‘De Volksjury’, de podcast die true crime cool maakte

Wie Silke Vandenbroeck en Laura Scheerlinck wil horen speculeren over onopgeloste moordzaken, kan nu ook terecht in theaterzalen én op Streamz. De makers van de populaire true-crimepodcast De volksjury zijn vanaf deze week te zien in een eigen tv-reeks. Een introductie tot De volksjury in vijf cruciale afleveringen.

20.03.2024. Aflevering 131:
Maria Swanenburg (Over de grootste gifmengster aller tijden.)

‘Dju, ik had moeten vragen naar Kate Middleton.’

Voor wie niet chronisch ­online is: Kategate is nu al het grootste ­mysterie van het jaar. De ­prinses van Wales is al sinds Kerst niet meer in het publieke oog ­verschenen. Bucking­ham Palace wijst die afwezig­heid toe aan een operatie aan de buik. Het internet denkt dan weer aan een Brazilian butt lift, een gefaald nieuw kapsel of een ­nakende deel­name aan The Masked Singer. De Katespiracy past helemaal in het straatje van Silke Vandenbroeck en Laura Scheerlinck van De volksjury.

Toch hebben ze het er niet over gehad tijdens hun laatste opname, de eerste voor televisie. Misschien waren het de zenuwen. Wanneer we hen spreken in Lokeren, hebben ze net die eerste Streamz-aflevering ingeblikt. Voor het eerst mochten ze in een professionele studio over moordzaken praten, en niet aan de keukentafel bij hen thuis. Vooral de camera’s zijn een aanpassing voor het duo. ‘Ik moest zien dat ik niet in mijn neus peuterde’, lacht ­Vandenbroeck.

Voor de makers van De volksjury was een podcast met beeld de ­logische volgende stap. De twee ­besties met een passie voor moordzaken zijn al enkele jaren bezig aan hun veroveringstocht van het ­Vlaamse podcastlandschap. Bijna zeven jaar nadat ze met knikkende knietjes, een geleende microfoon en een fles cava (‘om ons te kalmeren’) voor het eerst ‘onopgeloste moord­zaken op een on­verantwoorde ­manier’ fileerden, hebben ze de grootste podcast van Vlaanderen, met 400.000 luisteraars per maand in België en Nederland. Intussen zijn ze tevens auteur van twee boeken en zijn ze op een uitverkochte tournee door België en Nederland. Vandaag zijn Vandenbroeck en Scheerlinck nog altijd de enige onbekende ­Vlamingen die zoiets klaarspeelden met een podcast. ‘Na zo’n dag in de studio voelt het nog steeds onwezenlijk dat er zo veel mensen bezig zijn met een project waar wij ooit mee ­begonnen zijn’, zegt Vandenbroeck. ‘Alles voelt meer geladen dan ­vroeger.’ Wat niet betekent dat die fles ­cava, intussen hun handelsmerk, in de frigo moet blijven van hun nieuwe werk­gever Streamz. ­Scheerlinck: ‘Het ­enige probleem is dat we nu overdag op­nemen in plaats van ’s avonds. Vandaag hebben we toch ­gepast voor day drinking. Maar ze hebben niet gezegd dat het níét mag.’

31.10.2017. Aflevering 1: Christine Van Hees (Over een zestienjarig meisje dat vermoord werd in een Brusselse champignonkwekerij.)

Waarom werd Christine Van Hees jullie eerste aflevering?

Laura Scheerlinck: We zochten vooral een Belgische zaak die nog niet eerder gebracht was.

Hoe hebben jullie jullie voorbereid?

Silke Vandenbroeck: We hadden ons níét voorbereid. Ik had nog iets uitgetypt en geprint, maar Laura had ­gewoon een schriftje met wat kernwoorden bij. (lacht)

Scheerlinck: Ik denk dat we vier kranten­artikelen en een Wikipedia-­pagina hadden gelezen. En dan ­hebben we het online gezet onderweg naar mijn verjaardagsfeest. Ik weet nog dat we daar tegen elkaar zeiden: moeten we dat nu op Facebook delen of niet?

Vandenbroeck: Ik schaamde mij dood. Één, omdat het true crime was. Twéé, omdat we allebei totaal niet het soort persoon zijn dat de spotlights opzoekt. We hadden er ook een ­tekstje bij geschreven met veel te veel hashtags. (lacht) #BendeVanNijvel. Heel cringe.

Wat mij opviel aan die eerste aflevering, is dat jullie binnen de vier minuten over de zaak begonnen. Vandaag praten jullie eerst nog een halfuur vol.

Vandenbroeck: Die losse flodders zijn er pas gekomen toen Laura eens voor de grap zei: ‘Moet jij niet eens ­vragen hoe het met mij gaat?’ (lacht) En sindsdien vraag ik dat elke aflevering ­opnieuw.

