Adele, al tien jaar 21: de vrouw die haar eigen succes nog steeds niet kan geloven

Met haar tweede langspeler 21, die precies tien jaar geleden uitkwam, trad de Britse Adele niet alleen toe tot het pantheon van de grote pop- en soulzangeressen, ze verpulverde ook zowat alle denkbare verkooprecords. ‘Het is niet langer míjn plaat’, zegt ze vandaag. ‘Ze behoort de hele wereld toe’.

Adele Atkins is een popster die buiten de tijd lijkt te staan. ‘She takes you to places other artists don’t go to anymore’, aldus Beyoncé, één van haar vroegste idolen, die haar bewondering voor de Londense artieste niet onder stoelen of banken steekt: ‘Ze is bijzonder geestig en één van de meest bescheiden vrouwen die ik ooit heb ontmoet’.

Net als Amy Winehouse, Jamie Woon, FKA twigs, Kate Nash of King Krule studeerde Adele aan de befaamde BRIT School for Performing Arts and Technology in Croydon. Op haar zeventiende kreeg ze door het indielabel XL een platencontract onder de neus geschoven en in 2008 was haar langspeeldebuut een feit: op 19 – de titel verwees naar de leeftijd die ze had toen het werkstuk tot stand kwam – vermengde ze bitterzoete, akoestische retrosoul met jazzy folknummers die afwisselend verwezen naar Dusty Springfield en Terry Callier. Toch was het vooral haar machtige stem die de aandacht trok. ‘Een natuurkracht’, schreven de recensenten.

Adele LIVE: Rolling in the deepdiaoleppihttps://www.youtube.com/user/diaoleppivideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/-fmCoUjOMXU/hqdefault.jpg

Dankzij hitsingles als Chasing Pavements en het van Bob Dylan geleende Make You Feel My Love werd de plaat een onmiskenbare bestseller (vandaag staat de teller op 6,5 miljoen stuks), waarmee de zangeres ook nog enkele prestigieuze onderscheidingen in de wacht sleepte. Met twee Grammy’s, de Mercury Music Prize en een European Border Breakers Award op de schoorsteenmantel had ze haar entree zeker niet gemist. Geen geringe prestatie voor een mollige tiener van bescheiden afkomst die, volgens de media, veel wijzer was dan haar leeftijd deed vermoeden en zich liet opmerken door haar aanstekelijke lach en ontwapenende spontaneïteit.

Tientonner

Ondanks het succes had Adele weinig gemeen met de meeste andere popprinsessen van het moment. ‘Ik heb niet de juiste maten en niet het juiste gezicht’, stelde ze nuchter. ‘Maar ik zing voor de oren, niet voor de ogen. In muziek hoort het niet te draaien om uiterlijkheden. Het enige dat voor mij telt zijn de songs’. La Atkins, een flapuit zonder pretenties, wilde in geen geval een oppervlakkige diva of een onehitwonder worden.

Tijdens een tournee door het Zuiden van de Verenigde Staten raakte ze in de ban van gospel, blues, rockabilly en country, en voor haar was het vanzelfsprekend dat die stijlen volop aan bod zouden komen op haar tweede langspeler. Daarop wilde ze een breder stilistisch spectrum bestrijken dan op haar debuut. Het mocht allemaal best wat steviger, swingender en gevarieerder en daartoe werd niets aan het toeval overgelaten.

Adele werd tijdens het opnameproces bijgestaan door een uitgelezen team van producers: Rick Rubin, de man met wie Johnny Cash zijn American Recordings had ingeblikt; Paul Epworth, die met Kate Nash en Cee-Lo Green triomfen had geoogst; Ryan Tedder, de frontman van OneRepublic, die op de loonlijst van Beyoncé had gestaan; Dan Wilson van SemiSonic en Fraser T. Smith, die ook al van vele muzikale markten thuis was. Haar materiaal schreef ze zelf, al kreeg ze doorgaans wél de hulp van een co-auteur die de liedjes van de nodige finesse voorzag.

Aanvankelijk verliep het werkproces met horten en stoten. De zangeres wilde allerminst een doorslagje maken van 19 en besefte tegelijk dat de verwachtingen van media en publiek hooggespannen waren. De kentering kwam er toen Adeles romance met haar tien jaar oudere vriend na achttien maanden op de klippen liep. ‘Ik voelde me afgewezen en bedrogen’, zuchtte ze. ‘Het voelde alsof er een tientonner over mijn hart was gereden.’

