20 jaar ‘Idool’: een reconstructie van de making-of van de eerste editie

Op 9 mei 2003 won Peter Evrard ietwat verrassend de eerste editie van Idool, de zangwedstrijd die Vlaanderen massaal deed sms’en, menige wafelenbak en ringtone met zich meebracht en een nieuwe generatie popsterren lanceerde. Precies twintig jaar later blikken enkele protagonisten – voor en achter de schermen – terug op de geboorte van de moderne talentenjacht.

9 februari 2002: Will Young wint het eerste seizoen van Pop Idol, een nieuw Brits tv-programma bedacht door Spice Girls-manager Simon Fuller. De finale wordt gevolgd door veertien miljoen Britten. En enkele nieuwsgierige tv-makers in heel Europa.

Steven Vlassenroot (producer): Datzelfde jaar nog was het format te zien in Duitsland, Nederland, Polen, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. Overal was het een gigantisch succes. Het was snel duidelijk dat het na Big Brother de nieuwste internationale tv-hype zou worden. Toen ik een telefoontje van VTM kreeg, heb ik dan ook niet lang getwijfeld. Je had daarvoor wel talentenjachten als Ontdek de ster, de Soundmixshow en Popstars op VT4, maar Idool voelde als iets nieuws. Iets van een grootsheid die we in Vlaanderen nog niet vaak hadden gezien.

Het leek wel alsof heel Vlaanderen collectief had beslist om popster te worden. Zonder zich eerst af te vragen of ze er wel de capaciteiten voor hadden.’ Presentator Koen Wauters

Bart Brusseleers (jurylid en destijds hoofd BMG Benelux): Pop Idol was een samenwerking tussen productiehuis Fremantle en de daaraan verbonden platenfirma BMG, die de winnaar een platencontract moest aanbieden. De Vlaamse versie moest dat stramien volgen. Als ik me niet vergis, was zelfs het bedrag van het contract internationaal bepaald: 75.000 euro. Veel geld voor die tijd, en dus ook een risico. Maar Idool voelde als een gat in de markt: de platensector zat in het slop, muziek werd steeds vaker van het internet geplukt en het was moeilijk om onbekende artiesten op de radio en tv te krijgen. Als je dan een kant-en-klaar idool in de schoot geworpen krijgt waarvan VTM de marketing grotendeels op zich neemt, zeg je niet nee.

Vlassenroot: Bovendien kon het met de juiste juryleden en presentatoren haast niet misgaan. Koen en Kris Wauters zeiden vrij snel toe. Dan weet je al dat je kijkers gaat lokken. De jury was iets complexer. Om te beginnen moest er iemand van de platenfirma bij zitten. Dat werd Bart Brusseleers.

Brusseleers: Voor alle duidelijkheid: ik was totaal nog geen tv-figuur. Ze hebben eerst een cameraploeg naar mijn kantoor gestuurd om te zien of ik wel op beeld pakte. Denderend was dat niet, maar het kon ermee door.

Vlassenroot: Jean Blaute en Jan Leyers mochten zich focussen op het muzikale. Terwijl Nina De Man als vj bij JIMtv het full package kon beoordelen.

Jan Leyers (juryvoorzitter): Ik herinner me mijn eerste vergadering bij VTM, met Kris Wauters en een paar mensen van de zender. Ik geloof dat ze ons toen een fragment uit de Britse versie hebben getoond. Het was een simpel concept, geniaal in zijn eenvoud. Zoiets als Idool was hier nog nooit gemaakt.

28 september 2002: De registratiedag van de eerste Vlaamse Idool. Eerder hebben zo’n 5000 mensen zich via brief of e-mail ingeschreven, vandaag zakt de helft van hen af naar het VTM-gebouw om zich officieel te registreren en meteen ook te figureren in de eerste aflevering. Slechts enkele honderden zullen uiteindelijk voor de jury mogen zingen.

Maryse van den Wyngaert (regisseur): Ik weet nog dat ik al die mensen zag toestromen, en dacht: hoe gaan we dit in godsnaam bolwerken?

Koen Wauters (presentator): Het leek wel alsof heel Vlaanderen collectief had beslist popster te worden. Zonder zich eerst af te vragen of ze er wel de nodige capaciteiten voor hadden. (lacht) Achteraf gezien zegt dat veel over hoe nieuw het genre was. Bij The Voice kom je zelden mensen tegen die écht niet kunnen zingen, maar destijds beseften mensen niet helemaal wat de impact van zo’n programma kon zijn.

