Elmer brengt nieuwe ep uit: ‘Merol is een voorbeeld geweest. Podiumregels openbreken’

Als u Merol mag, moet u Elmer misschien eens proberen.

Misschien hebt u haar deze zomer wel op Pukkelpop gezien, waar ze samen met haar dj-hond Skipper de Lift bespeelde. Misschien hebt u haar daar in een oversized mannenpak en met plaksnor horen rappen ‘Ik neuk je vader zonder condoom’, en over paniekaanvallen, over haar favoriete standje (‘in bed met een croissantje’), over misplaatste morele superioriteit en het recht om jezelf tegen te spreken.

Héél misschien hebt u haar deze zomer in de Nederlandse versie van De slimste mens ter wereld gezien, een passage – ook al duurde ze maar één aflevering – die bij onze noorderburen niet onopgemerkt voorbij ging, misschien nog vooral vanwege een venijnige column in het Algemeen Dagblad. (Angela de Jong vroeg zich daarin af: ‘Wat geef je opgroeiende meisjes mee als je met een plaksnor bij De slimste mens gaat zitten?’)

Misschien hoort u haar deze week wel in de Radio 1-sessie van Merol, die haar landgenote een superster vindt. En misschien moet u maar eens naar Elmers nieuwe ep Elmers luisteren, zeven tracks die voorbijstuiteren als de liefdesbaby van Peaches en Mr. Oizo, geadopteerd door De Jeugd van Tegenwoordig.

Elmer is het rappende alter ego van actrice en theatermaakster Merel Pauw, ‘en dus niet een rolletje dat ik speel’, benadrukt ze vanuit Amsterdam. ‘Elmer is gewoon mijn andere ik. En om het helemaal verwarrend te maken bestaan er dus zelfs meerdere Elmers.’

Als ik rap ‘Ik neuk je vader zonder condoom’ en ik zíé eruit als een vader, hoe vul je dat dan in, als toeschouwer?

‘Ik vind het vet dat ze lelijk durft te zijn,’ zei Merol over jou hier op de radio, ‘dat ze haar gekte durft te vieren.’ Mooi compliment?

Elmer: Zeker weten! Merol is trouwens een voorbeeld voor me geweest, in die zin dat ze vroeger net als ik toneelschool heeft gedaan en vanuit haar acteursopleiding de muziek in is gerold. Podiumregels openbreken, muziek benaderen vanuit theatraliteit: Merol heeft er mee voor gezorgd dat ik dat zelf ook durfde te doen. En ja, ik ben graag lelijk. (lacht) Cool zijn op een podium vind ik totaal oninteressant. Zo herken ik mezelf ook niet. Geef mij maar artiesten die de raarheid vieren, die een mensbeeld uitdragen dat dichter ligt bij de struikelende, onhandige wezens die we zijn.

En in je liveshows hoort daar een handpop à la Tommie van Sesamstraat bij die als dj dienstdoet.

Elmer: Skipper is deels mijn kritiek op rappers met op het podium een dj die in werkelijkheid niks uitvreet. (grijnst) Maar naast mijn eerste rapliefdes als Beastie Boys en Eminem raakte ik al heel jong in de ban van Gorillaz, via wie ik onder meer De La Soul en de gemaskerde rapper MF Doom leerde kennen. Poppen, stripfiguren, fictieve werelden, uitvergrote personages: ze zijn een vast onderdeel van de hiphopcultuur.

Valse snorren bij mijn weten vooralsnog niet.

Elmer: Die plaksnor gaat binnenkort weer verdwijnen, hoor. Die heeft haar dienst bewezen. Verwarring creëren, een absurde versie van de werkelijkheid scheppen, daar was het me om te doen. Ik bedoel: wanneer ik rap ‘Ik neuk je vader zonder condoom’ en ik zíé eruit als een vader, hoe vul je dat dan in, als toeschouwer? Die bevreemdende ruimte voor interpretatie, dát vind ik interessant. Maar de snor is intussen zodanig bij Elmer gaan horen, de verwarring is dus bijna uitgewerkt. Het mag geen gimmick worden.

‘Plaats me in een vakje/ Stop me in een laatje/ Prop me in een bakje/ Duw me door een gaatje’, klinkt het uitdagend in het nieuwe nummer Ik weiger.

