‘FUCK PEACE!’, klinkt het in ‘The Golden Stool’, een krachtig, ongewoon operastatement

Gorges Ocloo dook het operarepertoire in en gebruikt bekende aria’s om het levensverhaal van de Ghanese strijdster verteller. Het resultaat doet fronsen, slikken én swingen.

‘Akooo!’, zegt sopraan Nobulumko Mngxekeza-Nziramasanga aan het publiek. Iets later geeft ze zelf het antwoord ‘Alime!’. Dan vertaalt ze de Twi-woorden: ‘akoo’ betekent respect, ‘alime’ betekent gastvrijheid. Zo begroeten een bezoeker en een gastheer (of gastvrouw) elkaar in Ghana. Na de vertaling schreeuwt ze het woord opnieuw richting de zaal. ‘Akooo!’. De zaal antwoordt aarzelend ‘Alime!’

Voilà. Ocloos ‘afropera’ is amper enkele minuten bezig en het eerste statement is al gemaakt. Niet door de wijsneus uit te hangen. Maar simpelweg door een gewiekste regie. De zaal met grotendeels witte toeschouwers heet de zwarte performers welkom. Zo zou het ook buiten het theater kunnen. Dat is de gedachte onder die openingsscène.

Met Afrikaanse flair vertimmerde versies van onder meer Beethovens Ode an die Freude, Antonio Vivaldi’s Vier Seizoenen en Georges Bizets Carmen verrassen je oren.

Ocloo jaagt tien zwarte performers in okergele gewaden en zwarte legerboots een vrij kale scène op. Er hangt een achterdoek, er staat een boom én er staat een kleurrijk, jukeboxachtig percussie-element. Zie er een altaar in, of een verwijzing naar ‘the golden stool’. In Ghana – het geboorteland van Ocloo – weet iedereen wat die gouden stoel is. Hier weet geen kat dat. Dus zet Ocloo voluit in op een heldere vertelling – de lyrics worden netjes geprojecteerd op het achterdoek – waarin de historie hoofdstukje na hoofdstukje uit de doeken wordt gedaan.

Vooral de twee zangeressen – de geweldige Nobulumko Mngxekeza-Nziramasanga als Nan Yaa Asantewaa (ook te zien in Moby Dick) en mezzosopraan Nonkululeko Nkwinti als de Ofay (dat woord verwijst naar witte mensen en, hier, de Britse kolonialen) – kwijten zich van die taak. Ze leggen haarfijn uit waarom de oude vrouw Nan Yaa Asantewaa een vrouwenleger bij elkaar floot – ‘Fuck peace!’ – om te verhinderen dat de Britse kolonialen dé gouden troon van de leiders van het Asantevolk zouden stelen en naar Engeland verschepen. Ze ‘vertellen’ niet zo maar. Ze zingen het. En ze doen dat op een nooit eerder gehoorde manier.

Gorges Ocloo herkauwt geen operarepertoire, hij forceert een hergeboorte van dat operarepertoire en geeft de scène eindelijk aan steengoede performers die nog te zelden het podium krijgen.

Naar eigen zeggen doet Ocloo met het Westerese operarepertoire wat de Britten met het erfgoed van de Asante deden: hij eigent zich de muziek toe. Het resultaat? Met Afrikaanse flair vertimmerde versies van onder meer Beethovens Ode an die Freude, Antonio Vivaldi’s Vier Seizoenen en Georges Bizets Carmen verrassen je oren.

De twee sopranen worden bijgestaan door een achtkoppig koor. Dat koor is vooral impressionant als dansend koor. De stemmen van de koorvrouwen zijn minder geschoold. Dat hoor je. Een samenzang van de vrouwen waaraan de sopranen niet deelnemen, draait daardoor even volledig de soep in. Nochtans is de scène een scherp statement over de huidige positie van de zwarte vrouw in de samenleving.

The Golden Stool is geen perfecte opera maar het is wél een ijzersterk statement waarbij operarepertoire wordt ingezet om éindelijk eens andere, meer noodzakelijke en niet westers georiënteerde verhalen te vertellen.

The Golden Stool is geen perfecte opera, maar het is wél een ijzersterk statement waarbij operarepertoire wordt ingezet om éindelijk eens andere, meer noodzakelijke en niet westers-georiënteerde verhalen te vertellen. Ocloo herkauwt geen operarepertoire, hij gaat voor een hergeboorte van dat operarepertoire en geeft daarbij de scène aan steengoede performers die nog te zelden het podium en het woord krijgen. In én buiten het theater.