Corona doet concertzalen bloeden: ‘Hoog tijd dat de cultuursector wordt beschouwd als een volwaardige sector’

Nog maar een maand geleden vonden de eerste ‘coronaproof’ festivals opnieuw plaats, en alweer heel wat agenda’s worden uitgewist en concertdromen opgeborgen. Brusselse concertzalen Botanique en Ancienne Belgique beslisten begin deze week hun samenwerking met freelancers stop te zetten. ‘Ook naakte ontslagen komen eraan.’

‘De eerste sector die aan banden wordt gelegd en de laatste die terug kan opstarten’, luidde het lot van de muziekindustrie in maart, toen de eerste veiligheidsmaatregelen van kracht gingen en we nog geloofden dat het virus samen met de koude temperaturen zou verdwijnen. Aan de vooravond van de eerste hittegolf van deze zomer, besliste de Nationale Veiligheidsraad om de versoepelingen terug te schroeven: evenementen mogen slechts 200 bezoekers in openlucht ontvangen, binnen ligt het maximum op 100. Voor de tweede golf van het coronavirus, waren dat er nog 400 en 200.

De beslissing betekende de doorslag voor Ancienne Belgique: de concertzaal kondigde maandag aan noodgedwongen hun externe medewerkers aan de deur te zetten. De AB zou vorige vrijdag de najaarprogrammatie aankondigen, waarbij rekening werd gehouden met het protocol dat de evenementensector samen met de overheid uittekende.

Die najaarsplannen werden echter aardig in de war gebracht door de verstrenging, en dat was de druppel voor de concertzaal. ‘Het stopt ergens. Veel concerten, zoals dat van Jef Neve, zijn al drie keer verplaatst. De duidelijkheid die de overheid ons niet geeft, willen we onze externe mederwerkers wel gunnen’, zegt Kurt Overbergh, artistiek directeur van de AB. De concertzaal zet al het geplan en de verschuivingen in de agenda voorlopig on hold.

Signaal

Gisteren volgde ook Botanique. Al is het nieuws vooral een signaal, benadrukt woordvoerder Kris Mouchaers. Een samenwerking met freelancers kan je immers technisch gezien niet stopzetten. Zolang er geen concerten zijn, zijn er ook geen opdrachten voor freelancers.

Dat de externe medewerkers als eerste uit de boot vallen, is geen verrassing. De muzieksector is een unieke sector, net omdat het zo veel, vaak onzichtbare, freelancemedewerkers tewerkstelt.

Maar ook voor de vaste medewerkers ziet de toekomst er niet rooskleurig uit. Vele concertzalen houden hun personeel zo veel mogelijk aan het werk met kleine activiteiten, zoals residenties en livestreams in het geval van Botanique. ‘Maar maak je geen illusies: ook naakte ontslagen komen eraan’, zegt Mike Naert, algemeen en artistiek directeur van Het Depot. ‘In Nederland vielen al ontslagen bij grote spelers als Mojo en Paradiso. De situatie is daar dan nog anders: de staat komt er tussen voor 90 procent van de loonkosten en het land maakt eenvoudiger vaste werknemers van freelancers.’

Ter vergelijking: de AB ontvangt 20 procent subsidies. Subsidies die eerder een investering zijn, zegt Overbergh. ‘Van elke euro subsidie maken we 7 euro. Het zijn dus eigenlijk geen subsidies, het zijn investeringen. Het wordt tijd dat de cultuursector wordt beschouwd als een volwaardige sector én dat daarnaar gehandeld wordt.’

Onbegrip

De muzieksector brengt ons land veel op. Belgische bedrijven zoals het Sportpaleis en podiumbedrijf Stageco, dat podia bouwt voor Rammstein, The Rolling Stones en de grote Belgische festivals, dragen enorm bij aan de Belgische economie, zegt Naert. Die invloed lijkt vergeten te worden en dat roept veel onbegrip op vanuit de muziekwereld, die aan strengere maatregelen wordt onderworpen dan andere sectoren.

‘Er zijn strengere regels om groepen te laten repeteren dan ze op een vliegtuig te laten stappen’, zegt Overbergh. ‘De anderhalve meter afstand is al maanden het mantra van onze samenleving. Maar in vliegtuigen en op voetbalwedstrijden lijkt afstand houden niet belangrijk. Je krijgt niet uitgelegd waarom concerten in openlucht met voldoende afstand (zoals in Openluchttheater Rivierenhof, nvdr.) worden afgelast terwijl cafés kunnen openblijven. Het gaat niet meer over hoeveel mensen we kunnen ontvangen, maar of we uberhaupt nog inkomsten kunnen genereren.’

Met een open brief vroegen de organisatoren daarom gisteren om een noodplan. Het overbruggingsrecht voor zelfstandigen en de regelgeving rond soepele tijdelijke werkloosheid werden dan wel verlengd, dat is volgens de sector niet voldoende.

Koffiedik kijken

Want het gaat niet alleen om het najaar en 2021. Ook op lange termijn, zullen de gevolgen voelbaar zijn. De coronacrisis kan heel wat intellectueel kapitaal verloren doen gaan. Werkloze podiumbouwers en geluidstechnici kunnen werk vinden in andere sectoren, waardoor hun voeling met muziek verdwijnt. En dat terwijl de expertise van de sector net ook nu van pas kan komen, zegt Naert: ‘Concertorganisatoren zijn ervaren in het begeleiden van grote groepen mensen, een expertise die pakweg winkels niet hebben en nu wel kunnen gebruiken. Die ervaring wordt helemaal niet benut.’

En het najaar dan? Dat blijft koffiedik kijken. Hoe kleiner de zaal, hoe groter de kans dat er nog iets gaat gebeuren, zegt Mouchaers. ‘Kleinere bands hebben minder organisatie nodig.’ Stel dat de zalen op miraculeuze wijze terug op volle capaciteit kunnen openen, betekent dat nog niet dat de normaliteit meteen terugkeert. De sector is niet alleen afhankelijk van de maatregelen in eigen land, maar ook van die in het buitenland.

‘Als een tour maar in enkele landen kan doorgaan, is die niet rendabel genoeg om te laten plaatsvinden’, legt Mouchaers uit. Ook het festival Les Nuits Botanique, dat van de lente naar de herfst werd verplaatst, is om die reden nog onder voorbehoud.

Bovendien kunnen grote bands niet op korte termijn shows organiseren, en kunnen artiesten door de coronacrisis moeilijker repeteren en platen opnemen, wat dan weer hun releasetour beïnvloedt. De hoop is dus gericht op 2021. En dan vooral op het najaar, want ook artiesten hebben genoeg van het uitstellen van concerten.