Vlassenroot: Er kwam een bont gezelschap op af. Dat is het mooie aan zo’n talentenshow: muziek verbindt, ongeacht achtergrond, huidskleur, oriëntatie. Bovendien was Idool een heel toegankelijke wedstrijd in vergelijking met pakweg Eurosong. Van rappers tot Elvis-imitators: iedereen waagde zijn kans.

Van den Wyngaert: De enige voorwaarde was leeftijd: kandidaten moesten tussen 16 en 28 jaar zijn.

Peter Evrard (winnaar): Ik denk dat ik een reclamespotje op tv zag. Ik was metalfan, werkte in de bouw en had niets met talentenjachten, maar ik zat thuis met een blessure aan mijn been en ik zong graag. Dus ik dacht: waarom niet?

Van den Wyngaert: Na die registratiedag werden er per provincie audities georganiseerd. In hotelkamers. Zonder extra belichting, make-up of spektakel. Het enige decor was een plakkaat met Idool 2003 op dat we tegen de muur hadden geplakt. Heel basic en puur. Voor de kandidaten was dat spannend, maar voor ons ook: dat realitygehalte was vrij nieuw.

Leyers: Heel Vlaanderen hebben we zo doorkruist, als een soort reizend circus.

Brusseleers: Elke dag passeerden er zo’n 100 kandidaten. Vaak met hetzelfde nummer. Héél veel Whitney Houston, Anouk en Robbie Williams gehoord. En vreemd genoeg ook meerdere kandidaten die ‘Strong in my pants with his fingers’ in plaats van ‘Strumming my pain with his fingers’ (uit Killing Me Softly van de Fugees, nvdr.) zongen. (lacht)

Evrard: Ik bracht een a-capellaversie van My Own Ground, een zelfgeschreven nummer. Jean, Jan en Nina waren enthousiast. Bart wat minder, maar dat kan ik hem niet kwalijk nemen: ik was geen doorsnee popidool. Eigenlijk deed ik mee voor de grap, maar op de een of andere manier ben ik door de mazen van het net geglipt.

Leyers: Voor de kandidaten moet dat zenuwslopend geweest zijn: voor vier streng ogende juryleden ongemakkelijk op een ster gaan staan en één minuut zingen, zonder microfoon of muzikale begeleiding. Ik weet niet of ik het zelf gedurfd zou hebben. Maar we zijn vaak aangenaam verrast. Peter met zijn rauwe rockstem. Brahim die al robotdansend binnenkwam. De auditie van Natalia herinner ik me ook nog levendig. Ze had toen nog de uitstraling van Natalia Druyts uit het internaat van Vorselaar, maar toen ze haar mond opentrok, bleek er een souldiva in haar te schuilen. Al hebben we natuurlijk ook heel wat, euh, mindere kandidaten moeten aanhoren.

Brusseleers: De productie had besloten er ook wat kleurrijke figuren in te steken. Over grijze muizen wordt ’s anderendaags natuurlijk niet gepraat aan het koffieapparaat. Op zich niets mis mee. Neem nu die Schumacher-kerel: die had met zijn maten gewed voor een bak bier. Die wist dat er gelachen zou worden. Maar sommige audities waren ronduit pijnlijk. Het meisje met de flapperende handen aan haar oren staat nog steeds in ons collectieve geheugen gegrift, maar ik weet niet of zij besefte waaraan ze begon. Het was vrij nieuw dat onbekende mensen zo’n groot platform kregen, en daar werd niet altijd even voorzichtig mee omgesprongen. Eén keer heeft Jean Blaute de productie zelfs een ultimatum voorgelegd: ‘Als je deze auditie uitzendt, mag je zonder mij verder doen’.

Vlassenroot: De insteek was om zoveel mogelijk verscheidenheid te tonen. Heel veel goede zangers, maar ook de speciallekes en de mindere zangers met een goed verhaal. Je moet dat ook in zijn tijd zien: dat was hoe er toen tv gemaakt werd. Het was nooit de bedoeling om er een rariteitenkabinet van te maken.

Leyers: Voor alle duidelijkheid: het was allemaal écht. Behalve één auditie die nooit is uitgezonden. Een vrouwelijke kandidaat begon tijdens het zingen haar kledingstukken één voor één uit te trekken. Net toen haar onderbroek aan de beurt was, kwamen Koen en Kris schaterend de kamer binnengevallen. Bleek dat ze een stripper hadden ingehuurd voor Jean Blautes verjaardag. (lacht) We hebben nog geprobeerd haar een wild card voor de volgende ronde te geven, maar dat mocht niet van VTM.

