Een show van Mabe Fratti is een beetje zoals naar de mis gaan

Ze wordt in één adem genoemd met Arthur Russell en mag Oneohtrix Point Never bij haar fans rekenen: de Guatemalaanse Mabe Fratti is de spannendste celliste van het moment. Volgende week staat ze op Sonic City.

‘Ik ben er!!!!!’ Met veel interpunctie verontschuldigt Mabe Fratti zich per sms voor haar vertraging. Problemen met haar Amerikaans visum, legt ze uit. Wanneer ze inbelt vanuit haar studio in Mexico-Stad, is ze volop haar optreden in het New Yorkse MoMA aan het voorbereiden. ‘Het is zo cool dat we daar mogen spelen, maar een werkvisum verkrijgen is een complexe affaire.’

Sinds ze in 2022 doorbrak met Se ve desde aquí – een album dat Oneohtrix Point Never beschreef als ‘mindblowing’ – heeft Fratti amper tijd gehad om op adem te komen. Toch schakelde ze eind 2023 nog een versnelling hoger. Op een jaar tijd heeft de 32-jarige celliste en zangeres drie albums uitgebracht. Eerst loste ze onder de naam Titanic Vidrio, een barokke popplaat die ze schreef met haar partner Hector Tosta. Al snel volgde a time to love, a time to die van haar strijkkwartet Amor Muere. En deze zomer kwam Sentir que no sabes uit, Fratti’s vierde, fenomenale avant-garde soloplaat, waarin ze vreemde melodieën, spirituele jazz, vrije improvisatie, dronegeluiden en pop mixt met haar elastische stem. Het is die complete originaliteit en aversie voor genreconventies die haar terechte vergelijkingen met Arthur Russell opleverden.

Ze stelde die drie projecten dit voorjaar voor op fijnproeverfestivals als BRDCST, Rewire en Primavera Sound. Op dit moment is ze op tournee door Europa, met tussenstops op Sonic City en Pitchfork Music Festival (de muzieksite riep haar werk al twee keer uit tot ‘best new music’). ‘Soms voel ik mijn haar grijs worden van alle logistiek’, geeft ze toe. ‘Artiesten hebben chaos en verveling nodig om creatief te kunnen zijn.’

‘Sentir que no sabes’ betekent ‘het gevoel hebben dat je het niet weet’.

Mabe Fratti: Het album is ontstaan uit een gedicht dat ik had geschreven over dat gevoel. Toen ik aan de demo’s begon, had ik geen idee welke richting ik uit wilde. Werken met een producer deed me twijfelen aan mezelf, omdat ik nu ook rekende op de input van anderen. Onwetendheid maakt je kwetsbaar. Maar het maakt je ook zachter. Het geeft je de ruimte om je eigen grenzen te verleggen.

Die twijfel zaaiende producer was Hector Tosta, je lief. Riskant?

Fratti: We hebben allebei soms last van onze ego’s, maar er is ook veel dialoog. Hector is een geschoold componist die zijn eigen, nogal vreemde kleurenpalet heeft ontwikkeld. Dat is zijn sterkte. Tijdens het schrijven zeg ik hem altijd: ‘Geef me nog eens een van je dure akkoorden.’ (lacht) Telkens verrast hij me met een prachtig speelveld waarin ik melodieën kan verzinnen.

Je noemt Peter Gabriel en Lenny Kravitz als referenties. Dat zou je niet meteen zeggen.

Fratti: Ik hou ervan om erg abstracte referenties te maken. Ik verwees naar Lenny omdat ik een groovy plaat wilde maken. In het nummer Kravitz zit ironisch genoeg een referentie aan Peter Gabriel: daar is de beat holbewonerachtig, heel rechttoe rechtaan. Ik laat me door alles inspireren, zelfs geluiden die cringy zijn. Zo stak ik in Márgen del índice een flard bachata, een Latijns-Amerikaans salsageluid. Die sprongen tussen genres interesseren mij.

