Het grote Josh Homme-interview: ‘Ik ben andermaal door een donkere periode gegaan maar wist op voorhand: someone’s got my back’

Geen Mark Ronson of Elton John: op hun achtste album In Times New Roman… zijn de Queens of the Stone Age gewoon weer de Queens. En frontman Josh Homme? Die slaat andermaal een donkere bladzijde uit zijn leven om. Een exclusief gesprek over Bacchanalia 2.0, misbruik maken van Alex Turner en verjaardagwensen krijgen van Iggy Pops papegaai.

‘Sorry dat ik te laat ben, man.’

Het is met een kwartiertje vertraging dat Josh Homme – tegenwoordig met middenmeet in het haar én een ringbaard – op ons Zoom-scherm verschijnt. Hij belt in vanuit Los Angeles.

‘Morgen vertrekken we op tour, dus ik ben nog snel een tattoo gaan laten zetten’, zegt hij wanneer hij zijn vers bedrukte rechterhand voor de camera houdt. Een achtledig symbool doemt op.

‘Dit is de Helm of Awe, een Scandinavisch teken dat bescherming symboliseert. Ik heb altijd de bescherming van iets ‘ouds’ nodig alvorens ik aan iets nieuws begin. Zo voel ik me veilig.’

Iets nieuws, dat is de op 16 juni te verschijnen achtste Queens of the Stone Age-plaat In Times New Roman… en de bijbehorende festivaltour, die onder meer halt houdt op Rock Werchter. In Times New Roman… is het eerste QOTSA-album in zes jaar en de opvolger van het ietwat lauw onthaalde, door Mark Ronson geproducete Villains. Het is eveneens het eerste muzikale wapenfeit van Josh Homme sinds zijn breed in de pers uitgesmeerde vechtscheiding met muzikante Brody Dalle – inclusief juridisch getouwtrek over de voogdij van hun drie kinderen, waarbij hij voorlopig aan het langste eind trekt – en het verlies van verschillende vrienden en collega’s, van Foo Fighters-drummer Taylor Hawkins en los-vast Queens-lid Mark Lanegan tot de cultontwerper achter de allereerste QOTSA-hoes: Frank Kozik.

Ik ben in anderhalf jaar tijd negen vrienden kwijtgespeeld, heb met mijn gezondheid gesukkeld, maar ik heb nooit eerder zo veel in zo korte tijd geleerd.

Het resultaat is een rauwe, soms zelfs brutale maar bovenal overweldigende Queens-plaat die op haar beste momenten aan stonerrockklassiekers als Songs for the Deaf (2002) of Lullabies to Paralyze (2005) doet denken. Josh Homme is inmiddels een prille vijftiger, maar hij rockt en rollt eindelijk weer alsof zijn leven ervan afhangt. ‘The world’s gonna end in a month or so’, klinkt het in What the Peephole Say. En als we dan toch allemaal ten onder gaan, kunnen we van de tijd die ons nog rest maar beter een feest maken?

Josh Homme: Precies. We bevinden ons op een soort Titanic – we’re all gonna hit the water. Maar dat is niks negatiefs want er is een open bar, er is een oestertent en ik maak deel uit van de band aan boord. Hit it boys!(lacht)

De beuk erin van start tot finish: was dat van meet af aan de opzet van deze plaat?

Homme: Wacht, zei je nu ‘unfinished’?

Van start tot finish.

Homme: Ha, maar onvoltooid is deze plaat óók. Tegenwoordig klinken heel wat albums erg gepolijst, geperfectioneerd, gecorrigeerd, gekwantificeerd, whatever. In Times New Roman… is niks van dat alles. De plaat heeft iets onafgewerkts, waardoor je op het eerste gehoor zou kunnen denken: dit is niet klaar, toch? O jawel! Om op je vraag te antwoorden: ja, dat was van in het begin de bedoeling. Veel bands, zelfs die van mijn peers, proberen het tegenwoordig anders aan te pakken. De ene wil meer aansluiting bij de popwereld vinden, de andere experimenteert met afwijkende stijlen van muziek, nog een andere begint te rappen. Ze plaatsen hun tentstokken aan de uiteinden, terwijl ik zoiets heb van: wat is er mis met de paal in het midden? Wat als ik die fucker in de fik steek? Wat als ik het eerste nummer laat klinken alsof je in een tandartsstoel zit? En wat als er in datzelfde nummer plots een orkest komt binnenvallen dat voor een fragiel en mooi en kwetsbaar tegengewicht zorgt, zodat ik daarna nóg brutaler uit de hoek kan komen? Ergens wil je een reactie uitlokken, want goeie kunst lokt altijd een reactie uit. Kijk naar Raw Power of Fun House van The Stooges: die albums waren hun tijd zo ver vooruit dat de mensen ze destijds haatten. Ik maak me sterk dat In Times New Roman… in al zijn brutaliteit erg bijdetijds is. En dus wil ik niet liever dan dat mensen naar deze plaat zullen luisteren en zeggen: ‘Holy shit, heb je de nieuwe Queens gehoord? It’s fucking nuts. ’