Geen zelfcensuur

Adele likte haar wonden, trok zich iedere avond terug in haar kamer met twee flessen wijn en een slof sigaretten en in drie maanden schreef ze de basis van alles wat uiteindelijk terecht zou komen op 21. ‘Meestal was ik dronken, maar dat kwam mijn openhartigheid net ten goede. Om te kunnen schrijven, heb ik een zekere dosis drama nodig. Ik wilde niet terughoudend zijn, geen zelfcensuur plegen. De songs waren een getrouwe weerspiegeling van hoe ik me voelde: eenzaam, ellendig, wanhopig, boos, bitter.’

‘Ik besef het: er zit veel spijt, zelfbeklag, jaloezie en woede in, want op dat moment was ik ervan overtuigd dat ik nooit meer iemand lief zou kunnen hebben en voor de rest van mijn leven alleen zou blijven. Dat ik mijn rauwste emoties op straat gooide, was geen bedachte strategie. Maar ik moet kunnen geloven in wat ik schrijf. Daardoor worden mijn liedjes vanzelf persoonlijk. Als ik gepakt of ontroerd word, weet ik dat ik op het juiste spoor zit. Wat ik bewonder in mijn favoriete artiesten is waarachtigheid, emotionele overtuigingskracht. Veel mensen kunnen zich met 21 identificeren, juist omdat de nummers zo oprecht zijn.’

AdeleVEVO / Adele – Rumor Has It (Official Video)Adele Livehttps://www.youtube.com/user/AdeleVEVOsvideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/uK3MLlTL5Ko/hqdefault.jpg

21 is dus de gedetailleerde kroniek van een afbrokkelende relatie, een break-up-plaat die bij het grote publiek meteen een gevoelige snaar deed trillen. De collectie, die door de BBC als ‘briljant’ en ‘verbluffend’ werd omschreven, schoot in meer dan dertig landen naar de eerste plaats in de charts. Sinds het ontstaan van de Britse en Amerikaanse hitlijsten had geen enkele vrouwelijke artiest zo lang de toppositie bezet gehouden als Adele. 21 werd, zowel in 2011 als 2012, de bestverkochte lp ter wereld. Er werd zelfs gefluisterd dat de artieste er in haar eentje in was geslaagd de zieltogende muziekindustrie een nieuwe zuurstofinjectie te geven.

Adeles tweede plaat werd ingeleid door twee swingende uptemponummers die bevrucht waren door gospel en rhythm-and-blues. Het even opzwepende als wraakzuchtige Rolling in the Deep gaf aan dat Adele geen kneusje was en in het naar Wanda Jackson en doowop neigende Rumour Has It rekende ze af met de vele roddels die, naar aanleiding van haar liefdesbreuk, de ronde deden. Het door innerlijke conflicten verteerde Set Fire to the Rain klonk al even catchy en I’ll Be Waiting was stuiterende Southern soul die uit hetzelfde vaatje tapte als de Amerikaanse klassiekers van Dan Penn of Willie Mitchell.

Hartverscheurend

De meeste tracks baadden echter in tristesse en melancholie. Dat gold zeker voor de pianoballads: het fragiele, door huiselijke ruzies geïnspireerde Turning Tables en het sobere, ronduit hartverscheurende Someone Like You, waarin Adele haar ex ondanks alles het beste toewenst met zijn nieuwe geliefde. De bossanovaversie van Lovesong is een herinnering aan een concert van The Cure waar haar moeder haar als kind mee naartoe nam. Don’t You Remember is dan weer een vrij traditionele, bespiegelende ballade met country-invloeden.

Adele – Turning Tables (Live at The Royal Albert Hall)AdeleVEVOhttps://www.youtube.com/c/adelevideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/bsFCO8-oCEQ/hqdefault.jpg

Op 21, de leeftijd waarop ze de plaat schreef en zich voor het eerst volwassen voelde, manifesteerde Adele zich in uiteenlopende gedaantes. Ze kwam achtereenvolgens verliefd, de teleurgesteld, wrokkig en verzoenend uit de hoek. Recensenten loofden niet alleen de imposante vocale kwaliteiten van de artieste en de herkenbaarheid van de thema’s uit haar songs, maar ook de organische productie van 21. Rick Rubin besliste al in een vroeg stadium dat hij geen samples of andere elektronische snufjes op de plaat wilde en dat hij de nummers ver weg zou houden van de dansvloer. Adele had in interviews al vaak laten vallen dat ze geen gevoel voor ritme had. Wellicht was dat de reden waarom ze altijd zo statisch op het podium stond.

