Cmat, onze tip voor Best Kept Secret: ‘Ik wilde zeker zijn dat Vincent Kompany geen dickhead is’

Maak kennis met Cmat, ‘het Ierse antwoord op Dolly Parton’, dat charts verovert met theatrale countrypop, viraal ging met een wel heel laag uitgesneden jurk en stiekem jaloers is op het kapsel van Vincent Kompany.

Londen, 16 mei 2024. Cmat speelt in een uitverkocht O2 Forum in Kentish Town, haar grootste show tot nu toe. Wanneer ze het podium op loopt, moet Ciara Mary-Alice ­Thompson, zoals ze echt heet, bijna huilen. ­Tijdens het concert scant ze het ­publiek op zoek naar haar moeder. ‘Toen iemand eindelijk naar haar wees (mama Thompson draagt op elke show een T-shirt met ‘I’m Cmat’s mam’ op en is dus best herkenbaar, nvdr.), zat ze op de grond. We waren halverwege Cowboy. Iedereen was aan het dansen. ­Tweeduizend vijfhonderd mensen waren aan het linedancen, ­behalve mijn moeder. (gespeeld ­verontwaardigd) You lazy bitch. Get up!’

Wanneer we Cmat ­spreken, de ochtend na die show, is ze net terug van een brunch met haar ­tante en haar moeder – ze ­hebben het bijgelegd. Cmat belt ons vanuit het Londense apparte­ment van een vriendin, waar ze de zomer doorbrengt. ‘Daarna zien we wel weer. Ik heb de laatste drie jaar zowat ­overal gewoond, met mijn koffer als kleerkast.’

De laatste drie jaar is haar leven inderdaad radicaal veranderd. Nog niet zo lang geleden had ze nog vreemde jobs – ­zoals koffiemachines ­repareren via de telefoon – en trad ze na de werkuren op in karaokebars, waar ze zich voorstelde als ‘de internationale popsensatie Cmat’. Toen was dat nog een grapje. Nu niet meer.

Zowel haar debuut If My Wife New I’d Be Dead (2022) als haar tweede album Crazymad, for Me (2023) stonden op nummer één in de Ierse charts, ze werd ­genomineerd voor een Brit Award en is net terug van een zo goed als uitverkochte Amerikaanse ­tournee. Cmat is de spannendste Ierse popster van het moment.

En daar zit Charli XCX voor iets ­tussen. In 2018 woonde Thompson met haar toenmalige vriend in ­Manchester, waar ze tever­geefs een ­carrière uit de grond ­probeerde te ­stampen. ‘Stop met je tijd te verdoen’, zei Charli haar ­tijdens een luistersessie. ‘And sort your shit out.’ En dat deed ze. Thompson brak met haar vriendje, ging terug naar Dublin en gaf muziek écht een kans. Dat Cmat Cmat ­geworden is, hebben we dus aan Charli XCX te danken. ‘Ik weet niet meer exact wat ik tegen haar heb gezegd. Maar ik denk dat ze door wat ik zei – songwriters gebruiken een specifiek soort jargon – begreep dat ik ook muziek maakte. Ze briljant. Songs schrijven kost haar amper moeite.’

Veel popsterren wagen zich momenteel aan country. Het maakt je benieuwd hoe dat bij haar zou klinken.

Cmat: Ik denk dat als ­iedereen country maakt Charli net iets anders wil. Ik denk dus niet dat ze het zou doen. Ik ben ­excited dat iedereen zich nu aan het genre waagt, al vind ik niet elke ­rebranding als countryartiest even ­authentiek. Voor ­Beyoncé was het een logische ­keuze. Ze heeft al eerder country gemaakt en komt uit Texas. Maar je hebt ook artiesten die ­aan­kondigen dat ze voortaan country maken en dan gewoon een shitty popnummer zingen met een cowboyhoed op. (lacht)

Jij maakt al langer country. Krijg jij daar kritiek op?

Cmat: Ja, al sinds het begin. In de VS heb ik een sessie voor een countryradio in Nashville gespeeld. Al in het eerste nummer verlieten een hoop mensen de zaal omdat ze het vreselijk vonden. De voorbije decennia is country gebruikt als een vorm van identiteitspolitiek. Voor sommige mensen representeert het genre wie ze zijn: conservatief, christelijk, pro wapens en ­intolerant tegenover ­iedereen die niet op hen lijkt. En nu is er plots een golf van ­artiesten die ­country ­benaderen als wat het is: een muziek­genre. Muziek leeft en hoort te ­veranderen, simpel­weg omdat de ­tijden ­veranderen. Als we ­country zien als een ­genre, dan is het open voor ­iedereen om er je ding mee te doen. Muziek moet mensen samen­brengen. Er zijn veel papa’s op mijn shows. Mannen van in de zestig of zeventig die ­dansen naast de gayest ­people in the whole entire fucking universe.