Waarom is dit album dan precies zo bijdetijds?

Homme: Omdat we zoals de titel suggereert in Bacchanalia 2.0 leven – laten we het Colosseum in Rome heropenen en er een paar leeuwen in loslaten, dat idee – en dat is helemaal prima. Ik zeg altijd: when life is good, it’s funny and when life is terrible, it’s really funny.

Hoe onvriendelijk is het leven de voorbije jaren voor jou geweest?

Homme: Fuck, waar moet ik beginnen? Ik heb al mijn kunst verwoest zien worden (mogelijk verwijst Homme hier naar het feit dat zijn eigen Pink Duck-studio is verkocht, nvdr.). Ik ben in anderhalf jaar tijd negen vrienden kwijtgespeeld. Ik heb met gezondheidsproblemen gesukkeld. I was pieces of a person, maar ik heb nooit eerder zo veel in zo’n kort tijdsbestek geleerd. Ik ben zelfs dankbaar dat ik het geluk heb gehad om ‘uitgewist’ te worden. Ik heb een verpletterende verantwoordelijkheid ten opzichte van de little ones die onder mijn dak wonen, en dat is hen tonen wat je moet doen wanneer alles compleet verkeerd gaat. In dit geval: de stukken die de brand overleefd hebben oprapen, ermee naar de scheepswerf trekken en een nieuw schip bouwen. Dat nieuwe schip is nu helemaal klaar om af te varen.

Onbeschroomd over je privéperikelen zingen, zoals in het nummer Negative Space, is niet iets wat je altijd hebt gedaan. Waarom voelde je die nood vroeger niet en nu wel?

Homme: In het begin meet je je een outfit aan. Je denkt dat jij het bent, maar eigenlijk zijn het je angsten en onzekerheden die spreken. Toen ik met de Queens van start ging, had ik nog nooit gezongen. Mijn grootvader zei altijd: ‘If you can’t outsmart them, outdumb them.’ Ik heb daarvan gemaakt: ‘If you can’t outsmart them, outweird them.’ Zet je vreemdheid in de verf. Ik bedekte mijn teksten onder een mantel van strangeness, omdat ik bang was om te zeggen wat ik écht dacht. Tot ik op den duur besefte: dit kan zo niet verder, niet op deze manier. Niet dat ik je nu plots zal vertellen voor wie de fuck je moet gaan stemmen, maar in plaats van me te verstoppen achter mijn angsten en onzekerheden, geef ik voortaan gewoon toe dat ik angstig en onzeker ben. Dat is al een begin. Zonder mezelf te serieus te nemen wil ik platen maken die op een zo eerlijk en kwetsbaar mogelijke manier gaan over wat er zich in mijn leven afspeelt. Platen waar ik zélf ook iets aan heb. Er zijn bands die te pas en te onpas lopen te zeiken over hoe hard ze hun eigen muziek haten, maar waar ben je dan mee bezig? Ik daarentegen, loop af en toe een fan tegen het lijf die me zegt: jouw album heeft mijn leven gered. Waarop ik: het mijne ook! Als ze daar al niet meer voor dienen, waarvoor dan wel?

Is er dan geen enkele Queens-song -of plaat waar je stiekem van gruwelt?

Homme: Totaal niet. Je kunt een shitplaat maken, maar zolang het de best mogelijke plaat is die je in je hebt op het moment dat je ze maakt, is dat helemaal oké. Van je laatste werk je beste maken, dat is altijd weer het streefdoel. Hoeveel groepen zijn er niet die met het verstrijken van de tijd de plot uit het oog verliezen, zonder ideeën vallen, zichzelf kopiëren, voor het grote geld gaan? The hardest thing to do is to hang on. Ook al loop je daarbij het risico om alles te verliezen.

