Stelling van de uitbundige locatievoorstelling ‘Foreverandevergem’: moeders zijn net ganzen

Marijke Pinoy belichaamt de moeder – in al haar liefde en breekbaarheid – in het baldadige Foreverandevergem, met fluwelen muziek van de band Peenoise. En ze toont in louter tederheid: moeders zijn net ganzen.

‘Pakt den hond!’, klonk het ineens, enkele jaren geleden, in een ontbijthuis vlakbij de Gentse Minardschouwburg waar ik een afspraak had. Aan de lange tafel namen Marijke Pinoy, haar vijf kinderen, haar schoondochter, wat kleinkinderen en een hondje plaats. Ze waren niet extreem lawaaierig. Ze waren gewoon zichzelf: hartstochtelijk aanwezig. Geen bezoeker kon naast de bonte bende kijken. Het was alsof je naar een voorstelling keek.

Wie toen goed keek, kon het al zien: in die bende zit een stuk. Dat heeft die bende jaren later ook ontdekt. Marijke Pinoy floot haar vijf kinderen – Lotte, Arend, Gilles, Cesar en Titus – bij zich. Ze heeft nooit veel van hen gevraagd – ‘vooral veel gegeven en gelaten voor jullie’ – maar nu wil ze echt iets vragen. Neen, niet de noodzakelijke klusjes als de dakgoot verven of de tuin en haar ‘pelouse’ fatsoeneren. Ze vroeg hen om samen te spelen. Wat? Hun leven. Hoe? Door gewoon hun gevleugelde zelve te zijn. Waar? In den hof van moeder.

Levert dat meer op dan charmant ‘navelstaarderig’ toneel op? Gelukkig wél! Dat ligt bovenal aan de geestige inzet van de speellocatie – het huis van Pinoy in Evergem –, het speltalent van de familieleden én de structuur die het regisseursduo Yves Degryse en Gilles Coulier, samen met coach Barbara Raes, aanbracht. Die structuur: drie redenen waarom de familie samenkomt in de tuin. De eerste reden: Pinoy overweegt om naar het National Theatre in Londen te reizen om er de Tsjechov-klassieker De Kersentuin te spelen. De tweede reden: het laatste kind dat nog bij haar inwoont, wil de vleugels uitslaan. En, tot slot, De Gans. Dat is hun huisdier dat meer dan twintig jaar eenzaam door de tuin waggelde en op een bijzondere manier om het leven kwam…

Tussen de holderdebolderscènes vol zwaaiende (klein)kinderen die langs de grafjes van de overleden huisdieren scheren, aan de dakgoot bengelen, op de tafel dansen, uit het raam springen,  waggelt Pinoy.

Dat klinkt allemaal nogal rommelig en triviaal. Het tegendeel is waar. Eerst legt een van Pinoys jongste kleinkinderen de familiestamboom uit – baseline: Marijke wordt te graag verliefd – terwijl het publiek voor haar huis staat en binnen loert. Dan wandelen we naar de tuin. Gezeten naast een prachtige perelaar kijk je naar hoe het spel ontploft. Tussen de holderdebolderscènes vol zwaaiende (klein)kinderen die door het huis en de tuin racen, langs de grafjes van de overleden huisdieren scheren, aan de dakgoot of de stelling bengelen, op de tafel dansen, uit het raam springen – ‘want wij kunnen vliegen’ – waggelt Pinoy. Ze waggelt met ‘dank’ aan een beenbreuk die ze begin dit jaar opliep tijdens een voorstelling in Frankrijk. Ze waggelt als eenzame gans die over iedereen waakt maar die niemand heeft die over haar waakt en haar helpt de vleugels opnieuw uit te slaan. Moeders zijn net ganzen…

En zo slaagt ze er nog maar een keer in om een iconische moederrol te vertolken. Dankzij Arne Sierens kreeg ze fantastische rollen om ‘de moeder’ te spelen en te karakteriseren. Nu voegt ze daar nog eentje aan toe. De kracht ligt dit keer niet zozeer in de taal maar in het virtuoos spelen met taal, met toepasselijke fragmenten uit Tsjechovs klassieker, met elkaar.

Deze Foreverandeverem zwalpt tussen fictie en realiteit en schetst een heel kleurrijk maar even rauw portret van het moederen: het is een oefening in geven en durven loslaten. Iets wat Pinoy veel moeite mee heeft, dus dwingen haar kinderen haar.

Door stilletjes weg te sluipen met een tuinkabouter of een paar kleinkinderen onder de arm. Of een gitaar. Want zonen Cesar, Titus en Gilles  – samen de band Peenoise – leveren een heerlijke soundscape, lichtjes geïnspireerd op hun debuutalbum dat niet toevallig Forevergem heette. Hun muziek meandert subtiel tussen guitig, bevreemdend, hartverwarmend en sfeervol. De perfecte muzikale versie van het familie-DNA, en van ‘moedergans’ Marijke.