Sopraan Tineke Van Ingelgem: diamant aan de kroon van Ivo van Hoves verse opera

Ivo van Hove regisseert Aufstief und Fall der Stadt Mahagonny – een iconische, jazzy opera uit 1930 van componist Kurt Weill en theatermaker Bertolt Brecht – bij Opera Ballet Vlaanderen en hij doet dat goed. Punt.

Een operaploeg is altijd een bont internationaal gezelschap. Dat is nu niet anders. Maar, het zijn vooral de Belgen die uitmunten: regisseur Ivo van Hove, scenograaf Jan Versweyveld en, bovenal, sopraan Tineke Van Ingelgem.

WACHTEN TOT DE BELG ONDER DE ZANGERS DE SCÈNE OP STAPT

Van Hoves levenspartner en artistieke rechterhand Jan Versweyveld poot de opera neer op een vrij kale scène die in een handomdraai kan transformeren tot stadsplein naar nachtclub of een zwoel aangeklede slaapkamer.

In dat decor begint de opera nogal stroef. Het is een typische beginscène voor van Hove: sober spel op een kale scène. Klein beginnen en dan steeds grootser uitpakken. Dat recept werkt meestal voortreffelijk. Maar, dit begin is teleurstellend. Zahary Altman en James Kryshak openen. Ze vertolken Moses en Fatty, twee mannen op zoek naar een beter bestaan. Als zangers overtuigen zeteen. Hun acteertalent blijkt te mager. Het is wachten tot de Belg uit de zangersploeg de scène op beent: sopraan Tineke Van Ingelgem. Zij speelt Jenny. Jenny is een prostituee die met ‘haar meisjes’ naar de nieuwe stad Mahagonny trekt om er whisky, mannen en dus geld te vinden. Van Ingelgem komt op, kijkt rond, zingt met gloedvolle allure ‘Oh show us the way to the next whisky-bar’ en jaagt de slappe sfeer de coulissen in.

Ivo van Hove toont dat hij het operagenre in de vingers heeft. Hij trekt het verhaal uit het repertoireschuitje en smakt het onze barstende wereld in

Met Jenny en haar meisjes betreedt ook een cameraman het podium. Voortdurend zit hij de hoofdrolspelers haast letterlijk op de huid. Zo trekt van Hove het verhaal over hoe de stad Mahagonny verrijst maar snel ten onder gaat omdat geld er de enige waarde is, uit het repertoireschuitje en smakt het onze barstende wereld in. Ineens wordt de stad Mahagonny de 21^ste-eeuwse wereld waarin iedereen iedereen via een schermpje beloert, iedereen een centje wil bijverdienen, gelukkig wil zijn maar uiteindelijk – zo moet hoofdpersonage Jim aan den lijve ondervinden – veelal op zichzelf is aangewezen van zodra het geld op is.

EEN KOOR ALS EEN KUDDE OVERSTEKENDE SCHAPEN

Het meest ontroerende moment is de solo van Jenny waarin ze zalig zingend haar lief Jim de laan uit stuurt: ‘Denn wie man sich bettet, so liegt man, es deckt einen da keiner da zu’. In Mahagonny is alleen plaats voor liefde en leven als je geld kan laten rollen.

Het meest irritante moment? Het soms te houterig acterende koor. Van Hove toont dat hij het operagenre in de vingers heeft. (Meer zelfs, wij hopen dat hij snel een onmogelijk te ensceneren opera aanpakt die hem nog eens tot in de top van zijn kleinste teen écht uitdaagt om nieuwe knuppelpaden te verkennen. De tijd is rijp.) Hij vertaalt de handelingen in het libretto naar heldere scènes die het verhaal voortstuwen. Behalve de koorpassages. We kunnen we ons niet van de indruk ontdoen dat het koor voor van Hove aanvoelt als de kudde overstekende schapen die je zuchtend gedoogt. Het koor van Opera Ballet Vlaanderen is essentieel voor de sound en zingt – zoals steeds – uitmuntend. Maar de manier waarop het zich over de scène beweegt, is – ondanks de doordachtheid van elke beweging die ze maken – vaak lijzig en gekunsteld. Muzikaal stuwen ze de actie, fysiek belemmeren ze soms het spel. Hier laat de regisseur kansen liggen.

Dat het koor je toch naar het puntje van je stoel lokt, is te danken aan de geweldige muziek. Want het is Kurt Weills jazzy muziek die de hoop verklankt ondanks het donkere, van pessimisme doordrongen libretto van Bertolt Brecht.

Daarnaast is deze opera een prachtige kans om een van onze sopranen in een glansrol te zien. Of, zoals Tineke Van Ingelgem onlangs zei in Knack: ‘Met deze opera houden we het publiek een niet zo fraaie spiegel voor. Maar we amuseren ons terwijl we die spiegel vasthouden. Wie ziet amuseren, amuseert zich ook en verlaat met een vol hart de zaal.’