○ ○ ○

De creatieve vrijheid die Mabe Fratti nu voelt staat in contrast met de strikte omgeving waarin ze werd opgevoed in Guatemala, dat toen geteisterd werd door geweld en drugsbendes. Ze groeide op in de kerk van de pinksterbeweging, beschermd door haar diepreligieuze moeder die haar een muzikaal dieet voorschotelde van christelijke liederen. Religie zou haar jeugd domineren. Toen ze als achtjarige cello begon te spelen was dat bij een evangelische dirigent. In de kerk moest ze spontaan melodieën bedenken bij de preek van de priester. Ze noemt het een ‘sentimentele’ en ‘naïeve’ vorm van improvisatie, maar ook haar ‘favoriete moment van de viering’.

Pas in 2015 leerde ze de ‘diepere mogelijkheden’ van improvisatie kennen, toen het Goethe-Institut haar uitnodigde voor een residentie in Mexico-Stad. ‘Plots zag ik wat er kon gebeuren met stilte, spelen met tijd of in dialoog met andere muzikanten.’ Negen jaar later woont ze nog steeds in de bruisende hoofdstad waar ze een prominente plaats inneemt in de groeiende muziekscene. ‘Hier heb ik mijn gemeenschap gevonden. Het is zo simpel om op iemand af te stappen en te zeggen: ik vind je muziek cool. Laten we samenwerken.’

Heb je het gevoel dat die link met religie je relatie met muziek heeft verstoord?

Fratti: Ben jij religieus opgevoed?

Na mijn eerste communie heb ik weleens een gebedje opgezegd.

Fratti: Had je soms van die overweldigende momenten in de kerk? Dat de muziek zo krachtig klonk dat het transcendentaal voelde?

Zeven maal zeventig maal heeft me nooit in hogere sferen gebracht, vrees ik.

Fratti: Begrijp ik. Er waren zeker ook nummers die me niets deden. Maar ik had ook mijn lievelingsliedjes. Ik hield van het moment dat het publiek merkbaar in contact kwam met iets dat groter was dan henzelf. Ik ga niet meer naar de kerk, maar ik hou ervan als muziek me doet voelen alsof ik in een kerk ben. Samen muziek voelen: heeft iets bovennatuurlijks. Jazzmuzikanten weten dat al lang. Toen John Coltrane A Love Supreme uitbracht, sprak hij over hoe zijn muziek en God met elkaar verweven waren. Als je die plaat beluistert, snap je waarom.

Je moeder was naar verluidt kwaad toen je je opvoeding omschreef als ‘censurerend’.

Fratti: Tegenwoordig heb ik meer vrede gesloten met mijn opvoeding. Het voelde enkel beperkend toen ik als tiener de grote wereld van muziek leerde kennen via mijn omgeving. Een vriend op de kunstschool introduceerde me tot de muziek van Arthur Russell. Een neef leende dan weer zijn PlayStation Portable aan mij uit, waarop hij nummers van Radiohead gedownload had. Last FM en LimeWire breidden mijn smaak verder uit. Die ‘muziekdealers’ hebben allemaal kleine zaadjes geplant die me dichter bij mijn eigen geluid gebracht hebben.

Dat klinkt ook best spannend. Een nieuwe artiest ontdekken voelt soms een beetje magisch.

Fratti: Exact. Ik herinner me nog het moment dat ik Kate Bush ontdekte. Ik was muziekjournalisten aan het stalken op het internet. Een van hen tipte Bush in zijn of haar bio. Sindsdien heb ik haar grijsgedraaid. Een van de tragedies van ouder worden is dat ik nieuwe muziek zelden nog met dezelfde intensiteit ervaar. Als tiener kon ik een omgeving creëren voor één bepaald nummer waarin één specifieke emotie verankerd zat. Ik denk soms dat ik een vergelijkbare connectie heb met de christelijke muziek uit mijn jeugd. Het draait niet om de muziek zelf, maar om het gevóél. Soms als ik speel, voel ik het weer een klein beetje.