#TAZ2025 – ‘Frames’ toont hoe intens circus zonder toeters of bellen kan zijn

Dans- en circuskunstenaar Alexander Vantournhout stelt Frames voor. Het is machtig minimalistisch circus. Maar het simpel noemen, zou liegen zijn.

Over liegen gesproken: de voorstelling begint met een flagrante leugen. De enige, maar toch. Frames is een parcoursvoorstelling die zich op drie vlakbij elkaar gelegen locaties afspeelt. Net voor het publiek aan dat parcours begint, geeft de gids uitleg. ‘Blijf allemaal rustig, want dit is een heel rustige voorstelling.’ Lap! Er had een groot zwart kruis op het voorhoofd van die brave man moeten verschijnen. De voorstelling is allesbehalve rustig.

Het klopt dat er geen lawaaierige fanfare is – toevallig voorbijfladderende vogels zijn de muzikanten van dienst. Het klopt dat er geen felle, gekleurde spots zijn – de zon en een paar simpele, witte voetlichtjes doen wat moet. Ook de gracieuze kostuums blinken letterlijk uit in soberheid, en exquise compositie: de performers – Chia-Hung Chung, Axel Guérin, Emmi Väisänen en Alexander Vantournhout – dragen zwarte shorts en eenvoudige tops uit T-shirtstof of een kabeltrui met prachtige bronzen en gouden print. Simpel maar smaakvol.

‘Blijf allemaal rustig, want dit is een heel rustige voorstelling’, zegt de gids. Er had een groot zwart kruis op het voorhoofd van die brave man moeten verschijnen.

Waarin zit dan het spannende spektakel? In de zogeheten ‘frames’. Vantournhout laat zich inspireren door de omlijstingen van een schilderij en hoe die de aanblik van een schilderij beïnvloeden. Klinkt nogal abstract. Tot je de eerste halte van het parcours bereikt. Onder een ogenschijnlijk eenvoudige, grijze tent staan stoelen – met een opmerkelijk hoge leuning – en banken in een vierkant opgesteld. In het midden is er een heel klein vierkant speelvlak. Wie gaat zitten en naar boven kijkt, ziet dat er een grote rechthoek uit de top van de tent is gesneden. Het lijkt net een frame dat een stukje van de lucht inlijst. In en rondvdat frame vindt de eerste act plaats.

Die act kan – in zomerse weersomstandigheden – het beste omschreven worden als het geslaagde huwelijk tussen La malediction – René Magrittes beroemde schilderij waarop een hemelsblauwe lucht met schapenwolkjes te zien is – en virtuoze luchtacrobatie. Want je kijkt door het rechthoekige gat in de tent en je ziet – op échte zomerdagen – de liveversie van Magrittes schilderij. Tot er ineens een been, een knie, een hand of een arm in dat ‘schilderij’ te zien zijn. Eerst afzonderlijk, dan samen. En dat bovenal in combinaties die je doen vrezen voor hoe de drie acrobaten bovenop de tent liggen. De act ontspint zich tot een beangstigend mooie en vernuftige acrobatie-act die de wet van de zwaartekracht flagrant tart. Je zit op het puntje van je stoel, bewonderend en biddend dat de zwaartekracht hen nooit te slim af zal zijn.

Dat geldt ook voor de tweede act. Daarin kronkelen de vier acrobaten op, in en rondom een frame dat tijdens de première uitzicht bood op de Begijnhofkerk van het Groot Begijnhof in Sint-Amandsberg.

Die tweede act lijkt een intiem overgangsritueel van het luchtspektakel dat de eerste act is naar het ‘grondspektakel’ dat zich tijdens de premièrereeks als derde act in de Begijnhofkerk afspeelde. Want voor die derde act lijken de inspiratiebronnen onder meer de dramatische sculpturen van Jezus, Maria of engelen te zijn die je in katholieke kerken vindt. In die derde act verwerken Vantournhout en Hung Chung die beelden tot een trage, subtiele acrobatische solodans. Op de grond? Niet helemaal. Ze voeren de solo uit op een zuiltje van een kleine meter hoog en met een diameter van krap dertig centimeter. Hun twee collega’s volgen elke beweging nauwgezet zodat ze bij de minste wankeling kunnen bijspringen.

Dit is soberheid waarvoor ontzettend veel spierkracht en een absurd precieze coördinatie vereist is.

Dit is machtig minimalistisch circus. Indrukwekkend in al zijn soberheid. Want dit is soberheid waarvoor ontzettend veel spierkracht en een absurd precieze coördinatie van elke spiervezel in een lichaam vereist is. De toewijding waarmee deze vier acrobaten hun lichaam trainen om perfecte, bijna onmogelijk posities in te nemen – gekronkeld in zichzelf of elkaar – , is dezelfde toewijding waarmee gelovigen kerken bouwen, schilder schilderen en dokters patiënten behandelen.

In Frames bieden Alexander Vantournhout en co. je een ‘frame’ om te zien hoe ingenieuze architectuur, schilderkunst én circus pas kunnen ontstaan dankzij de respectvolle blik van de ander. Die blik helpt, stuurt, inspireert, troost. Dat geldt ook voor elk mens die een opdracht vervult. Wie gezien wordt, voelt zich gesterkt en duft andere perspectieven onderzoeken. Frames maakt hierover met virtuoze vrolijkheid een sterk statement dat allerminst ‘rustig’ aanvoelt. Wél reuzespannend op de meest pure manier.