Brusseleers: We kregen vaak kritiek dat we als jury te hard waren. Vooral ik. Dan werd ik bij de bakker uitgejouwd. ‘Hoe durf je tegen Sofieke te zeggen dat ze niet kan zingen!?’ Nochtans zei ik hetzelfde als Jean Blaute, maar minder poëtisch verpakt. Hij stuurde zelfs de verliezers met de glimlach naar huis. Bij mij kwam er iets meer treurnis aan te pas. (lacht) Maar ik was gewoon eerlijk. Destijds had je veel louche figuren die mensen geld aftroggelden door hen wijs te maken dat ze een ster konden worden. Ik zeg liever waar het op staat.

Wauters: In vergelijking met Simon Cowell, die in de Britse jury zetelde, waren onze juryleden engeltjes. Als je honderd deelnemers moet beoordelen, moet je af en toe wel kortaf zijn.

14 maart 2003: Na een laatste afvallingskoers in de Gentse Capitole zendt VTM de eerste liveshow uit met de tien overblijvende finalisten: Brahim Attaeb, Caroline Vyncke, Chris Morton, Cindy Huysentruit, Natalia Druyts, Peter Evrard, Stephanie Lambrechts, Tabitha Cycon, Tom Olaerts en Wim Soutaer.

Vlassenroot: Na de audities veranderde de toon en werd Idool een heel positieve talentenjacht.

Brusseleers: Die eerste liveshow was indrukwekkend. De juryleden wandelden één voor één naar hun plaats terwijl Koen en Kris onze namen afriepen. ‘Hier is Jean Blauteee!’ Het publiek werd uitzinnig. Bij mij wat minder, maar toch. (lacht) Bij VTM weten ze hoe ze een swingende show in elkaar moeten steken.

Vlassenroot: Nu ziet het er misschien wat knullig uit, maar voor die tijd was dat een imposante set, met een groot podium, een aparte ruimte om interviews af te nemen, veel publiek en de jury in het midden.

Leyers: Er hing magie in de lucht. Je moet weten: toen we de audities inblikten, kon niemand voorspellen of het een hit of een flop zou worden. Tegen dat de liveshows op antenne gingen, was er al heel wat buzz en trok het programma een miljoen kijkers. Ik herinner me wel nog dat die eerste show ongelofelijk uitliep. Wij wisten niet goed hoe lang onze commentaren mochten duren. Koen en Kris namen de tijd voor babbels met de kandidaten. Op een gegeven moment kwam iemand van VTM ons zeggen: ‘We hebben nog tien minuten zendtijd en zitten nog maar in de helft van het programma, maar doe gewoon rustig verder.’

Vreemd genoeg zongen meerdere kandidaten “Strong in my pants with his fingers” in plaats van “Strumming my pain with his fingers”.’ Jurylid Bart Brusseleers

Van den Wyngaert: Dat weet ik niet meer. Iedereen was alleszins heel tevreden van die eerste liveshow. We hadden nog niet de technologische snufjes van vandaag, maar Idool was voor zijn tijd behoorlijk high-end. Het was ook tof om te zien hoe het showgehalte elke ronde toenam en hoe de kandidaten steeds populairder werden.

Evrard: Elke aflevering stond in het teken van een thema: disco, eighties, filmmuziek. De eerste aflevering heb ik Lithium van Nirvana gezongen, geloof ik. Niet de meest vanzelfsprekende songkeuze voor een familieprogramma op VTM, maar er werd wel over gesproken. Ik heb trouwens niets tegen mijn goesting gedaan. De latinaflevering lag me wel het minste – Ricky Martin is niet bepaald mijn vakgebied. En als Nederlandstalige cover wilde ik eigenlijk Ze smelten de paashaas of Teringtyfustakketrut van De Heideroosjes zingen, maar dat zag Jos Van Oosterwyck, de muzieksamensteller bij Idool, niet zitten. (lacht) We zijn dan maar bij Van God los van Monza geland.

Leyers: Vanaf de liveshows had het publiek alles voor het zeggen. Wij waren de minst machtige jury uit de tv-geschiedenis. (lacht)

Vlassenroot: Kijkers konden onbeperkt stemmen op hun favoriet via sms of telefoon. Big Brother werkte met een soortgelijk stemsysteem, maar het bleef relatief nieuw. De eerste keer is de telefoonlijncentrale van Belgacom gecrasht door overbelasting. Ik denk niet dat die aantallen ooit nog zijn geëvenaard.

