Schrijfster Aya Sabi bewerkt met Dounia Mahammed haar debuut Half leven en haar prachtige essay Zo zingt de pijn tot de solovoorstelling Dit is (niet) de evolutietheorie van de troost.
‘Is één leven genoeg om weer heel te zijn? Niet stuk, geheeld.’ Die vraag liet schrijfster en columniste Aya Sabi onbeantwoord in haar bejubelde romandebuut, Half leven (2022), waarin ze aan drie door trauma getekende vrouwen het woord geeft. Dit boek en haar essay Zo zingt de pijn (2025) – dat ze schreef na haar scheiding – liggen aan de basis van de monoloog die ze met Dounia Mahammed maakt.
Hoe hebben jullie elkaar ontmoet?
Aya Sabi: Dat gebeurde tijdens het schrijven van Zo zingt de pijn. Al schrijvend onderzocht ik hoe intergenerationeel trauma om te zetten is in intergenerationele troost. En ik ontdekte hoe taal als troost kan fungeren. Ik stootte ook op een misvatting: ik dacht lange tijd dat verdriet een mens kon breken. Nu geloof ik dat niet meer. Een mens kan niet stukgaan. Wij zijn helende wezens.
‘Wat troost, is bij de pijn durven te blijven, er ruimte voor maken.’
Onlangs zag ik Dounia’s solo En peau de pêche. Het raakte me hoe zij de taal gebruikt om iets nieuws te zeggen over de opmerkingen die onder de huid kruipen en er woekeren. Tijdens Wipcoop 2024 – een festival waar nieuwe makers hun work in progress tonen – werkten we voor het eerst samen. Die samenwerking was zó goed. Zo groeide de idee om een solo te maken die wortelt in Half leven en vertelt wat ik bepleit in het essay Zo zingt de pijn. Het essay is de theorie, het stuk de kunstzinnige vertaling ervan.
Wordt er gekookt?
Sabi: (lacht) Je verwijst naar het belang van eten in Half leven. Nog een misvatting die ik had: eten biedt geen troost maar afleiding. Troost is bij de pijn durven te blijven, er ruimte voor maken. Wat wel troost, is je omringen met mensen. Er staat dus geen kookpot op het podium. Er is wél een sjaal. Dounia vertelde over een ongewoon dure sjaal die ze kocht. In de solo wordt de sjaal een belangrijk deel in het leven van het personage. Meer verklap ik niet!
Hoe wandelen we achteraf weer naar huis?
Sabi: Het is het meest hooggegrepen verlangen, maar het eerlijkste: ik hoop dat dit stuk het publiek transformeert. Met het personage beleven we woede, angst en rouw. Om dan, in deze wereld vol onveiligheid, te bewegen naar een plek die we echt als veilig kunnen markeren. Of, zoals ik het schrijf in Zo zingt de pijn: ‘Uit het hoofd in het lichaam. Uit de pijn in de troost. Uit het verleden in het nu.’
Dit is (niet) de evolutietheorie van de troost
Try-out op 21.11 in Victoria Deluxe, Gent en première op 14.12 in de Arenbergschouwburg, Antwerpen, arenberg.be
