De wereldverbeteraars in Tune-Yards: ‘Wij zijn een maatschappelijk geëngageerde partyband’

Voor zijn vorige album Nikki Nack haalde Tune-Yards de inspiratie uit een trip naar Haïti. Het nieuwe I Can Feel You Creep Into My Private Life zoomt in op hun eigen achtertuin in Oakland, Californië. ‘We zijn opgegroeid in een racistische samenleving. Het is belangrijk om dat te erkennen.’

De vooruitgeschoven single Look at Your Hands vat perfect samen wat Tune-Yards zo steengoed maakt. Een experimentele hutspot van zanggeluiden – frontvrouw Merrill Garbus gebruikt haar soulvolle stem als een veelzijdig instrument -, zotte beats en synthloops, cryptische maatschappijkritische teksten en de aanstekelijke baslijnen van haar partner Nate Brenner. Bizarre shit die altijd vrolijk je bovenkamer binnenstuitert.

Tune-Yards is anno 2018 ‘officially a duo’, zo staat het in de persmap. ‘Ik vond dat de rol van Nate, die ook de productie doet, onderbelicht bleef bij de vorige albums’, vertelt Garbus daarover, al benadrukt ze twee zinnen later snel dat Tune-Yards wel háár kindje blijft. ‘De uiteindelijke beslissing ligt bij mij. Nate doet daar niet moeilijk over. Hij heeft geen last van egoproblemen, ik duidelijk wel. (lachje) Al leerde ik gaandeweg meer loslaten en vertrouwen op anderen. Nate is mijn filter. Je wilt niet weten hoe vlammend mijn teksten zouden zijn zonder zijn gevoel voor nuance.’

Nate, een stille man, nuanceert zelfs dat. ‘Meestal laat ik haar toch doen, hoor, anders word ik uit de band gezet. (lacht) Ik stel enkel af en toe een vraag, zoals: wil je dit het komende jaar elke avond zingen? Als je zeer beladen teksten schrijft, moet je daar toch even bij stilstaan. Beeld je in dat zo’n depressief nummer een hit wordt, dan zit je daar minstens voor dertig jaar aan vast. Bovendien moet je voor ogen houden dat je beter wat platen verkoopt als je dit beroep nog een tijdje wilt uitoefenen. Het mag dus niet té abstract worden.’

Merrill Garbus: Dat is een subjectieve discussie, natuurlijk. Dan denk je: joepie, ik heb een popnummer geschreven, en krijg je als eerste reactie : ‘This song is sooo weird.’ Ik heb de afgelopen jaren veel naar elektronische muziek geluisterd. Vooral naar house, een genre waar ik lange tijd amper in geïnteresseerd was maar dat ik leerde te waarderen dankzij mijn radioshow CLAW. Suzi Analogue, Lucrecia Dalt, Holly Herndon, The Black Madonna: allemaal vrouwen die innovatieve dingen doen binnen die scene. Ik begrijp nu dat er best veel subtiliteit in die housetracks schuilt. (enthousiast) Ik krijg nu zelfs een kick wanneer ik verschillende laagjes vlekkeloos door elkaar kan mixen.

Op jullie vorige plaat Nikki Nack was Haïti een inspiratiebron. Muzikaal, met de handclaps en drums, en tekstueel. Wat was de aanzet voor I Can Feel You Creep Into My Private Life?

Garbus: Bij onze vorige plaat hebben we de impact van dat Haïtiverhaal onderschat. Plots werd alles herleid tot ‘onze Haïtiplaat’. Terwijl het opnameproces van Nikki Nack in totaal twee jaar in beslag heeft genomen en we daar eigenlijk maar tien dagen zijn geweest. Nu let ik dus meer op wat ik zeg. De onderwerpen op dit album zijn complex, ze gaan over de verschillende -ismen in onze maatschappij. Ik wíl niet dat die gereduceerd worden tot één thema.

Naar wie of wat verwijs je in de albumtitel?

Garbus: Naar meditatie. Wij wonen in Oakland. Dat is altijd een sociale regio geweest, maar de laatste jaren merk je dat er steeds meer daklozen zijn. Ik zie veel pijn en woede. Door de uitdijende impact van het naburige Silicon Valley en de fors stijgende huurprijzen wordt de demografie van de stad grondig herschapen – de Afro-Amerikaanse gemeenschap wordt de stad uitgeduwd. Ik wil me niet afsluiten van die wantoestanden, maar om daar spiritueel mee om te kunnen gaan, heb ik meditatie nodig.

En wij maar denken dat die titel over de impact van sociale media ging.