Van den Wyngaert: Iedereen leefde mee met de finalisten. Overal waar je kwam, zag je affiches. Bij de bakker. In de supermarkt. Op auto’s. Ik herinner me dat zelfs de crewleden backstage aan het stemmen waren op Brahim. (lacht)

Brusseleers: Elk dorp organiseerde een wafelenbak of fuif om geld in te zamelen om te sms’en en zo onbewust Idool mee te financieren. Een geniaal businessmodel. Alsof je bij elke Vlaming gaat aanbellen en vijftig cent vraagt voor je programma, en die met het grootste enthousiasme naar zijn portefeuille grijpt.

7 mei 2003: De week voor de grote finale. Natalia en Peter, de twee overblijvers, rijden in een Idool-harmonicabus heel Vlaanderen rond om promo te voeren, gehandtekende foto’s uit te delen en fans te ontmoeten.

Vlassenroot: Misschien wel hét moment van Idool 2003 wat mij betreft. In sommige steden stonden vierduizend fans te wachten. Ongezien. Peter en Natalia waren geen doetjes, maar je zag hun ogen elk uur groter worden van verwondering. Die dag beseften ze voor het eerst: mijn god, wij zijn sterren.

Evrard: Heel surreëel. Je moet weten: overdag werkte ik in de bouw, vaak in een tunnel onder de grond. Daarna ging ik douchen en repeteren bij VTM. En ’s avonds zat ik bij mijn vrouw en kinderen. Er kwamen weleens fans thuis aanbellen, maar al bij al leidde ik een normaal leven. En dan stap je uit die bus en zie je hysterische mensen vechten voor een T-shirt met je hoofd op. Ik snapte er niks van.

Van den Wyngaert: Ik geloof dat ze zelfs de dag van de finale nog een deel van die bustour gedaan hebben. Het werd nog spannend of ze op tijd voor de show terug zouden zijn. Gelukkig waren er toen nog niet zo veel files als nu. (lacht) Ik denk dat veel mensen onderschatten wat er van de kandidaten gevraagd werd: nummers vanbuiten blokken, repetities, pers te woord staan, plots met fans moeten leren omgaan… Het ging allemaal heel snel.

Brusseleers: Ik kan ervan meespreken. Voor Idool was ik voor de modale Vlaming een nobele onbekende, maar plots werd ik overal herkend, stond ik op de cover van Dag Allemaal en werd ik uitgenodigd op feestjes van mensen die ik van haar noch pluim kende. Sommigen kwamen zelfs speciaal naar de kledingzaak van mijn vrouw in de hoop me tegen het lijf te lopen. Ik was een ‘TBV’, een tijdelijk bekende Vlaming. (lacht)

Van den Wyngaert: Het was dag en nacht werken, maar je wist dat je tv-geschiedenis aan het schrijven was. Boodschappen doen en koken konden we de rest van ons leven nog. (lacht)

Vlassenroot: Iedereen voelde dat we goud in handen hadden. Idool 2003 was niet zomaar een tv-programma, maar een pioniersproject. Er waren Idool-fotoboeken, Idool-koffiekoppen, Idool-T-shirts, Idool-spelletjes en Idool-ringtones. Tijdens de week werd er een bijbehorende docusoap uitgezonden waarin de kandidaten behind the scenes werden gevolgd tijdens repetities, momenten met hun familie of shopmiddagen in Maasmechelen Village. Dag Allemaal bracht de wekelijkse special Idool Magazine uit. Joepie zag de verkoopcijfers de hoogte in schieten dankzij het programma. In tijden waarin The Masked Singer een eigen kledinglijn bij JBC heeft, klinkt dat misschien allemaal normaal, maar Idool heeft mee de basis gelegd voor dat 360°-model.

9 mei 2023: De grote finale. Televisiekijkend Vlaanderen zit klaar om Natalia in de armen te sluiten als gedoodverfde winnares. En dan wordt de naam van Peter Evrard afgeroepen.

Vlassenroot: Een gedroomde finale, met twee totaal tegenovergestelde kandidaten. De popster in spe tegen de ultieme underdog. Natalia werd in de media naar voren geschoven als de gedoodverfde winnares, maar achteraf gezien heeft dat haar misschien de das omgedaan. Vlaanderen houdt van de underdog. Al werd er voor beiden massaal gestemd: tijdens de finale is er een sms-record verbroken, met meer dan een miljoen sms’jes.

