Billie Eilish en de verloren kunst van het album

Billie Eilish vraagt om haar nieuwe album Hit Me Hard and Soft van begin tot einde uit te luisteren. Dat is radicaler dan het klinkt.

‘De bedoeling is dat je ­alle ­nummers in één keer luistert’, legde Billie Eilish haar fans uit toen ze vorige maand haar derde album ­aankondigde. ‘In de volgorde ­zoals ze op de tracklist staan. Dan zal het ­album doen wat de titel belooft: je hard en zacht slaan, zowel qua ­teksten als qua geluiden, terwijl de muziek zich verzet tegen genres en trends.’

Daarom ook dat ze in de aanloop naar de release geen singles loste. ‘Ik hou er niet van om dingen zonder context laten horen. Dit album is als een familie, en dan wil je niet dat er één kind op z’n eentje in het midden van de kamer moet staan.’

Op het internet werd die oproep meteen door sommige muzieknerds geridiculiseerd. ‘Generatie Z ontdekt albums, alsof die niet altijd al bedoeld waren om van begin tot einde in één ruk te beluisteren’, die teneur.

Wie zo lacherig doet over ­Eilish’ vraag heeft het afgelopen decennium niet goed opgelet: in deze Spotify­tijden is de waarde van het albumconcept wel degelijk gekelderd. Grote popsterren brengen vaak geen platen met een overkoepelend verhaal meer uit, maar gigantische ­verzamelingen songs waar hopelijk enkele hits ­tussen zitten die de ­individuele playlists van luisteraars halen. Kijk naar The Tortured Poets Department, het ­recentste album van Taylor Swift, goed voor dertig ­nummers en een megalomane speelduur van twee uur. Swift weet ­uiteraard dat haar hardcore fans ­alle nummers ­zullen ­luisteren, ­waardoor zij ­enkele streamingrecords kan ­breken, maar verder volstaat het als enkele ­nummers heel goed scoren en de radio halen. Als je iets kritischer naar Swifts album kijkt, staan er toch aardig wat weinig memorabele songs op, die vooral dienen als vulling.

In de hiphop zie je die trend al veel langer: een artiest als Drake brengt nooit albums van minder dan een uur uit. Meer nummers betekent meer streaminginkomsten, ook als het leeuwendeel van die tracks twee weken later alweer vergeten is.

Je kunt het de artiesten moeilijk kwalijk nemen. Streamingdiensten hebben de manier waarop we muziek consumeren compleet veranderd. De meeste luisteraars zijn niet meer geïnteresseerd in albums. Dankzij Spotify en co. hebben we toegang tot een oneindige schat aan muziek, waaruit we zelf naar believen kunnen knippen en plakken. Waarom ­rustig voor een album van drie kwartier met enkele minder flashy nummers gaan zitten, als je ook de twee makkelijk verteerbare liedjes naar je playlist kunt slepen, waar ze tussen andere hits staan?

Op TikTok is dat nog extremer geworden. Daar hoeft een ­nummer zelfs niet van begin tot einde te ­boeien. Met een refreintje van ­vijftien seconden dat goed in het gehoor ligt en dat je makkelijk onder grappige ­filmpjes kunt monteren, is de rest overbodig. Daar spelen slimme ­artiesten op in: veel moeite in dat ene catchy moment steken, niet te veel tijd verliezen in alles daarrond. Waarom een song met kop, staart en een boeiende opbouw schrijven als de luisteraar alles rond dat ene moment er toch af knipt? Muziek draait steeds meer om micromomentjes. Als we al op die manier naar nummers kijken, dan valt de opbouw van een volledig album helemaal in dovemansoren.

Rond dezelfde tijd dat Billie ­Eilish Hit Me Hard and Soft aankondigde, liet Spotify weten dat het aan een nieuwe functie werkt. In de ­nabije toekomst komt er een ‘remix’-­knop, waarmee je nummers kunt ­versnellen of vertragen. Daarmee speelt de streaminggigant in op een TikToktrend die al langer bestaat. Vaak gaat een nummer daar niet viraal zoals het uitgebracht is, maar spelen luisteraars zelf met de snelheid – wat leidde tot de vele ­‘sped-up remixes’, waarin vertrouwde songs plots als Chipmunks klinken. Gaande­weg zijn we muziek steeds meer als een product gaan zien waar we zelf mee aan de slag kunnen. Oké, artiesten leveren de basis af, maar daarna is het van óns. Welk verhaal je met een album wilt vertellen, hoe snel een nummer moet klinken, dat is ­allemaal open voor interpretatie.

En dan is er nog de opkomst van artificiële intelligentie, die als een zwaard van Damocles boven de muziek­industrie hangt. Wie de ­juiste kanalen en methodes kent, kan nu al nummers ‘in de stijl van Drake’ genereren. Binnenkort vinden we het zelfs niet meer belangrijk dat er überhaupt een artiest achter ­onze muziek schuilt, zolang we maar een bepaalde stijl perfect kunnen ­imiteren.

We willen niet klinken als doemprofeten die het vroeger allemaal beter vonden. Luisterervaringen evolueren, en daar is niets mis mee. Maar als muziekliefhebber doet het je soms toch pijn om te zien hoe muziek niet meer als een artistieke uiting benaderd wordt maar als een consumptieproduct.

En net daarom is het verfrissend dat een van de grootste popsterren van het moment expliciet oproept om haar album wel als een verhaal te behandelen, om er je tijd voor te ­nemen en te proberen zien welke visie erachter schuilt, in plaats van twee nummertjes naar je playlist te slepen en op naar het volgende.