21 stond volledig in het teken van een sobere vormgeving en een ouderwetse esthetiek. Adele citeerde Etta James, Aretha Franklin, Karen Dalton en Carole King als haar voornaamste invloeden. Geen wonder dus dat ze wel eens als ‘een oude ziel’ werd bestempeld. Criticasters verweten haar dat ze niets nieuws onder de zon bracht en zich uitsluitend bediende van beproefde recepten. Noel Gallagher maakte er bijvoorbeeld geen geheim van dat hij Adele maar een saai besje vond. ‘It’s music for fuckin’ grannies’, sneerde hij.

Anderen noemden haar authenticiteit geveinsd en deden haar eerlijkheid af als ‘een superieure vorm van method acting‘. Wat de zangeres voor haar fans echter zo bijzonder maakte, is de passie en emotionaliteit waarmee ze haar pijn van zich afzong. Met schijnbaar gemak sprong ze van het ene octaaf naar het andere en met haar zinderende vibrato wist ze een haast vanzelfsprekende grandeur te suggereren.

Laag zelfbeeld

Achteraf zou Adele in interviews af en toe spijt betuigen tegenover haar ex omdat ze hem in haar songs zo eenzijdig in een kwaad daglicht had gesteld: ‘Ik besef nu dat de waarheid genuanceerder was dan je uit mijn kattige, haatdragende songs 21 zou kunnen opmaken. Zeker, onze relatie was een intense rollercoaster. Maar pas wanneer je een beetje ouder wordt, besef je hoe onvolmaakt je zelf wel bent. Ik was jong, had veel te hoge verwachtingen, was te aanhankelijk, eiste te veel aandacht op en had op de koop toe een laag zelfbeeld. Ik geef het toe: ik ben verre van perfect.’

Adele – Someone Like You (Official Music Video)AdeleVEVOhttps://www.youtube.com/c/adelevideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/hLQl3WQQoQ0/hqdefault.jpg

Iemand die zoveel platen heeft verkocht als Adele zou zich makkelijk met een legertje jaknikkers kunnen omringen, maar dat vertikt ze. De zangeres is zeer gehecht aan haar privacy en schermt zich bewust af van het succes. Je zult haar zelden op celebrityfeestjes aantreffen. Ook vandaag blijft ze herhalen dat ze haar megasucces als ridicuul ervaart. ‘Hoe vaak ik ook in mijn arm knijp, ik kan het nog steeds niet geloven’, zegt ze. ‘Naar mijn gevoel kan de regisseur van The Truman Show ieder moment opduiken met de mededeling dat ik in de sequel verzeild ben geraakt’.

Bij roem kan ze zich weinig voorstellen en ook geld interesseert haar niet, al heeft ze, als iemand die ruim 120 miljoen platen heeft verkocht, uiteraard makkelijk praten. Niettemin krijgt ze nog dagelijks lucratieve voorstellen, die ze consequent afslaat. Lange tijd weigerde ze op grote festivals te figureren, tot ze in 2016 op Glastonbury verscheen, en prefereerde ze relatief kleine zalen boven grote stadions. Toch trad ze enkele jaren geleden op in de Londense O2-Arena, met zijn capaciteit van 18.000 toeschouwers niet meteen een intiem theater. Uit principe sluit Adele geen sponsordeals – ze wil geen merk, geen product zijn – en weigert ze steevast haar songs in reclamespots te laten gebruiken. ‘Ik heb een hekel aan artiesten die uitverkoop houden of hun fans exploiteren om de lieve centen’, legt ze uit. ‘Voor mij is dat een vorm van heiligschennis’.

Het zou nog tot 2015 duren tot Adele met 25 een opvolger voor haar pièce de résistance op de wereld losliet. De impact was niet meer dezelfde, maar daar zullen de 23 miljoen kopers wel van mening over verschillen. Hoe dan ook, ten tijde van 21 was de zangeres er zich al van bewust dat die lp altijd als een schaduw over haar carrière zou blijven hangen. ‘Zoveel mensen hebben die plaat een plek in hun leven gegeven. Daar word ik alleen maar nederig van. Die songs zijn al lang niet meer van mij, ze zijn van het publiek. En zo is het goed’.

Adele – Set Fire To The Rain Official VideoYiye Alorhttps://www.youtube.com/c/YiyeAlorOvalle1video1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/d9bB8csLSug/hqdefault.jpg