Evrard: Een week later waren het federale verkiezingen. Ik denk dat ik meer voorkeurstemmen had dan eender welke politicus. (lacht) Die finale was voor mij ook een shock. Hoeveel mensen kunnen zeggen dat ze Natalia hebben afgetroefd?

Wauters: Peter is een straffe zanger en een sympathieke gast met het hart op de tong. Ik zou me voor hem omdraaien in The Voice. Maar het was toch vrij verrassend dat de VTM-kijker een schreeuwende gast met lang haar verkoos boven een Kempische girl next door met de stem van Whitney Houston.

Brusseleers: Ik weet nog dat Koen de winnaar aankondigde, iedereen recht stond om te applaudisseren en ik dacht: ‘Shit, dit gaat niet werken.’ Niets mis met Peter, maar hij zat in de verkeerde wedstrijd. VTM is glitter en pluimen. Als je rocker wilt worden, moet je meedoen aan Humo’s Rock Rally. Anders krijg je een situatie waarin de VTM-kijker niet begrijpt wat je maakt en de alternatieve scene je niet meer geloofwaardig vindt. Maar afspraak is afspraak: na de finale moest ik meteen naar de fabriek in Duitsland bellen waar de twee versies van For You, de winnende single, klaarlagen. Ze zijn meteen de versie van Peter beginnen te persen. Een week later lag ze in de winkelrekken.

Evrard: Na Idool begon het pas echt. Mijn platencontract werd getekend, Bob Savenberg kreeg ik er gratis als manager bij. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik werd uitgemolken, maar dat eerste jaar was heftig. Ik stond op Tien om te zien en deed live on tape-concerten op zowat elke pensenkermis. Die zomer bracht ik mijn eerste album uit. Daarna werd ik derde op World Idol, de internationale editie met de winnaars uit alle landen. En dan nog krijg ik soms het verwijt dat ik er niet alles uit heb gehaald. Voor mij hoefde het niet zo groots. Optreden doe ik nog steeds en vind ik fantastisch, herkend worden bij de bakker minder. Ik heb nog geprobeerd me te vermommen met een plaksnor, maar helaas. (lacht)

De ene dag stond ik op een bouwwerf, de volgende vochten mensen voor een T-shirt met mijn hoofd op.’ Winnaar Peter Evrard

Vlassenroot: Jos Van Oosterwyck heeft het ooit fantastisch verwoord: ‘Het is niet omdat je het beste bier hebt, dat je ook een goed café hebt.’ Een popster heeft niet alleen een goede stem, maar ook de juiste mentaliteit en discipline nodig. Ik denk dat Peter vrij snel heeft beslist dat die wereld hem niet lag.

Brusseleers: Natalia, Brahim en Wim Soutaer – de rest van de top vier – hebben ook een platencontract bij BMG gekregen. En ook Hadise, Danzel en Udo, die niet eens tot in de finale zijn geraakt, zijn achteraf tot sterren uitgegroeid. Het was duidelijk dat een nieuwe generatie zangers klaarstond om haar kans te wagen. Idool 2003 heeft meer carrières gelanceerd dan de drie latere edities samen. Misschien net omdat het de eerste keer was. Van Big Brother herinneren we ons ook vooral Betty, Jeroen, Frank en Spillie. Bovendien heeft het programma heel wat mensen aan het zingen en entertainen gebracht. Plots leek een carrière als popster geen onrealistische droom meer.

Van den Wyngaert: Ik ben nog steeds trots op wat we twintig jaar geleden bereikt hebben. Het was de moeder van de moderne zangwedstrijd. Nadien heb ik onder meer Star Academy, X-Factor, Belgium’s Got Talent en The Voice geregisseerd, maar eigenlijk was dat allemaal een gefinetunede variatie op Idool.

Wauters: We hebben er veel uit geleerd. Als zender, als tv-maker, als presentator, als deelnemer én als kijker. Al wat verkeerd liep bij Idool, werd bij The Voice onmogelijk gemaakt: er zijn strengere preselecties, je kunt niet lachen met hoe iemand eruitziet en de juryleden hebben plaatsgemaakt voor coaches. Maar zonder Idool was er van The Voice geen sprake. Ik durf zelfs te zeggen dat The Masked Singer niet zou hebben bestaan. En dat zou toch heel spijtig zijn? (lacht)