Ik heb een zwak voor de woordspelletjes op deze plaat. Er zijn de songtitels Obscenery, Carnavoyeur en Emotion Sickness. ‘People’ wordt ‘Peephole’ in What the Peephole Say. En dan is er nog mijn nieuwe favoriete lijfspreuk: carpe demon.

Homme: Beter dan een tapijtwinkel die ‘Carpet diem’ heet. Zal vast ook wel bestaan. (lacht) Als ik ‘Carpe demon’ zing, begrijp je als luisteraar wat ik bedoel. ‘Grijp je problemen vast, en lok ze vervolgens in de val.’ Ik probeer mijn eigen demonen al heel lang te doorgronden. Ik ben opgegroeid in een religieuze familie en hoorde mensen vaak zeggen: ‘Het duiveltje op mijn schouder heeft me hiertoe aangezet.’ Dan dacht ik altijd: wat een goedkope uitvlucht, de duivel ergens de schuld van geven in plaats van je fouten op te eisen en er zelf verantwoordelijkheid voor te dragen. Ik heb nooit meer geleerd in het leven dan toen ik het serieus verknald had. Hoe kun je ergens raken zonder te falen?

Iggy Pop en zijn papegaai Biggy Pop hebben voor mijn vijftigste verjaardag voor mij gezongen. Ik hou zo veel van die man.

De laatste drie Queens-albums horen een geheel te vormen. Zoals het op de hoes staat: ‘In Times New Roman… Villains come… Like Clockwork.’ Wat is de grootste gelijkenis tussen de drie?

Homme: Het begon met totale rauwheid op …Like Clockwork, een plaat over lost in the cave zijn en denken dat je er nooit meer uit raakt. Het stormde in die periode nogal in mijn kop. Daarna kwam Villains, een album over familie en hoe goed het voelt om iemand aan je zijde te hebben. Deze plaat is de samensmelting van de twee. Ik ben andermaal door een donkere periode gegaan maar wist op voorhand: someone’s got my back.

Opvallend: terwijl Elton John een prominente rol had op …Like Clockwork en Mark Ronson op Villains, ontbreekt het op In Times New Roman… aan gasten. Je wilde de Queens gewoon weer de Queens laten zijn?

Homme: Elke situatie is, euh, situationeel. Meestal is een Queens-plaat behoorlijk snel gemaakt. Dat was bij Clockwork wel even anders. Om de een of andere reden hebben we daar zes maanden aan een stuk aan gewerkt. Hoe langer het duurde, hoe meer gasten er langskwamen. Alex Turner was zo’n gast, alleen hoor je hem slechts een paar seconden. Want waarom gebruik maken van een briljante man als je ook gewoon mísbruik kunt maken van een briljante man? (lacht) Elton John speelde dan weer wel een toonaangevende rol. Net als Mark Ronson op Villains. In die tijd zat ik beter in mijn vel en ik hou van dansen, dus ik dacht: waarom eens niet met een popproducer samenwerken? Ik wist dat we daarmee voor verwarring en ontzetting zouden zorgen, ook al was er geen reden tot paniek: Ronson is een fantastische communicator, een prachtige mens en een geweldige producer. Start a little shit for no reason: ik vind dat héél grappig. Dat is gewoon ik die tegen de fans zeg: ik hou zóveel van jullie dat ik het als mijn taak beschouw om af en toe met jullie kloten te rammelen. (lacht)

Dit keer was het weer anders. In Times New Roman… was een zoektocht naar mezelf. Ik wist dat het brutaal ging worden, maar uiteindelijk ook bevrijdend zou werken.

En als je zo diep gaat heb je niemand van buitenaf nodig die je komt zeggen wat je wel en niet moet doen?

Homme: Precies. Het voordeel van al zo lang met dezelfde vier gasten in een band te zitten is dat je je af en toe kunt omdraaien en zeggen: ‘Holy shit, het gaat niet zo goed met mij. Ik ben niet oké. ’ Dat kan op geen beter moment voorvallen dan wanneer je muziek aan het maken bent met mensen als zij. Heel waardevol.

