Hellmut Stern, voormalig concertmeester van het Berlijnse Filharmonisch Orkest, is zaterdag op 91-jarige leeftijd overleden. Dat maakte het Duitse symfonieorkest vandaag bekend.
Hellmut Stern werd op 21 mei 1928 geboren in Berlijn als zoon van een stemleraar en een pianiste. Hij was pas vijf toen zijn moeder hem piano leerde spelen, negen toen hij zijn eerste viool vasthield.
Het was niet veel later – vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog – dat het Joodse gezin vluchtte naar Harbin, in het huidige China. Om zijn ouders financieel te ondersteunen, begon de jonge Stern als pianist en violist in bars, nachtclubs en hotels te spelen. Na elf jaar ballingschap settelde het gezin zich uiteindelijk in Israël. Als barpianist van het King David Hotel in Jeruzalem ontmoette hij er violist en naamgenoot Isaac Stern. Die introduceerde hem als tweede violist bij het Israëlisch Filharmonisch Orkest.
De ondertussen 28-jarige Hellmut Stern was dan ook van plan om in Israël te blijven toen zijn ouders in 1956 besloten om naar de VS te verhuizen. Pas toen zijn vader ernstig ziek werd, ging hij ze achterna. Daar speelde Stern voor het St. Louis Symfonieorkest en het Rochester Symfonieorkest, twee prominente Amerikaanse symfonieorkesten. Pas zes jaar later zou het gezin terugkeren naar het toenmalige West-Berlijn. Op latere leeftijd zou de muzikant een autobiografie schrijven over het ballingschap in China en de migratie van zijn gezin.
In het Berlijnse Filharmonische Orkest kwam Hellmut Stern voorgoed thuis. Stern zou er 34 jaar lang actief blijven, onder meer als eerste violist, als lid van de Raad van Bestuur en vanaf 1986 ook als concertmeester – de aanvoerder van de eerste violen, de hoofvertegenwoordiger van het orkest op muzikaal terrein en de connectie tussen de dirigent en het orkest.
Hij werkte nauw samen met toonaangevende dirigenten van zijn tijd, waaronder Vicco von Bülow en Herbert von Karajan. Al hield die laatste hem jarenlang tegen om zijn droom te verwezenlijken. Stern had al sinds 1967 plannen om met het Duitse symfonieorkest door Israël te touren, maar von Karajan – lid van de Nazi-partij – was er niet welkom. In 1990 zou Sterns wens eindelijk in vervulling gaan. Onder leiding van Daniel Barenboim speelde het symfonieorkest verschillende concerten in Israël, waaronder een gezamenlijk concert met het Israëlisch Filharmonisch Orkest en Indiaas dirigent Zubin Metha.
In 1993 ontving Stern de Orde van Verdienste van de Bondsrepubliek Duitsland van het toenmalige staatshoofd Richard von Weizsäcker. De Orde van Verdienste is de enige orde van verdienste in Duitsland, een grote eer dus. In 1994 ging hij op pensioen. Hij bleef actief in scholen waar hij getuigde over de opkomst van de Nazi’s en de bijhorende gevolgen.
Violist en wereldburger Hellmut Stern overleed op 21 maart op 91-jarige leeftijd in zijn geboortestad Berlijn.
