We moeten elkaar wat meer als zeekoeien behandelen volgens Anemone Valcke en Verona Verbakel

Anemone Valcke en Verona Verbakel willen met Het ego de systematiek van grensoverschrijdend gedrag blootleggen. ‘Het is nog steeds moeilijk om iets aan te kaarten, maar er is nu een veilige omgeving.’

Knapperige sla. Geblancheerde prinsessenboontjes. Gebakken aardappels. Gegrilde kerstomaatjes. Gebakken zeetong. Gestoomde tonijn. Anemone Valcke verzorgt haar gasten – Verona Verbakel en ik – goed. Ze blijft de borden volscheppen. Maar ze draagt ook goed zorg voor zichzelf. Wanneer ik haar intussen vraag of ik tekst kan citeren uit haar heftige speechscène, zegt ze, gedecideerd en zonder op te kijken: ‘Nee, dat kan niet. Wil je water of thee?’

Die speechscène komt uit Het ego, het toneelstuk dat Valcke en Verbakel maakten over grensoverschrijdend gedrag. ‘Dit stuk spelen is een gigantisch risico voor ons mentaal welzijn én onze toekomst’, bekent Verbakel. ‘Maar de staande ovaties tijdens Theater aan Zee en het Amsterdam Fringe Festival deden deugd. We voelen ons gesterkt door het publiek.’

Wanneer besloten jullie te vertellen wat jullie overkwam?

Verona Verbakel: Het stuk start met een breakdown. Ik had kilometers gereden om een rolletje te spelen in een film. Maar door tijdgebrek werd die rol geschrapt. Toen ik naar de auto stapte, ben ik gecrasht. Ik heb het gehuil opgenomen. Pas later dacht ik: hier zit iets in.

Hoe kwam je bij Anemone terecht om dat ‘iets’ te maken?

Verbakel: Eerlijk: ik had eerst iemand anders in gedachten, maar die kon niet. Plots zag ik Anemone spelen in het stuk Mouchette. Ze was geniaal. Toen heb ik haar met pizza verleid. (lachje)

Anemone Valcke: Het was niet de pizza, maar jij die me overtuigde, hè.

Verbakel: De pizza hielp. Maar goed. Ik vertelde Anemone dat ik met haar scènes uit mijn carrière wilde naspelen. Scènes waar mijn ego me in de weg zat. Toen merkte Anemone op dat het scènes van grensoverschrijdend gedrag waren.

Valcke: Je ego stond je niet in de weg. Het beschermde je.

Verbakel: Zie je waarom ik haar heb gevraagd? Vervolgens startte een chaotisch repetitieproces, zonder subsidies. We speelden scènes. Anemone begon soms te zingen. (zingt) ‘Vergeet de tijd!’ (kijkt Anemone aan) Ik ben je heel dankbaar. Je hebt iets in mij geheeld waarvan ik dacht dat het niet heelbaar was.

Valcke: (roert in haar thee) Wat dan?

Verbakel: Pijn. Je moedigde me aan om terug te spelen. Ik heb het niet alleen over acteren. Je hebt me geholpen om als mens te blijven spelen.

Naast jouw huilscène hakt ook Anemones speech erin. Je geeft de toespraak die je graag had gegeven op de Ensors 2024. Wat wil je daarover kwijt?

Valcke: (drinkt thee)

Het gaat over stil zijn terwijl je eigenlijk zou willen schreeuwen.

Verbakel: Het is een scène vol rebellerende schoonheid. Telkens als die scène start, houd ik mijn adem in. Zo spannend vind ik het.

Ook spannend: jouw scène met de Lotuskoeken.

Verbakel: Dat gaat ook over zo’n ervaring. Ik ben minderjarig en een acteur kan zich niet beheersen aan de cateringtafel. Een actrice ziet het gelukkig gebeuren en redt me uit de situatie. Ze helpt in stilte en beschermt ieders ego. Dat was toen de minst confronterende manier.

Valcke: Omdat er geen veilige omgeving was. Er is zó veel veranderd sinds MeToo. Het is nog steeds moeilijk om iets aan te kaarten. Maar er is nu een veilige omgeving. Ook dankzij die zalige twintigers die helemaal wakker zijn en nooit zwijgen.

Jullie blijven zwijgen over de namen van degenen die zich misdroegen.

Verbakel: Omdat het er totaal niet toe doet. Omdat wij de systematiek van grensoverschrijdend gedrag willen aantonen. Van zodra je een naam noemt, creëer je een personencultus en gaat het alleen maar over het neerhalen van een ‘icoon’. Wij willen de hele machinerie errond blootleggen.

Valcke: Dat jullie ons die vraag stellen, is deel van die sensatiedrang. Het gaat het doel voorbij en zet de slachtoffers alweer in de schaduw. Als we die namen zouden noemen, dan was die ene vrouw me na onze try-out nooit komen bedanken. Want dan had ze zich niet in de situatie herkend. Wij delen onze verhalen op zo’n manier dat ze niet enkel over ons gaan, maar over iets wat helaas haast elke persoon ooit meemaakt.

Hoe waarschuw je mensen die na jou met een pleger samenwerken?

Verbakel: Er is een ondergronds netwerk waarin acteurs elkaar informeren en opvangen.

Valcke: Vooral bij casting directors en de spelers is er een heel grote alertheid en op sommige sets zijn er vertrouwenspersonen en een intimiteitscoach. Dat zijn mooie vooruitgangen. Er zijn helaas nog plekken waar grensoverschrijdend gedrag gepleegd of getolereerd wordt. Weet je, mensen die zulk gedrag plegen of tolereren, hebben geen zelfinzicht.

Verbakel: Zij verdienen geen medelijden. Artistieke sector of niet, ik vind niet dat je iemands werk moet respecteren als die persoon een perpetrator is.

Op het einde van Het ego zwem jij met zeekoeien, Verona. Hoe belandde dat in het stuk?

Verbakel: Zeekoeien zijn zeer tere dieren die je nooit mag aanraken. Daar staan boetes op. Eigenlijk worden zij beter beschermd dan mensen. Ik gun het de zeekoeien, maar dit toont hoe hard we voor elkaar zijn.

Valcke: Waarom behandelen we elkaar niet wat meer als zeekoeien?