Scheerlinck: In het begin wilden we niet dat mensen wisten wie wij ­waren. Pas later hadden we door dat de ­luisteraars wilden weten wie er nog, net als hen, geboeid is door moordzaken.

Vandenbroeck: Toen was die true-crime­community er nog niet. Vandaag wel, mede dankzij ons. In België durven mensen nu te zeggen dat ze true-crimefan zijn. En dat durf ik op onze naam te schrijven, ja.

19.03.2020. Aflevering 39: De verdwenen sasmeester van Kachtem en de ‘My Way’ killings (Over een man die ingemetseld zit in een brug en karaokefans die sterven na het zingen van Sinatra’s My Way.
)

Tijdens de coronapandemie boomt het podcastlandschap en daar ­profiteert De volksjury van. Zolang de lockdown duurt, posten Vandenbroeck en Scheerlinck elke week een nieuwe aflevering. Hoe langer mensen in hun kot blijven, hoe meer de luistercijfers van De volksjury aandikken. ­Tegen ­juni 2020 klokken elke aflevering 15.000 Vlamingen en Nederlanders in om te luisteren naar de twee vrouwen die zowel praatten over badkamer­verbouwingen als over roofmoorden.

Een groter platform betekent meer verantwoordelijkheid. ‘We zijn niet serieus, we checken onze bronnen niet’, klonk het nog in de eerste aflevering.

Vandenbroeck: Ten tijde van de eerste afleveringen hadden wij nooit verwacht dat De volksjury zou uitgroeien tot wat het nu is. Dus voelden we ook minder verantwoordelijkheid om het verhaal correct te brengen. Vandaag raadplegen we veel meer bronnen. We zijn geen experts, maar gelukkig zitten er in onze community mensen die dat wel zijn en ons bijsturen.

Scheerlinck: Ooit brachten we een zaak waarin een moordenaar mogelijk mensen­vlees in worsten had gedraaid. Een paar dagen later stuurde een hobby­worstenmaker ons een bericht: ‘Ik kan jullie meer vertellen.’ We krijgen ook berichten van advocaten, straf­pleiters en juristen. Ik krimp elke keer nog steeds eerst ineen, maar eigenlijk zijn die allemaal super supportive.

Vandenbroeck: Zij zeggen dat we ­justitie dichter bij de mensen brengen.

Het vertrouwen in justitie lijkt net af te nemen. ‘Justitie is kapot’, schreven jongeren op sociale media na de zaak-Acid.

Scheerlinck: We hebben al veel bijgeleerd over justitie. Of het kapot is? Daar kan ik geen antwoord op geven. Maar ik begrijp wel dat er iets wringt. Ons strafwetboek is gebaseerd op de wet van Napoleon. Natúúrlijk is er een update nodig, maar ik denk dat justitie dat zelf ook wil.

Vandenbroeck: Wij gaan ons bijvoorbeeld ook nooit inhouden als er iets misloopt bij de politie, ook al luisteren heel veel agenten naar ons.

Scheerlinck: Wat luisteraars aantrekt, is dat we normale mensen zijn. We zijn geen experts die zeggen ‘zo is het’. Maar wij hebben als burger wel de macht om aan te geven hoe we over bepaalde nieuwsfeiten denken. En wij kunnen vervolgens zeggen: als je wilt dat er iets verandert, stem dan bewust.

De volksjury klinkt bijna politiek.

Scheerlinck: Er zit geen politieke ­agenda achter onze podcast. Maar we worden bij de keuzes van de ­afleveringen wel beïnvloed door wat er gebeurt in de maatschappij. Toen Roe v. Wade teruggedraaid werd, hebben we daar een aflevering rond gemaakt. Omdat dat ons raakt.

Vandenbroeck: En ook omdat ik ­altijd een klein beetje hoop dat er bij ­mensen een licht gaat branden.

Scheerlinck: We hebben heel veel ­jonge luisteraars. Sommigen zijn nog geen zestien. Toen ik zo jong was, had ik geen idee op wie ik moest stemmen. We willen vooral dat zij eens partijstand­punten opzoeken en bewust stemmen. Maar we gaan geen stem­advies geven.

Is true crime per definitie politiek?

Vandenbroeck: Ja. Criminaliteit vindt plaats in alle lagen van de samenleving en raakt aan al haar facetten. ­Sommige mensen belanden onschuldig in de ­gevangenis. Het is ­normaal dat daar sterke meningen over zijn.

