrische Fender Stratocaster. Zijn single Like A Rolling Stone had op de tweede plaats van de Amerikaanse hitlijst gepiekt en artiesten als Jimi Hendrix en Frank Zappa van hun sokken geblazen. The Beach Boys stond dan weer bekend als Amerika’s vrolijkste surfpopgroep. Brian Wilson, de voornaamste songschrijver, schudde de ene na de andere zonnige hit uit zijn mouw. Het gros van de critici hield niet van de toegankelijkheid van hun kauwgomballenpop, maar er was geen tekort aan commercieel succes.
De hipster en de boyband, ze vertoefden in verschillende werelden, maar in de aanloop naar 16 mei 1966 liepen hun verhalen eventjes parallel. Bob Dylan en Brian Wilson maakten zich allebei op om hun grenzen – en in één klap ook die van de popmuziek – grondig te verleggen.
Maar zoals met de meeste succesverhalen, begonnen die van hen ook met miserie en radeloosheid.
Paniekaanval
Brian Wilson stuikte twee dagen voor kerstmis 1964 in elkaar tijdens een zoveelste Beach Boys-tournee. Podiumvrees leidde tot een paniekaanval, met als gevolg een kortsluiting in het hoofd van Wilson. Hij werd teruggebracht naar zijn woning in Los Angeles om te herstellen. Daar besliste hij om even uit de concerttoer te stappen.
Dylan had in die tijd een specifiek geluid in zijn hoofd, dat hij even heeft kunnen vastleggen met Like A Rolling Stone. Het is in zijn woorden ‘a thin, wild mercury sound, metallic and bright gold.’ Het geluid ontglipte hem in de vele opnamesessies die hij tussen shows door organiseerde. Later, in een interview met biograaf Robert Shelton, legde hij de schuld daarvan bij zijn begeleidingsgroep The Band – toen nog The Hawks. ‘In tien opnamesessies kregen we niet één nummer af. Het lag aan de band, maar ik dacht daar niet aan, of ik wilde er niet aan denken.’ Dylan en The Hawks kregen in die periode maar weinig muziek op tape – de weergaloze single One of Us Must Know (Sooner or Later) was een uitzondering.
Nood aan verandering
Terwijl de rest van The Beach Boys de wereld bleef rondtrekken, stortte Wilson zich op nieuwe projecten. Vanaf januari 1966 had hij Western Recorders, de hoogtechnologische opnamestudio in Los Angeles, te zijner beschikking. Daar componeerde hij samen met de klassiek geschoolde sessiemuzikanten van The Wrecking Crew complexe, orkestrale arrangementen. Songwriter Tony Asher hielp bij het in woorden gieten van de gepijnigde en verwarde gedachten in Wilsons hoofd. Met voldoende drugs binnen handbereik – Wilson nam in die tijd cocaïne en heroïne, om te bekomen van zijn zware lsd-gebruik – en een obsessieve controle over de studio, kon hij wegvluchten van de angsten die hem eerder tot een zenuwinzinking hadden gedreven.
Waar isolement de verandering was die Brian Wilson nodig had om te creëren, had Bob Dylan een nieuwe setting nodig. Op aanraden van Bob Johnston, producer en gewezen rockabilly-artiest, deed hij in februari 1966 samen met toetsenist Al Kooper en gitarist Robbie Robertson een testopname in de CBS-studio in Nashville, Tennessee. Het trio werd er vergezeld door een half dozijn doorgewinterde sessiemuzikanten. Op de eerste dag namen ze het surrealistische epos Visions Of Johanna op, in vier takes. Nashville’s good ol’ boys brachten een welgekomen tegenbalans voor Dylans New Yorkse, elektrische stadsgeluid. Vier opnamedagen in februari en drie in maart, meer tijd was er niet nodig om Blonde On Blonde in te blikken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
16 mei 1966
Al het voorgaande culmineerde in de releasedag van beide albums. Die maandag in mei, precies een halve eeuw geleden, kon de wereld kennismaken met twee unieke albums. Pet Sounds wordt beschouwd als het allereerste conceptgedreven popalbum. Voor het verschijnen van dit meesterwerk waren albums slechts het kader voor enkele kernstukken: de singles. Dat begon al te keren met Rubber Soul van The Beatles uit 1965, maar Pet Sounds was de allereerste plaat waarop élke song op zichzelf kwam te staan, en het geheel toch een samenhangend verhaal vertelde.
Daarnaast staat Blonde On Blonde geboekstaafd als een van de eerste dubbelelpee’s uit de rockgeschiedenis. Dylan had met Like A Rolling Stone al bewezen dat langere nummers met gesofisticeerde teksten ook een plaats hebben binnen de popmuziek, maar met Blonde On Blonde legde hij de lat nog hoger. Veertien tracks, twee plakken vinyl, een elf minuten durende song, de dronken soldatenmars Rainy Day Women, het warme liefdeslied I Want You, de bijtende satire Leopard-Skin Pill-Box Hat, het onweerstaanbaar catchy Stuck Inside Of Mobile With The Memphis Blues Again: op Blonde On Blonde stelt Bob Dylan alles wat hij in zich heeft tentoon.
Abrupt einde
Blonde On Blonde werd door het publiek en de critici goed ontvangen. Het haalde de zesde plaats in de hitlijst en kreeg in 1967 een gouden award, uitgedeeld voor albums die meer dan een miljoen dollar opleveren. Het succes van Pet Sounds kwam trager op gang. Capitol, het label van The Beach Boys, was daar grotendeels verantwoordelijk voor. Omdat Capitol niet geloofde in Pet Sounds, bracht het kort na 16 mei The Best Of The Beach Boys uit, waardoor de compilatie-cd beter scoorde in Amerika dan Pet Sounds. Maar door de lovende reacties van de pers en artiesten – Paul McCartney noemde single God Only Knows nog in hetzelfde jaar het mooiste nummer dat hij ooit had gehoord – bleef het album verkopen. In 2000 werd Pet Sounds met platina onderscheiden na de verkoop van 1 miljoen exemplaren.
De verhalen van Dylan en Wilson zouden nog even min of meer synchroon lopen. Dylans schijnbaar eindeloze concertreeksen en opnamesessies kwamen op 29 juli 1966 aan een abrupt einde na een motorongeval dichtbij Woodstock. Voor acht jaar stopte hij met toeren. Wilson begon aan een tweede conceptalbum genaamd Smile, maar door conflicten met de andere bandleden en het platenlabel werd het project geannuleerd. Vanaf 1967 had Brian Wilson minder inspraak in de studio, waarna hij opgenomen werd in de psychiatrie.
Feestdag
Vijftig jaar later valt de impact van beide albums beter te bevatten. In een interview met Playboy in 1978 stelde Dylan dat hij nooit zo dicht bij het geluid in zijn hoofd was gekomen dan met Blonde On Blonde. Het album haalde de negende plaats in Rolling Stone’s lijst met beste albums aller tijden. En Pet Sounds – de tweede beste plaat aller tijden volgens datzelfde Rolling Stone – heeft een niet minder grote weerklank gekregen. Van Nick Drake, Roger Waters en R.E.M. tot hedendaagse acts als Fleet Foxes en Animal Collective: de lijst van artiesten die zich door het album lieten inspireren, is schier onbegrensd. The Beatles hebben zelfs aangegeven dat Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band hun poging was tot een eigen Pet Sounds.
Twee legendarische albums op één dag tijd, dus. 16 mei zou een feestdag moeten worden. Of wacht, vijftig jaar na datum ís het een feestdag.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Joshua Migneau
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