○○○

Van papa’s tot de gayest people in the whole entire fucking universe: allemaal vallen ze voor de campy, catchy en vaak grappige countrypop van Cmat. Gewapend met een ­banjo, een rist popculturele ­referenties en een stem waar Kate Bush van zou opkijken, zingt ze over de wooncrisis in Ierland (Rent), over hoe ze per ­ongeluk steeds op het­zelfde sterrenbeeld valt (No More Virgos), over wanhopig een reden zoeken om toch samen te blijven met je toxische lief (Stay for Something) En over Vincent Kompany, naar wie ze een nummer heeft genoemd.

Ben je een fan?

Cmat: Oh my god, ja. Ik was op zoek naar een kale celebrity voor het ­zinnetje ‘Cut all my hair off trying to look ­like –’, en Declan McKenna, met wie ik de song aan het schrijven was, stelde ­Vincent Kompany voor. Perfect, want het ­nummer gaat over een tijd toen ik in Manchester woonde, en Kompany heeft veel betekend voor Man City. Ik heb hem gegoogeld om er zeker van te zijn dat hij geen dickhead is. Hij is actief in de community, engageert zich in de strijd tegen armoede in Manchester en heeft een vrouw en kinderen. Blijkbaar is hij ook nog eens de liefste man ooit.

Ging een van je allereerste nummers ook al niet over kaal willen zijn?

Cmat: Ja. (lacht) Ik was als kind altijd aan het zingen. Zoals (zingt) ‘whoa whoa whoa, I hate my hair and I wish I was bald’. Mijn moeder stuurde me naar school met erg strakke vlechtjes in mijn haar. Heel pijnlijk. Als ik het ­allemaal afscheer, kan ze dat niet meer doen, dacht ik.

‘I’ve got a wicked way of hating my own company’ zing je in Vincent Kompany. Je bent heel open in je nummers.

Cmat: Ik houd van songwriters die zich in hun muziek van hun slechtste kant ­laten zien. Een van mijn favo­riete platen is Further Complications van Jarvis Cocker, waarop hij vertelt hoe hij zijn echtgenote met jonge vrouwen bedroog omdat hij ‘een oude geile perverse man’ is. Ik wil dat zelfbewustzijn horen. Ik wil weten dat hij zichzelf een viezerik en een weirdo vindt. Ik wil horen dat hij met twintigers sliep om zichzelf weer relevant te voelen. Daar heb ik veel meer aan dan aan iemand die zingt dat hij zichzelf geweldig vindt.

Er zijn zo veel gay empowerment anthems, en ik begrijp waarom die kunnen hlpen. Maar ik ben opgegroeid in een klein dorpje en werd op school gepest omdat ik ‘lesbisch’ zou zijn. Toen was ik helemaal nog niet queer – ik was twaalf, ik had nog geen seksua­liteit (Cmat is biseksueel, nvdr.). Ik wil nummers horen over queer shame en queer guilt.

Rond die leeftijd begon je te experimenteren met je outfits. Intussen sta je bekend om wat The New York Times je ‘unieke antiglamourstijl’ noemt.

Cmat: Ik vind mezelf niet ­bijzonder knap. Ik ben nooit een van die ­meisjes geweest tegen wie iedereen altijd ­meteen aardig is, gewoon omdat ze er goed uitzien. Ik wilde niet met hen concurreren, want dat zou toch niet lukken. Dus moest ik iets vinden dat ik wél beter kon, en dat werd me ­verkleden. Ik wil er silly en net iets ­interessanter uitzien.

Zoals op de Brit Awards, waar je viraal ging dankzij je jurk die een deel van je achterwerk liet zien – op X prompt ‘Cmarse’ gedoopt.

Cmat: Net voor de Brits besloop me een slecht gevoel. Ik ben hier te dik voor, dacht ik. Ik zie er niet uit zoals de andere vrouwen op de rode ­loper. Maar toen dacht ik: het is geen schoonheidswedstrijd, het is een muziekwedstrijd. En aangezien je niet een van die mooie wezens bent, kun je iets interessanters zijn. Dus nam ik me voor om iets grappigs te doen. En het heeft gewerkt. Die awardshow was het ­belangrijkste ­moment van mijn carrière tot nu toe. Gek genoeg. Ik ben al jaren aan het ­zwoegen op albums, maar blijkbaar moest ik gewoon een jurk dragen.