Elmer: Dat is ik die roep: mag ik alsjeblief verschillende dingen zijn, anders kan ik niet bestaan. Dat is de achterliggende gedachte van de hele ep. Ik kan ook enkel en alleen maar artiest zijn als ik niet één ding hoef te zijn. In de track Politiek statement zit een voor mij centraal zinnetje: ‘Laat mij onhandig zijn, / anders kan ik niet bewegen.’ Ik moet fouten kunnen maken, mezelf kunnen tegenspreken om te leren en te evolueren.

Ik weiger gaat dus niet over gender?

Elmer: Ik heb het niet geschreven met gender in mijn achterhoofd, nee. Maar toen ik het nummer voor het eerste live speelde, op een queerparty in Amsterdam, dacht ik wel: dit mag van mij gerust tot een non-binaire hymne uitgroeien. (lacht) Maar dan wel een hymne waar iedereen op uitgenodigd is. Zelf identificeer ik me trouwens niet als non-binair, maar als vrouw.

Als Willie Wartaal of Ronnie Flex uitgenodigd worden, dan introduceer je die toch ook met hun artiestennaam?!

Maar ‘alle persoonlijke voornaamwoorden zijn goed’, liet je je al ontvallen.

Elmer: Dat is zo. Ik hou er rekening mee bij mensen voor wie het wel belangrijk is, maar persoonlijk maken voornaamwoorden me niks uit. Ik heb me erbij neergelegd dat ik zelf niet kan controleren hoe mensen mij zien. Je bent dus vrij om me te interpreteren zoals je wilt, en die gedachte vind ik zelf een bevrijding. ‘Wij zijn meerdere mensen’, zo klinkt het aan het eind van het nummer Wij als een soort mantra.

Meerdere mensen, maar niet de Slimste Mens ter Wereld, weten we sinds deze zomer. Na één aflevering mocht je al naar huis, maar je verschijning in vol Elmer-ornaat ging wel over de tongen, tot giftige columns toe.

Elmer: Parate kennis is mijn ding niet. Ik hield er dus rekening mee dat ik maar één kans had om een indruk na te laten. (knipoogt) Maar ik zat daar ook als Elmer de rapper, hè, niet als Merel de actrice. Tot grote verwarring van enkele oude rotten op de redactie van De slimste mens, die het pak, de snor en zelfs mijn naam niet zagen zitten. ‘Dat snappen de mensen niet’, beweerden ze. Als Willie Wartaal of Ronnie Flex uitgenodigd worden, dan introduceer je die toch ook met hun artiestennaam?! En trouwens, onderschat ‘de mensen’ toch niet zo snel, ze kunnen best wel wat absurditeit hebben.

Jouw vader is theatermaker en cabaretier George van Houts, in 2016 in Nederland wél de Slimste Mens. Maar parate kennis is niet het enige waarin je verschilt van je pa, een zelfverklaard complotdenker en niet bepaald tolerant wat betreft milieuactivisme of queer- en transrechten. Maar zoals bleek uit een dubbelinterview in de Volkskrant kunnen jullie wel door één deur.

Elmer: Zeker. Ik vind mijn vader een heel inspirerende mens en ik hou heel veel van hem. Maar evengoed wil ik hem soms achter het behang plakken. (lacht) Maar we blijven met z’n tweeën uitzoeken hoe we het best met elkaar omgaan, en dat maakt me blij. Wat ik aan hem apprecieer, is dat hij altijd openstaat voor discussie en kritiek en de ander daarin telkens serieus neemt. Hij is geen starre mens, vastgebeten in zijn grote gelijk. Voor alle duidelijkheid: mijn vader is heel links. Maar ook linkse mensen kunnen veroordelend zijn of vastgeroest in hun denken. Ook daarover gaat Politiek statement gedeeltelijk. Ik vind het erg belangrijk om je zo veel als mogelijk te blijven inleven in het perspectief van mensen met wie je het niet eens bent. Als je zulke mensen wegzet als een vijand, maak je ze eendimensionaal, en daardoor maak je ook jezelf eendimensionaal. Hij de slechte, ik de goede, de held in mijn eigen verhaal. Zo wordt het wel heel moeilijk om kritisch en waakzaam te blijven voor jezelf.