Kicken op klavecimbelmuziek in ‘Tempus Fugit / Futur Proche’

Jan Martens behoort vanaf dit seizoen tot de zogeheten ‘associated artists’ van Opera Ballet Vlaanderen. Met ‘Futur Proche’ toont hij dat dit helemaal terecht is.

MOOI MAAR NIET FRIS

Verbolgenheid in de zitjes naast me. ‘Is het dat maar?’ Het echtpaar had blijkbaar reikhalzend uitgekeken naar de taal van de nieuwe ‘Opera Ballet Vlaanderen’-associate artist Jan Martens maar zit er tijdens de pauze sip bij. ‘Mooi? Ja. Maar fris? Neen.’ Pas na grondige studie van het programmaboekje beseft het koppel dat Martens’ creatie na de pauze gespeeld wordt. Het eerste deel van de avond wordt ingevuld door Tempus Fugit van Johan Inger. Er wordt gedanst op een kaal podium dat letterlijk opgefleurd wordt door een regen van metalen bloemen. De bloemen blijven met hun steeltjes netjes steken in de vloer. De dansers wervelen in strakke, veelkleurige kostuums tussen de bloemen. Ze doen dit op muziek van Johann Sebastian Bach, live gespeeld door de uitmuntende concertpianiste Albina Skvirskaya. De dansers verbeelden – zo lijkt het – de voortdurende aantrekkings- en afstotingskracht tussen twee of meerdere mensen. Ze tonen hoe de essentie van het leven ‘op elkaar steunen’ is. Geeuw. Inderdaad: mooi maar niet fris.

KICKEN OP VERKWIKKENDE KLAVECIMBELMUZIEK

Na de pauze kunnen de dansers (én het publiek) kicken op verkwikkende klavecimbelmuziek. Jan Martens is sinds zijn solo Elisabeth gets her Way (2021) gefascineerd door klavecimbelmuziek. Dus baadt ook zijn als associat artist bij Opera Ballet Vlaanderen in de klavecimbelklanken.

De voorstelling is vintage én ‘future’ Jan Martens. In de repetitieve en steeds meer uitwaaierende bewegingen – geïnspireerd door parkwandelaars die flirten, huppelen of slenteren – is de hand van Martens herkenbaar. Martens speelt graag met het razend snel of sensueel traag monteren van ogenschijnlijk eenvoudige, dagdagelijkse bewegingen. Zoals, bijvoorbeeld, een kus in Sweat Baby Sweat (2011) of een simpele springerige work-out in Dog Days Are Over (2014), om twee klassiekers uit Martens’ almaar indrukwekkender oeuvre te noemen.

Futur Proche is vinage én ‘future’ Jan Martens die graag speelt met het snel of sensueel traag monteren van dagelijkse bewegingen

Als associate artiste van Opera Ballet Vlaanderen heeft hij meer middelen én meer dansers tot zijn beschikking. Gelukkig wijkt hij niet van zijn principe: less is more. Hij posteert een enorm lange parkbank op de scène. In het midden van die bank zit klaveciniste Goska Isphording achter haar klaviertje. De hele voorstelling drijft ze haar razendsnelle vingers en haar instrument tot het uiterste  met machtige ritmische muziekgolven tot resultaat.

Op die golven – van componisten die vaak voor klavecimbel componeerden zoals Janco Verduin, Erkki Salmenhaara en Aleksandra Gryka – verbeelden de dansers een jachtige maar innige gemeenschap. In die gemeenschap wil elke persoon zich steeds meer uiten terwijl de omgeving steeds dreigender en dwingender wordt. Martens vertaalt dit naar intrigerende groepsdans waarin de individuen steeds meer opvallen.

Enkel wanneer hij de groep wil ‘louteren’ en alle dansers naar een enorme badkuip loodst – die ook nog eens geïnstalleerd en emmertje na emmertje gevuld moet worden – trekt hij te resoluut de kaart van de vertraging. Traagheid kan absoluut een sleutel tot schoonheid zijn. In dit geval is het baden te uitgesponnen en te weinig gevarieerd opgebouwd. Je wacht en wacht en wacht tot iedereen aan de beurt was.

Dat is jammer. Want de voorstelling begint magisch en weet die magie heel lang vast te houden waardoor je vol bewondering naar zowel de dansers als de magistrale klaveciniste kijkt.