40 jaar ambient in 10 voortkabbelende, maar geniale platen

In maart mag de ambient veertig kaarsjes uitblazen. Te zweverig voor u? We selecteerden tien porties superieure achtergrondmuziek voor beginners.

Erik Satie – Gymnopédies (1888)

The Godfather of ambient legde met zijn minimalistische pianostukken de fundamenten waar de Brian Eno’s van deze wereld later gretig op zouden bouwen. Van zijn gebrek aan theoretische kennis maakte Satie zijn uitgangspunt: veel herhaling en weinig nadruk op melodie.

Zijn Gymnopédies zijn drie korte, atmosferische stukken met elk z’n eigen thema: pijn, verdriet en somberheid. Een inspiratiebron voor onder meer Aphex Twin, luister maar naar het album Drukqs. De betekenis van het woord Gymnopédie blijft onzeker, al beschreef de Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau het als ‘een geluid of gezang waarop jonge, vrouwelijke Spartanen naakt dansten.’

Miles Davis – Get Up With It (1974)

De fantasie van trompettist en componist Miles Davis reikt te ver voor enkel jazz. Luister maar naar het compilatiealbum Get Up With It, waarop de grootmeester gretig experimenteert met elektronische klanken. De plaat bevat nummers uit verschillende sessies tussen 1970 en 1974, met als hoogtepunt het meeslepende He Loved Her Madly. De track schuurt maar liefst een half uur aan tegen ambient, jazz en funk.

Edgar Froese – Epsilon In Malaysian Pale (1975)

De gitarist van de Duitse krautrockgroep Tangerine Dream, had niet meer dan twee composities nodig om een volledig album te vullen. Voor de titeltrack liet hij zich inspireren door de Maleisische jungle en maakte hij veel gebruik van de mellotron, een toetsinstrument dat gepopulariseerd werd door The Beatles op Strawberry Fields Forever. De B-kant is Maroubra Bay, een ode aan de synthesizer en een plekje in Australië.

Steve Reich – Music For 18 Musicians (1978)

Wie minimal zegt, zegt Steve Reich. De carrière van de meester van de hypnotiserende klassieke muziek gaat terug tot de jaren 60, maar bereikte zijn hoogtepunt in het midden van de seventies.

De minimalistische insteek van Reich is zowel voor Brian Eno als voor art rocker Robert Fripp (King Crimson) een immense invloed geweest. Zijn bekendste grote werk is waarschijnlijk Music For 18 Musicians, een trip van een uur die opgebouwd is rond een reeks van elf akkoorden en op het einde uitkomt waar die begonnen is.

Brian Eno – Apollo: Atmospheres and Soundtracks (1983)

De man die ambient populariseerde én van een naam voorzag, schudde in z’n nog steeds lopende carrière enkele klassieke ambientplaten uit z’n mouw. Apollo: Atmospheres and Soundtracks is er daar één van, en tevens een samenwerking met z’n broer Roger en muzikant en producer Daniel Lanois.

De muziek werd geschreven voor de documentaire Apollo, die later werd omgedoopt tot For All Mankind. Aangezien de film enkel bestond uit beeldmateriaal van de Apollomissies naar de maan was de respons van het publiek aan de lauwe kant. Maar Eno’s album behoort ontegensprekelijk tot ’s mans beste werk, met een mix van donkere (Under Stars, Secret Place) en eerder zachte (An Ending (Ascent), Drift) elektronische stukken.

Hiroshi Yoshimura – Green (1986)

‘A piece of music becomes real for me when it seems to become a place, when I can sort of feel what the temperature and light and colors would be.’ Een quote van Brian Eno, maar hij had evengoed van Hiroshi Yoshimura kunnen zijn. De Japanner schreef albums met een bepaalde omgeving in het achterhoofd. De ijle synthesizers en prachtige, eenvoudige melodieën zijn de perfecte exponent van de vredevolle, met plantengroei bedekte plek die hij voor Green in gedachte had.

Samen met Midori Takada en Satoshi Ashikawa was hij een van de vaandeldragers van het bruisende Japanse ambientcircuit, maar in tegenstelling tot de pop van Yellow Magic Orchestra konden ze geen doorbraak in het buitenland forceren. Laat het een troost zijn: de belangstelling voor de vroegere Japanse scene is de laatste jaren aan een stevige opmars bezig.

The KLF – Chill Out(1990)

Het derde album van The KLF heet Chill Out, een titel die je erg letterlijk mag nemen. De sound van het Britse duo stond aan de basis van de ambient house, een genre dat -jawel- house en ambient met elkaar versmelt tot een psychedelisch en relaxerend geheel.

De plaat werd opgenomen in één take van 44 minuten en is een trip vol met dromerige synthesizers en samples van onder meer Elvis Presley, Fleetwood Mac en Van Halen. Een vreemde combinatie, maar het werkt wel.

Aphex Twin – Selected Ambient Works Volume II (1994)

Aphex Twin, het alter ego van Richard D. James, heeft vele gezichten. U kent ’s mans elektronische muziek hoogstwaarschijnlijk dankzij de hyperkinetische single Windowlicker, maar James z’n prachtige, door ambient geïnspireerde albums zijn de echte hoogtepunten van z’n oeuvre. Selected Ambient Works Volume II is zo’n klassieker: minimale percussie, dromerige soundscapes en een verstikkende sfeer doen je bijna drie uur lang naar adem happen.

James bootste het geluid na van de lucid dreams waar hij tijdens zijn slaap vaak in verzeilde. Hij beschreef het als ‘standing in a power station on acid’. Gek of geniaal? Aan u de keuze.

.

William Basinski – The Disintegration Loops (2002 – 2003)

Geluk bij een ongeluk voor William Basinski. Toen de Amerikaanse componist opnames uit de eighties wou digitaliseren, merkte hij op dat z’n oude bandjes het stelselmatig begaven. De tape loops (korte stukjes tape van een bandrecorder, aan elkaar geplakt om een repetitief patroon te creëren) brokkelden langzaam af, waardoor ook het geluid ervan geleidelijk achteruit ging. Mét resultaat: Basinski was zo onder de indruk van het vreemde effect dat hij een reeks van vier Disintegration Loops uitbracht.

Basinski voltooide het proces in de nasleep van 9/11. Vanop z’n appartement in Brooklyn filmde hij die dag de zonsondergang. Hij keek de beelden de dag erna terug terwijl hij naar de eerste afgewerkte stukken muziek luisterde. De betekenis van z’n tapes ging plots dieper dan enkel muziek, het was een treurzang voor het aangeslagen New York.

Ryuichi Sakamoto + Fennesz – Cendre (2007)

Een legendarische Japanse componist en een Duitse elektronica wizard onder één dak: het abstracte universum van Ryuichi Sakamoto en Christian Fennesz bestaat uit bloedstollende pianostukken en nerveuze klanktapijten. Een langgerekte, intense reis met een spanningsboog om u tegen te zeggen.