Sofie Decleir imponeert als Joodse vrouw met survivor’s guilt in ‘Ik noem jou’

Regisseur en auteur Marit Stocker schreef haar familieverhaal neer in Ik noem jou bij Het Gevolg en vroeg aan Sofie Decleir om dit verhaal te spelen. Wat de actrice met verve doet. Sofie Decleir imponeert als Joodse vrouw met survivor’s guilt.

‘Eigenlijk zou Marit dit zelf moeten spelen maar ze vond dat een andere actrice meer afstand en dus meer speelruimte heeft. Dus vertolk ik die rol met plezier’, vertelde Sofie Decleir aan Knack Focus. Ik noem jou heette aanvankelijk Ik, Israëls naar de achternaam van Stockers (overgrootmoeder Henriette Israëls. Het hevige conflict in de Gazastrook deed hen de titel veranderen.

Aan de inhoud veranderde er evenwel niets. Stocker laat Decleir afwisselend vertellen vanuit het standpunt van haar overgrootmoeder, haar grootmoeder en zichzelf. Die overgrootmoeder leed onder het feit dat zij – door naar Zwitserland te vertrekken, de liefde achterna – ontsnapte aan de Holocaust. Na de oorlog schoot er van haar familie weinig meer over dan herinneringen. Dat schuldbesef tekende haar leven, dat van haar kinderen en haar kleinkinderen.

Decleir geeft met waarde en veel emotie een stem en lijf aan mensen die het geweld in hun thuisland ontvluchtten maar hun familie die nog steeds lijdt onder het geweld met een knagend schuldgevoel missen.

‘Het talent zit bij de familie Decleir duidelijk in het bloed’, merkte een toeschouwer na afloop op. Exact! Decleir staat in het decor – een verrolbare, glazen wand die metafoor staat voor hoe herinneringen als glasramen zijn waardoor we naar de werkelijkheid kijken – alsof het haar thuis is. En ze staat naast haar twee medespeelsters Gulbeyaz Yasar, Arusyak Arzumanyan alsof ze zussen zijn. Ze kleurt haar spel met gracieuze bewegingen, kleine blikken met haar grote, veelzeggende ogen en een subtiele maar zorgvuldige dictie.

Een nadeel: daardoor valt het gebrek aan podiumervaring van beide medespeelster – zogeheten ‘hartenspelers’ die aan Het Gevolg verbonden zijn en er een plek vinden om hun bewogen levensgeschiedenis naar theater te vertalen – soms erg op. Daar kan Decleir niets aan doen. Integendeel. Waar ze kan, betrekt ze de dames bij haar spel. Het bijzondere is dat ze door gewoon hun hand vast te nemen of oogcontact te maken de twee medespeelsters direct meer urgentie en uitstraling geeft. Dat gebeurt ook wanneer Arzumanyan zingt.

Maar op te veel andere momenten kiest regisseuse Marit Stocker ervoor om de vrouwen aan de zijkant te laten staan of hen te laten bewegen achter de ramen. Dat levert nog te weinig meerwaarde op. En het doet soms gekunsteld aan. Ook wanneer de vrouwen zelf een verhaal vertellen, staan ze net iets te fragiel op de scène. Die kwetsbaarheid had beter gestut kunnen worden door de regie.

Maar dit doet niets af aan de kracht van deze vertelling en de heldere, rakende tekst die Stocker schreef. Sofie Decleir imponeert als Joodse vrouw met survivor’s guilt dankzij deze tekst. Tegelijk geeft ze met waarde en veel emotie een stem en lijf aan mensen zoals Stockers grootmoeder, zoals haar medespeelsters die het geweld ontvluchtten maar familie die nog steeds lijdt onder het geweld met een knagend schuldgevoel missen.