Er is veel gezegd en geschreven over je nauwe samenwerking met Iggy Pop, over je productiewerk voor iedereen van Arctic Monkeys over Royal Blood tot Lady Gaga. Maar het eerste album dat je ooit als producer onder handen hebt genomen, was Paradisiac (2005) van het Belgische Millionaire. Tim Vanhamel en co. zijn sinds enige tijd weer helemaal terug. Heb je hun jongste twee platen gehoord?

Homme: Nee. Zijn ze goed?

De vraag stellen is ze beantwoorden.

Homme: Tuurlijk. Timmy is the motherfucker! Toen ik Millionaire voor het eerste hoorde, vond ik hen de beste band sinds de mijne, haha. Ik vond hen zelfs zo fucking goddelijk dat ik hen over de hele wereld heb meegenomen. Dat ik hen op basis van één nummer – zonder vocals dan nog – op een Amerikaans label getekend heb gekregen. Dat ik Timmy bij Eagles of Death Metal heb ingelijfd. Dat ik hen naar de mythische Sound City-studio heb begeleid, waar we de beste nummers hebben gemaakt die ik ooit heb opgenomen. Er bestaat geen handboek voor hoe je met druk moet omgaan in de muziek, maar heel eerlijk: Timmy is daar toen een beetje door geïmplodeerd. De druk van Millionaire rustte op zijn schouders en hij had zoiets van: oh fuck! En dat is oké. Timmy en ik hebben een paar jaar lang een heel hechte verwantschap gehad en ik zie hem nog steeds wanneer ik naar België kom. Dus ik ben blij om te horen dat de nieuwe Millionaire-platen goed zijn, because they should be. Dat wil zeggen dat hij terug op zijn pootjes terecht is gekomen.

Je bent onlangs vijftig geworden…

Homme: Niet met opzet!

Welke verjaardagswens heeft je het hardst doen lachen?

Homme: Die van Iggy. Hij en zijn papegaai Biggy Pop hebben voor mij gezongen en Iggy heeft er zelfs een edit van gemaakt, compleet met explosie. Dat was véél meer production value dan nodig. (lacht) Iggy zien dansen met die vogel terwijl hij zelf giert van het lachen, dat is waarom ik zoveel van die man hou.

Studio Brussel heeft een heel radio-uur gewijd aan jouw vijftigste verjaardag. Had je toen je op je twaalfde, dertiende in de woestijn gitaar begon te spelen ooit gedacht dat je op je vijftigste nog in de voorhoede van de rock-’n-roll zou staan?

Homme: Dat is heel aardig van Studio Brussel. Liever dat dan dat ze hadden gezegd: fuck deze gast! En nee, ik heb altijd gedacht dat iemand op een bepaald moment aan mijn deur zou komen bellen met de boodschap: we zijn hier om alles in beslag te nemen omdat niemand nog van je muziek moet weten. Waarop ik dan zou zeggen: jullie zijn op zijn minst twintig jaar langer weggebleven dan verwacht. (lacht) Dus: ja, ik denk dat ik het best goed heb gedaan.

Je lijkt me niet het nostalgische type. Vorig jaar is jullie sleutelplaat Songs for the Deaf twintig jaar geworden, maar dat vieren met een verjaardagstournee zat er niet in?

Homme: Ik wil geen cunt zijn, maar zulke verjaardagen betekenen niks voor mij. Ik wil me niet als een stofzuigerverkoper voelen die van deur tot deur moet gaan om een oud product verlapt te krijgen. Er is veel te veel te doen om mijn tijd te vergooien met terug te blikken. Dat zal ik op het bittere eind wel doen. Of toch voor de volle 10 minuten. (lacht)

De laatste keer dat ik jullie in België heb zien spelen, stonden jullie in een voormalig fort in Wommelgem. De keer ervoor heb je met een als Spider-Man verklede fan gedanst op het podium van Rock Werchter. Je begrijpt dat de verwachtingen voor Werchter 2023 hooggespannen zijn?

Homme: Werchter is altijd een soort oase op ons tourschema, een veilige haven om ons piratenschip in aan te meren. Altijd fijn om daar te komen. Al zal ik het ook dit jaar weer als mijn plicht beschouwen om de dag van alle andere bands op de line-up te ruïneren door hen compleet naar huis te spelen.

Ook die van je maatje Alex Turner, met wiens Arctic Monkeys jullie op 2 juli de affiche delen?

Homme: Zéker die van Alex Turner.