‘Amper 15% van Bruut, de nieuwe muziekstream van Studio Brussel, is vrouwelijk. Dat kan niet meer’

Girls go BOOM, een organisatie die meer plaats opeist voor vrouwen in gitaarmuziek en in de wereld, reageert op de gender gap in Bruut, de nieuwe muziekstream van Studio Brussel.

Studio Brussel lanceerde met Bruut eerder deze week een muziekstream gewijd aan stevige gitaarmuziek. Je hoort er Ty Segall, Slayer, Fall Out Boy en Psycho 44. Hedendaagse muziek gemixt met ouder werk. Buitenlandse acts afgewisseld met bands die je als concertganger regelmatig op de grotere en kleinere Belgische podia tegenkomt – je weet wel, toen concerten nog een ding waren. Bruut is op zich een mooie en gevarieerde playlist voor de rockliefhebber. En toch zijn er bijna geen vrouwen te horen.

De playlist die je via de Studio Brussel-app of website kan beluisteren is opgebouwd uit een database van 1500 songs. 200 daarvan zijn gemaakt door vrouwen. Dat wil zeggen dat slechts 15% van Bruut vrouwelijk is. De playlist met zware gitaarmuziek van Studio Brussel is dus ook zwaar door mannen gedomineerd. Dat kan toeval zijn. Hoewel alle andere keuzes in een playlist van dat formaat net heel bewust gemaakt zijn: bij de selectie zorgen bepaalde quota voor een goede mix tussen de verschillende genres en tijdsperiodes.

Bovendien geeft het algoritme aan sommige tracks meer gewicht dan aan andere, waardoor die vaker terugkomen. Aangezien we na het beluisteren van de eerste 12 uur van Bruut nog maar 15 bands met een vrouwelijk lid hebben gehoord in vergelijking met 181 mannelijke acts – en dus zelfs niet aan die 15% vrouwen geraken maar eerder aan zo’n 7% – lijkt het erop dat naast de eenzijdige selectie het algoritme zélf er ook voor zorgt dat er weinig vrouwen te horen zijn. Bij het maken van Bruut hechtte Studio Brussel dus wel belang aan de zorgvuldig geselecteerde hoeveelheid punkrock uit de nillies om nostalgische millennials aan het luisteren te krijgen, maar niet aan de man-vrouwverhouding.

De radiozender bevestigt hierbij nog maar eens het cliché dat gitaarmuziek iets mannelijks zou zijn. En dat terwijl expertisecentrum voor gelijke kansen RoSa al twee jaar het gebrek aan vrouwen in De Tijdloze aanklaagt met de actie #Tietloze. Het is pijnlijk dat muziek gemaakt door vrouwen niet als tijdloos wordt beschouwd. De nummers uit De Tijdloze worden niet geselecteerd, maar gestemd, waardoor de lijst de stevige dad rock-reputatie nog moeilijker van zich kan afschudden. Dat maakt van Bruut, een lijst die niet de jaren ’70 met zich moet meedragen alsof het een hardnekkige nicotineaanslag is, een gemiste kans.

Zo’n trieste cijfers kunnen in 2020 niet meer. Niet alleen de radio, maar de volledige muziekindustrie weet dat gender een hot potato is. Voor corona de krantenkoppen kaapte, was representatie een van de favoriete onderwerpen van de muziekpers. Dan zou je nu overal kunnen lezen hoe weinig vrouwen er opnieuw op onze festivalpodia staan. Elke programmator, artistiek directeur, blogger of curator weet ondertussen dat je het niet meer kan maken om muziek van één ‘soort’ artiest te presenteren. Het probleem gaat verder dan gender, ook onder meer artiesten van kleur, queer artiesten en muzikanten met een beperking worden amper vertegenwoordigd. Witte hetero cismannen domineren, net zoals de meeste facetten van het publieke leven, ook de muziek.

Dat beseffen, is één ding. Op een evenwichtige manier diverse stemmen aan bod laten komen, is een ander. En daar faalt de Belgische muziekwereld nog steeds in. Shesaid.so, een organisatie die zich inzet voor gendergelijkheid en diversiteit in de muziekindustrie, kwam vorig jaar tot de vaststelling dat slechts 13,40% van de acts op onze festivalpodia volledig uit vrouwen bestaan. 23,47% van de acts hebben minstens één vrouwelijk lid. Dat zijn teleurstellende cijfers. Als je kijkt naar festivals waar rock, metal en punk gevierd worden, is het vrouwelijk aandeel zelfs bijna verwaarloosbaar. Groezrock en Graspop programmeerden op hun vorige editie elk één volledig vrouwelijke groep. Ieperfest had er zelfs geen. De ‘stevige genres’ lijken maar niet van hun mannelijk imago af te geraken. Alsof je een man moet zijn om een distortion- pedaal te bedienen.

Hoewel genoeg vrouwen het tegendeel bewijzen, behandelen we vrouwen en rockmuziek nog altijd alsof het een unlikely animal friendship is. Studio Brussel ziet een vrouwelijke gitarist als een labrador die geduldig een baby-eendje op het hoofd laat zitten: als een uitzondering. Zo houdt het stereotiep zichzelf in stand: vrouwen in gitaarmuziek zijn minder zichtbaar en daarom gaan we ervan uit dat ze er niet zijn. Dus komen ze minder aan bod. Zie je het al?

Enkele jaren geleden bevonden gitaarfabrikanten zich in een crisis. Er werden gewoonweg niet genoeg gitaren verkocht, instrumentenbouwers vreesden voor hun toekomst en de dood van rock-‘n-roll werd nog maar eens aangekondigd. Zo had Fender in 2012 maar liefst 257 miljoen dollar schulden. In 2018 deed het merk een uitvoerig marktonderzoek en het resultaat verbaasde hun marketingdienst nog meer dan het internet die keer toen John Coffey een pint kon vangen. 50% van de klanten van Fender zijn vrouwen, en dat hadden ze zelf niet eens door. Dat een merk dat prat gaat op hun nauwe band met artiesten niet ziet dat vrouwen even vaak gitaren kopen als mannen, zegt veel over de zichtbaarheid van vrouwen in rock.

Studio Brussel houdt met Bruut dat systeem in stand. Ter promotie stuurde de zender T-shirts op met het opschrift ‘One day, man played the guitar and the whole world went to hell.’ ‘Man’, niet ‘human’. Want rock, dat is iets voor mannen. Dat hardnekkige cliché zorgt ervoor dat vrouwelijke muzikanten niet de waardering krijgen dat ze verdienen, dat niet-mannelijke fans zich steeds maar opnieuw moeten verantwoorden, dat meisjes ervan uitgaan dat in een band spelen niets voor hen is, dat er minder jonge vrouwen een carrière in de muziek voor mogelijk houden, noem maar op. De gender gap in de muziekindustrie valt niet in een dag recht te trekken. Maar de verhouding in een playlist zoals Bruut wél.

Daarom stelde Girls go BOOM, een organisatie die meer plaats opeist voor vrouwen in gitaarmuziek en in de wereld, een eigen lijst samen. Een lijst waar àlle nummers (mee) gemaakt zijn door vrouwen. Want dat kan. Vraag het aan Bikini Kill, Peuk, The Slits of een van de vrouwen uit onze lijst: rock is evengoed van vrouwen. Het wordt tijd dat Studio Brussel – en de rest van de muziekwereld – genderrepresentatie als een prioriteit ziet en niet alleen als leuke actie op 8 maart. Want als je diversiteit écht belangrijk vindt, dan voer je het ook systematisch door. ‘One day, woman played the guitar and the whole patriarchy went to hell.‘