Van Dyck las Yves Petry’s bekroonde boek Overal zit mens – een moordfantasie, sprintte naar de boekhandel, verslond en bewerkte die prachtige brok literatuur en trekt nu met die solo door het land.
We spoelen even terug naar die donkere eerste novemberdag. Toen postte Tom Van Dyck op zijn Instagrampagina enkele foto’s van zijn toevallige ontmoeting met zijn held Nick Cave. Cave is op wereldtournee met zijn verse plaat Wild God. Tussen het als een bezetene over podia crossen, wandelt hij graag rustig door de stad waar hij optreedt met zijn band. Theaterbuurten dragen zijn voorkeur weg. Dus liep Van Dyck hem tegen het lijf in de buurt van de Bourlaschouwburg.
Op de foto net na de ontmoeting zie je Van Dycks van geluk fonkelende ogen. Die pretogen uitschakelen, wordt dé opdracht voor de komende opvoeringen van Overal zit mens in, zijn bewerking van Yves Petry’s gelijknamige boek. Want het personage dat Van Dyck vertolkt, heeft allerminst fonkelogen. Kasper is een man met een bedenkelijk plan…
Van zodra het licht op de scène aanfloept, voel je: die man mist iets. Een vijs, misschien. Maar bovenal: liefde, vrienden, vrolijkheid, geluk. Van Dyck staat op de scène op een manier die krak tegenovergesteld is aan de manier waarop hij net na zijn ontmoeting met Cave werd gefotografeerd: de ogen dof, de mondhoeken hangend, de schouders gebogen en het donkergroene werkplunje is te netjes dichtgeknoopt tot boven. De man staat in een vogelkijkhut. Hij luistert naar vogels, dankzij een appje op zijn smartphone. Want vogels zijn er nog amper te vinden in het bos waar hij boswachter is…
Tom Van Dyck bouwt in Overal zit mens – een moordfantasie heel subtiel op naar een portret van de mens die woest is en zich machteloos voelt.
Die laatste zin spreekt Van Dyck niet uit. Maar met subtiele hints in decor, spel, licht en geluid suggereert hij zaken waar Petry veel prachtzinnen voor nodig heeft. De scène met de vogelapp suggereert, bijvoorbeeld, de achteruitgang van de biodiversiteit in het bos door de klimaatverandering. Neen, dit stuk is geen ecologisch statement. Net zoals Petry’s boek dat niet is. Petry schetst een personage dat een hekel heeft aan de mens. Die haat wortelt niet enkel in een afgrijzen van hoe de mensheid met de omgeving omgaat. Maar bovenal in een afgrijzen voor een man, Max De Man, die alles is / bezit / bereikte wat Kasper. Petry vertaalt dat ongenoegen in schitterende gedachtegang en een briefwisseling tussen Kaper en zijn zus. Met hallucinante ontmoetingen met zijn nichtje en Max de Man.
Van Dyck pakt het iets anders aan – dat moet ook om van steengoede literatuur ferm theater te kunnen maken – : hij focust op de mens en de kortsluiting in diens hoofd. Naar zijn personage luisteren – hij spreekt met zachte stem waar ingehouden woede doorheen sluimert – is eerst bewondering hebben voor zijn prachtige taal, dan fronsen bij zijn vreemde plannen, dan bedenken dat je hem enigszins kan begrijpen en dan – intussen staat de man voor de zaal in zijn onderhemdje – word je ineens diep ontroerd.
Want Tom Van Dyck bouwt in Overal zit mens – een moordfantasie heel subtiel, en respectvol dollend met de bloedmooie literaire zinnen van Petry, aan een portret van de mens die woest is en zich machteloos voelt. Daar staat hij dan, kwetsbaar en machteloos in zijn hemdje en met ogen waar geen fonkel meer in te bespeuren valt…
Tom Van Dyck toont die mens, dwingt mededogen af én respect voor hoe hij beklijvende literatuur tot beklijvend toneel weet te maken. Wie nadien naar zijn Instagrampagina surft, weet wat kan helpen om ogen te doen fonkelen: livemuziek – géén steriele vogelapp –, en toevallige ontmoetingen met muzikale helden.
Overal zit mens – een moordfantasie van Tom Van Dyck reist tot 28 februari door het land. dekempvader.be
Dit graag gelezen? Lees dan ook: Tom Van Dyck brengt ‘Overal zit mens in’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier