#TAZ2023 opent met ‘Candide’: een stuk met prei, porno en Tomorrowlandvibes

Bjorn Floréal en Tim Bogaerts geven zich vooral letterlijk bloot in Candide, een delicate show waar je vooral betekenis moet persen uit wat niet gezegd en getoond wordt.

Je wandelt de zaal binnen en weet meteen waarnaar je moet kijken: op de maagdelijk witte vloer staan porseleinen beeldjes. Het soort beeldjes dat je in de porseleinkast van grootmoeders aantreft. Groot verschil: deze beeldjes hangen aan lange kettingen. Er staat ook een aluminiumdrinkbak voor honden en er groeit een overheadprojector uit een struikje vooraan op de scène. (Ter info: wij zijn nuchter.)

Tussen dit alles zitten beide performers – Bjorn Floréal en Tim Bogaerts -, in bermuda en hemdje. En met een groen masker op. Twee zielen van porselein die zich geketend wanen en willen losbreken. De voorstelling begint, zoals héél veel voorstellingen dit seizoen, met aanzwellend dreigend geluid. Er is, alweer, een storm op komst.

De storm die zich voltrekt, is er een van seksuele aard. Candide opent met een scène waarin Bjorn Floréal gefilmd wordt door Tim Bogaerts. ‘Doe alsof je een achttienjarige bent’. Voor de camera wordt Floréal geïnterviewd over wie hij is, zijn kindertijd – ‘my childhood was a childhood’ – en waarom hij een klein postuur heeft. Floréal aarzelt om het te vertellen. ‘Vertel’, dringt Bogaerts aan. ‘Je wil toch artiest worden? Laat dan het drama toe.’ Zo luchtig de scène oogt, zo kritisch is ze voor wat momenteel zo ‘hip’ is: jezelf als artiest ten volle tonen, je drama delen.

Je kijkt toe, verveelt je geen moment en denkt af en toe: get another room, guys.

Helaas is de rest van de voorstelling vooral een illustratie hiervan. De twee werken toe naar een almaar intiemere relatie. Eerst spelen ze de geheime fantasie van Bogaerts. Dan is Floréal aan de beurt. Je kijkt toe en je ziet twee mannen die in alle vrijheid zichzelf zijn, stoeien met prei, elkaar ontdekken. Tot er een ‘fontein van zaad’ spuit, zo wordt gefluisterd. Goed dat dit vandaag eindelijk kan. Je kijkt toe, verveelt je geen moment en denkt af en toe: get another room, guys. Kunstenaars mogen écht wat meer doen op de scène dan seksuele en gendervrijheid illustreren.

Doen ze dat niet door naar Candide te verwijzen? Amper. De verwijzingen naar Voltaires Candide – een stuk uit 1759 waarin Voltaire de draak steekt met het optimisme van de Duitse filosoof Gottfried Leibniz en een naïeve jongeling opvoert die op reis gaat en zowel de schoonheid als gruwelen van de wereld ontdekt – zijn er maar worden met weelderig veel fantasie ingezet. Yep, er is de dans in het bos terwijl de soundscape je naar Tomorrowland katapulteert en waarin Candide gewond raakt. Maar de link is nogal vrijblijvend. Net als de choreografie die Floréal danst, overigens.

Leibniz betoogde dat de mens altijd leeft in de best mogelijke van alle werelden. Candide bekritiseert dat. met veel beelden en (te) weinig woorden. Zelfs in een queer wereld waarin alles mogelijk moet zijn en iedereen gelijkwaardig is, zal er gruwel, misbruik en vernedering blijven.

Beide performers staan met bewonderenswaardig veel integriteit op scène staan en belichamen het gevaar dat schuilt achter de hype van de tiener- en twinkporno. Maar alle context is gestript. Hun inspiratiebronnen staan als porseleinbeeldjes op de scène, fladderen door de bewegingen en de woorden maar klitten niet samen tot een stevig, straf statement en dito stuk.

Je voelt je betrapt omdat je de hele tijd als een voyeur toekijkt maar dit gevoel zou veel intenser en meer diepgravend kunnen zijn, als het tijdens de voorstelling meer gevoed was.

‘Are you happy now?’, vraagt Floréal en kijkt voor het eerst recht de zaal in. Je voelt je betrapt omdat je de hele tijd als een voyeur toekijkt maar dit gevoel zou veel intenser en diepgravend kunnen zijn als het tijdens de voorstelling meer gevoed was. Met meer blikken richting de zaal, met iets meer tekst die verder gaat dan de dialoog tussen de twee gaande houden.

Je kijkt, je voelt de gevoeligheid, je voelt de strijd die de twee voerden om dit te durven maken en tonen maar je mist een hand, beeld, stem, lijf als gids door de trip die de twee in hun tot podium vertimmerde kamer maken.