Guy Cassiers werd stapelverliefd (terecht!) op Kae Tempests ijzersterke dichtbundel Hold Your Own (2014). En in 2017 roofde Stefan Hertmans Cassiers’ hart met de prachtige novelle Antigone in Molenbeek. Cassiers monteert beide teksten achter elkaar tot een voorstelling over woman power. Je tuimelt van de ene in de andere prachtzin. Drie uur lang. Da’s net iets té lang.
Ikram Aoulad komt de scène op. Vier manshoge flatscreen-tv’s waarop de vier muzikanten van het Danel Quartet prijken (zij strooien de tedere Vijftiende Symfonie van Dmitri Sjostakovitsj over de vertelling) staan in een halve cirkel rond enkele metalen constructies: een tafel, een trap, enkele glazen schermen en, vooral, veel camera’s en ingenieuze spots. We lijken in een ondergronds labo te zijn. Voor Aoulad haar monoloog start – zij vertolkt Antigone in Molenbeek – veegt ze verf op enkele van de glasplaten. De verf zal opdrogen tot een patina die een prachtig effect aan de filmbeelden zal geven, later tijdens de voorstelling.
Terwijl Aoulad ‘schildert’, heb je als toeschouwer alle tijd om haar broekpak te bewonderen. Wat staat er in hemelsnaam op? Het lijkt op een abstracte tekening met rode, witte en bruine vegen. Omdat Aoulad voortdurend over de scène beweegt, hurkt en weer rechtstaat, kan je nooit echt zien welke afbeelding er op het kostuum staat. Tot ze centraal op het podium gaat staan, haar eerste prachtzin zegt – ‘Boven de daken van Oud-Molenbeek glijdt een zwerm ganzen’ – en ze zich ietwat uitstrekt.
De aanblik van Ikram Aoulads kostuum doet je hart in mekaar krimpen. Plots herken je in de abstracte tekening en kleuren de chaotische, rokerige en onscherpe foto’s die op 22 maart 2016 ons leven overspoelden.
De aanblik van het kostuum doet je hart in mekaar krimpen. Plots herken je in de abstracte tekening en kleuren de chaotische, rokerige en onscherpe foto’s die op 22 maart 2016 ons leven overspoelden. Aoulad draagt als haar personage Nouria letterlijk een van de trauma’s van onze samenleving. Vormgeefster Charlotte Bouckaert kon geen beter kostuum prepareren voor dit personage.
Nouria is een (fictief) Brussels meisje en de zus van een overleden zelfmoordterrorist. Zijn stoffelijke resten worden ergens in België bewaard. Nouria wil uitvissen waar. Ze wil haar broer waardig begraven, net zoals de Griekse heldin Antigone uit Sofokles’ tragedie Antigone (442 v.Chr.) dit trachtte te doen.
Aoulad torst de door Stefan Hertmans in heldere zinnen uitgehouwen monoloog waardig op haar frêle schouders. Ze speelt iets te weinig met haar dictie maar is onovertrefbaar sterk wanneer ze, vanaf het spannendste deel – het moment waarop Nouria de stoffelijke resten van haar broer op het spoor is -, achter een van de vier flatscreen-tv’s duikt. Dan zien we haar enkel via het grote scherm boven de scène. Aoulad excelleert wanneer ze haar spel subtiel via de camera kan spelen.
Voor Katelijne Damen die Tiresias vertolkt (evengoed geflankeerd door muziek van Sjostakovitsj, gebracht door het Danel Quartet), geldt net het omgekeerde. Gek genoeg. Deze grande dame met onmeetbaar veel ervaring ontpopt zich tot een sublieme vertolkster van de al even sublieme vertaling die Gaea Schoeters en Johanna Pas maakten van Tempest dichtbundel Hold Your Own. In tegenstelling tot Alouad laat Damen het timbre van haar stem dansen langsheen de woorden. Haar lichaam danst mee. Het is puur plezier om haar spelplezier te bewonderen. Ze lokt ons in het bestaan van de jonge kerel Tiresias die in zijn leven twee keer zal veranderen van geslacht en uiteindelijk, door een ruzie tussen de goden/echtelieden Zeus en Hera – een scène die Damen dankzij perfect gekozen stiltes een heerlijk geestig kantje geeft -, als een blinde ziener oud moet worden. ‘Met een smerige naald prutst hij tussen zijn tanden. En stampt op de maat van de nieuwste jingles. Heeft geen tijd om te daten met singles. Veel te druk bezig om ’t simpel te houden. Zijn ogen bewaart hij in een plastic zak.’
Damen laat het timbre van haar stem dansen langsheen de woorden. Haar lichaam danst mee. Het is puur plezier om haar spelplezier te bewonderen.
We citeren dit slotstuk van de tekst niet uit het hoofd maar uit het tekstboekje. Tijdens het overschrijven, valt het opnieuw op hoe sprankelend, muzikaal en beeldend Tempests taal is. En hoe weinig we daar nog van oppikten aan het einde van de drie uur durende voorstelling. De woordenstroom, hoe waanzinnig mooi gecomponeerd ook, voelt op den duur als die ene, hemels lekkere praline te veel nadat je met smaak een halve doos van je lievelingspralines at…
De woordenstroom, hoe mooi en perfect gecomponeerd ook, voelt op den duur als die ene, hemels lekkere praline te veel nadat je een halve doos van je lievelingspralines at…
Nochtans tracht regisseur Guy Cassiers dit met handen, voeten en zijn oude liefde (videocamera’s!) te vermijden. Bij Antigone uit Molenbeek vindt hij een perfect evenwicht tussen spel, muziek en ingenieuze video. De videobeelden worden ingenieus dankzij de ‘beschilderde’ glasplaten die als extra lens fungeren en de beelden daardoor eenzelfde groezeligheid geven die vele foto’s van de aanslagen op 22 maart 2016 hadden.
In Tiresias vindt hij eerst evengoed een evenwicht. Met een klein sjaaltje, een glasplaat, wat licht en een camera onder de glasplaat, bijvoorbeeld, laat hij Damen de transformatie van Tiresias prachtig ‘uitbeelden’. Maar wanneer hij Damen vervolgens frontaal voor de camera dropt, breekt de betovering. Damen spreekt het publiek vanaf het scherm toe. Heel direct. En toch is dit de scène die je aandacht doet vermolmen.
Desondanks maakt Guy Cassiers – met de hulp van de gouden pennen van Stefan Hertmans en Kae Tempest – twee intrigerende portretten van Griekse held(inn)en die de wereld om hen heen in vraag stellen omdat hij indruist tegen hun hart en intuïtie. Hun advies aan de wereld: transformeren is de boodschap.
Antigone in Molenbeek + Tiresias reist tot 9 januari 2021 door Vlaanderen en Nederland. Alle info: toneelhuis.be Beide teksten zijn na de voorstelling te koop.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
