Sofie Decleir over ‘Ik noem jou’, een brandend actueel stuk over survivor’s guilt

Sofie Decleir speelt in de voorstelling Ik noem jou een Joodse vrouw die lijdt onder het oorlogsleed dat haar familie trof, maar waaraan zij ontsnapte.

Sofie Decleir is alomtegenwoordig. Ze was te zien in de VRT-serie Rough ­Diamonds, de film Wil en de voorstelling Bloed van Theater Arsenaal. Dit voorjaar staat ze op de set van de Play4-serie How to Kill Your Sister ­(geregisseerd door Jonas ­Geirnaert en geschreven door Pedro Elias en ­Evelien Broekaert). Maar eerst legt ze hart en ziel in een stuk dat onbedoeld brandend actueel is.

Het stuk zou Ik, Israëls heten, maar regisseur Marit Stocker veranderde de titel.

Sofie Decleir: Dit is het familieverhaal van Marit. Haar overgrootmoeder was Henriette Israëls. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vlucht zij naar Zwitserland, waar ze een gezin sticht. Na de oorlog keert ze terug naar Amsterdam. Wat ze aantreft – louter leegte – breekt haar. Ze voelt zich zo schuldig omdat zij wél nog leeft. Dat tekent haar ­houding als moeder. ‘De tijd duwt ­jullie groot en zelfstandig. Mijn dochters, wat kan ik jullie leren als ik er zelf niet mag zijn?’ zegt ze in het stuk. De titel Ik, ­Israëls dekte de lading. Tot op 7 ­oktober 2023 het geweld in de Gazastrook ­escaleerde. Sindsdien bleek het woord ‘Israëls’ gevoelig te liggen. Ook Ik noem jou dekt de lading. Het stuk benoemt wat veel families opkroppen.

Je speelt met twee ‘hartenspelers’ uit de sociaal-artistieke werking van theatergezelschap Het Gevolg. Wie zijn ze?

Decleir: Dat zijn de Turkse Gülbayez Elmaci en de Armeense Arusyak ­Arzumanyan. Naast hen voel ik me een zondagskind. Hun heftige ­verleden maakt me nederig. Marit ­verweefde hun verhalen doorheen het hare. Daardoor wordt dit een universeel stuk over vrouwen die in de twintigste eeuw vluchten voor ellende, gemaakt door vier vrouwen.

Is dat een statement?

Decleir: Dat is niet de bedoeling. Maar door de toestand van de wereld, wordt het stuk een statement. De ­vrouwelijke blik op het thema ‘wereldpolitiek’ is broodnodig. Ik ben meter van een zesjarig meisje. Ik krijg een krop in de keel als ik aan haar toekomst denk. Wat zijn wij toch aan het dóén? We klommen vorige eeuw in Europa uit een dal vol oorlogsgeweld. En nu lijken we er aan een rotvaart weer in te glijden. Stel dat onze wereld zou worden geleid vanuit een vrouwelijker en fijngevoeliger ­perspectief? Ik ben heel benieuwd naar wat er dan zou gebeuren. Ik noem jou voedt dat verlangen.