Tom Van Dyck brengt Yves Petry’s ‘Overal Zit Mens’ naar het podium: ‘Het is godverdoms monnikenwerk!’

In de voorstelling Overal zit mens: een moordfantasie laat Tom Van Dyck je meedenken met een mogelijke maar vooral machteloze moordenaar.

Als acteur en regisseur Tom Van Dyck (Geldwolven, Het eiland) niet op de bühne staat, vind je hem in een bos. Als jongetje trok hij al de natuur in met zijn broers. Twintig jaar geleden draaide hij met zijn beste maten de reeks Van vlees en bloed in de Kempense bossen. Niet ver daarvandaan zat hij de afgelopen maanden met zijn neef, dramaturg Jan Van Dyck, aan de schrijftafel om Yves Petry’s boek Overal zit mens (2022) te bewerken.

‘Overal zit mens. We ademen mens, we eten mens, we drinken mens’, luidt de openingszin. Wist je meteen: dit wil ik spelen?

Tom Van Dyck: Ja. Ik las het boek in een dag en een nacht uit. En dan nog eens. Een man – boswachter Kasper – doolt door zijn bos en broedt op een plan. Hij wil de man doden die vroeger zijn beste vriend was, omdat die alles is wat hij had willen zijn: beroemd, gerespecteerd, geliefd. ‘Ik zou u kunnen vermoorden!’ Iedereen denkt het wel eens, maar Kasper bedenkt een fantastisch boek lang hoe het te doen.

Hoe bewerk je zo’n boek?

Van Dyck: Nadat Petry zijn toestemming gaf, lazen we zijn oeuvre om in onze bewerking dicht bij zijn stijl te blijven. We ontdekten dat Overal zit mens verwant is aan zijn boek Liefde bij wijze van spreken (2015). Daarin verliezen een zus en een broer hun ouders tijdens een auto-ongeval. Ook Kasper en zijn zus hebben hun ouders verloren als tieners. Uit beide boeken ontstond deze solo over een man die zich machteloos voelt en vervalt in extreem gedrag.

Tour je met een oplegger?

Van Dyck: (lacht) Een camionette is voldoende. Het decor is geen bos, maar het is wel van hout. Én zelfgemaakt. Dankzij een houtbewerkingscursus en de hulp van de kunstenaars uit het decoratelier van Toneelhuis.

Naast je in de camionette zit steeds een van jouw dochters.

Van Dyck: Klopt. Lola en Abel spelen afwisselend een figurantenrol. Meer verklap ik niet. Wat ik wel kan vertellen: dit stuk is geen billenkletser, maar zit vol humor en ontroering. Ergens foetert Kasper: ‘Radicaliseren is echt geen kinderspel. En lang niet zo simpel als het in de terrorismerubriek wel eens wordt voorgesteld. Het is godverdoms monnikenwerk!’ Je kijkt naar het gesukkel van een mens die iets probeert wat hij niet kan. Hij probeert te haten, te schieten. Dat is heel grappig. En confronterend. Want ineens betrap je jezelf op de gedachte: ‘Enfin man, ge moet dat zo doen!’