25.03.2021. Aflevering 65: Ihsane Jarfi (Over het eerste officiële dodelijke slachtoffer van homohaat in België.)

Nog zo’n politiek geladen zaak die aan bod kwam: de zaak van Ihsane Jarfi. Hij werd in 2012 vermoord door vier mannen nadat hij een homobar ­bezocht. De volksjury zoomde in op de zaak nadat David Polfliet op 6 maart 2021 door drie minderjarige ­jongens vermoord werd na een afspraak via Grindr. Het werd een van hun ­persoonlijkste afleveringen. In 2019 kwam Vandenbroeck uit de kast op de podcast, in deze aflevering getuigde ze waarom ze op straat er soms opnieuw in kruipt, uit voorzorg.

Vandenbroeck: Het heeft twee jaar ­geduurd voor ik op de podcast ­durfde te zeggen dat ik samen was met ­Annick (haar huidige partner, nvdr.). Daarvoor zei ik ‘mijn lief’. Ik was bang voor de ­reacties. Maar op een gegeven moment heb ik de klik gemaakt. Ik vertelde zo veel over mijn leven, waarom zou ik dat nog achterhouden? Dus zei ik ‘zij’, zonder er een big deal van te ­maken. Maar voor luisteraars die queer zijn, was dat het natuurlijk wel. Als ik ­mensen het gevoel kan geven dat ze ­gerepresenteerd zijn in de media, is uit de kast komen het helemaal waard. In de aflevering over Ihsane Jarfi heb ik uitgebreid gesproken over mijn queerness. Ook daar zijn heel warme ­reacties op gekomen.

Scheerlinck: Ik word nog steeds emotioneel als die aflevering ter sprake komt. Omdat ik niet weet of ik in ­Silkes plaats zo sterk was geweest. Wat zij toen vertelde, is zo waardevol. En pijnlijk. Het zou niet mogen dat je zo’n steen verlegt door gewoon te vertellen hoe je leven in elkaar zit.

Vandenbroeck: En toch is het zo. ­Vroeger schaamde ik me ergens. Altijd moet je uit die fucking kast komen. Dat is zo vermoeiend. Ik dacht eerst: laat mij gewoon maar Silke zijn. Ik ben in eerste instantie journalist. Podcastmaker. Een vriendin. Maar nu ben ik erachter gekomen dat queer zijn het belangrijkste facet van mijn identiteit is. Ik ben nu out and proud, maar het is jammer dat dat zo lang heeft moeten duren.

Hebben jullie veel queer luisteraars?

Vandenbroeck: Ja, iedereen is vertegenwoordigd.

Scheerlinck: Ik denk dat de witte man in onze wereld een minderheid is.

Vandenbroeck: Maar hij is er wel. En ik vind het fijn dat ons publiek zo ­divers is. Eén keer was er een homo­fobe ­uitspraak in onze discussiegroep, maar die persoon werd meteen ­geblokkeerd. Onze podcast moet een safe space zijn.

29.02.2024. Liveshow: Peter Bergmann (Over de man met een valse naam die aanspoelde op een Iers strand en nooit geïdentificeerd werd.)

Lasgo knalt door de speakers, er ­worden foto’s geprojecteerd van Joost (Vandenbroecks kat) en de eerste ­glazen cava zijn uitgedeeld. ­Wanneer Scheerlinck en Vandenbroeck aan­belanden bij de liveshow over de ­mysterieuze case van Peter ­Bergmann, is het publiek volledig klaargestoomd om hun wildste ­theorieën over zijn dood op het duo los te laten. ‘De ­maffia heeft er iets mee te maken.’ Of een ­sekte. Of aliens. Pas in Het ­Depot in Leuven, waar ze voor de ­derde avond op rij staan, wordt het ons ­helemaal duidelijk wat de podcast­makers ­bedoelen als ze het over hun ­community hebben.

Kunnen jullie intussen leven van jullie podcast?

Vandenbroeck: Ik kan er nu een paar maanden van leven, maar daarna moet ik opnieuw evalueren.

Scheerlinck: Alle ballen die we nu in de lucht houden, hebben we nodig om te overleven. Ik heb nu drie ­maanden onbetaald verlof genomen, maar ­daarna is het de bedoeling dat ik terug ga ­(Laura Scheerlinck werkt bij productiehuis Caviar, nvdr.).

Vandenbroeck: De vraag is of we het nog moeten doen zoals we het de af­gelopen jaren gedaan hebben. We ­hebben zo hard gewerkt dat het ten koste ging van onze vrienden en onze relaties.

Zijn er Vlaamse makers die kunnen leven van hun podcast?

Vandenbroeck: Nee, niemand. Alex ­Agnew en Lieven Scheire doen nog van alles ernaast, dus die hoeven niet van hun podcast te leven.

Zijn jullie niet stilaan ook BV’s? Er is merch met jullie gezicht op.

Scheerlinck: Nee. Zet ons hier op de markt in Lokeren en niemand gaat ons herkennen.

Vandenbroeck: Tenzij mensen effectief fan zijn. We zijn maar heel beperkte BV’s. Eerder B-BV’s. (lacht)