Garbus: Dat kan ook. Daarom is het dus een goede titel. (grijnst) Ik ben wel actief op sociale media, maar ik retweet vooral. Ik stel liever vragen dan ik ze beantwoord.

In jullie nieuwe werk zit meer evenwicht. De invloed van Mikaelin Bluespruce, die ook het prachtige A Seat at the Table van Solange mixte?

Nate Brenner: Na Nikki Nack beseften we dat we te veel wilden doen. Om te tonen hoe geniaal we waren, moest alles snel en ingewikkeld zijn. We hadden het gevoel dat dat nodig was om het voortbestaan van Tune-Yards te garanderen. Van dat complex zijn we gelukkig af. We hebben nu voldoende zelfvertrouwen om het allemaal wat eenvoudiger te houden. En voor de komende tour zijn er een vaste saxofonist en drummer. Daardoor zal iedereen zich meer kunnen focussen op wat hij of zij goed kan: ik de basgitaar, Merrill zang en keyboards.

Garbus: We konden voor deze plaat ook beschikken over een eigen studio – in onze achtertuin. Dat heeft alleen maar voordelen. Ineens heb je zeeën van tijd. Wanneer je een studio huurt, zit je toch meer op de klok te kijken. Nu wandelde ik ’s ochtends ons tuinhuis in om wat te experimenteren met melodieën. Nate kwam me na de middag aflossen, of we werkten samen aan nummers. En aangezien er de afgelopen jaren zoveel is gebeurd in de VS, hoefden we dit keer weinig moeite te doen om inspiratie voor de teksten te vinden.

Merrill, je wordt vaak als feministisch boegbeeld geportretteerd. De mannelijke soort heeft dit jaar geen grootse indruk nagelaten, met bijzondere dank aan de Weinsteins van deze wereld. In IJsland richten mannen praatgroepen op om te debatteren over hun rol in de maatschappij. Vind je dat een goede evolutie?

Garbus: Absoluut! Het zou verkeerd zijn als mannen vanaf nu telkens aan vrouwen zouden vragen of ze te ver zijn gegaan. Dan heb ik liever dat ze onder elkaar bespreken welk gedrag gepast is. Ik zit zelf in een praatgroep voor blanke mensen die discussiëren over hoe we ons moeten gedragen tegenover zwarten. We erkennen er bijvoorbeeld dat we in een racistische samenleving opgegroeid zijn, zelfs al werd ons altijd verteld dat dat niet zo was. Heel belangrijk. Daar gaat I Can Feel You Creep Into My Private Life óók over: alleen door jezelf in vraag te stellen, kun je groeien.

We leven in een call-outcultuur. Het is géén goede evolutie dat we allemaal zomaar onze frustraties of angsten online smijten. Het omgekeerde, het betuttelende, is ook niet goed. Er wordt tegen blanke Amerikanen gezegd: je mag die term of die term niet meer gebruiken, want dat is racistisch. Dat voedt frustraties en zo kweek je Trump-stemmers, die dan maar openlijk racistisch zijn. Het zou veel zinvoller zijn om zelf op zoek te gaan naar wat kan en niet kan, aan de hand van gesprekken en het delen van ervaringen. In feite zou men zelfs antiracismelessen moeten integreren in het leerprogramma. Die hadden er al moeten komen meteen na de afschaffing van de slavernij. Laat Duitsland een voorbeeld zijn. Het is lovenswaardig hoe de Duitsers hun naziverleden hebben onderkend, en hoe ze vandaag antisemitisme zelfs bespreken in scholen.

Jullie engagement strekt verder dan teksten en muziek. Bij jullie vorige tournee werd er van elk verkocht concertticket een dollar doorgestort naar The Water Foundation, dat het watertekort in onder meer Haïti en Californië aanpakt. Zullen jullie dat ook voor de komende tour doen?

Garbus: Zeker. Om belastingtechnische redenen kan het voorlopig enkel tijdens onze Amerikaanse concerten. In Europa hebben we bovendien minder controle over waar dat geld naartoe gaat. We moeten nog eens bekijken welke organisatie het best past bij het thema van onze nieuwe plaat, want die link is cruciaal om mensen te engageren. We zijn trouwens ook heel hard bezig met het inperken van onze ecologische voetafdruk tijdens het touren.

Brenner: Volgens mij doen wel meer artiesten iets voor de goede zaak, hoor. Alleen wil niet iedereen dat in vette letters in de kranten zien staan. Soms omdat ze schrik hebben dat een deel van hun publiek dat soort engagement niet zou aanvaarden.

Garbus: Ik denk dat onze fans met plezier een dollar bijbetalen voor het goede doel. Wij zijn een maatschappelijk geëngageerde partyband, yes sir!’ (lacht)