De omgekeerde berg toont de ‘kaduke dromers’ van het sociaalartistieke gezelschap Tutti Fratelli op hun schoonst

Nico Sturm schrijft en regisseert voor zijn ‘kaduke dromers’ a.k.a. zijn Tutti Fratelli-spelers een ode aan het overleven in deze ‘mislukte wereld. De lijm? Levensliedjes met wortels overal ter wereld.

Een van de schoonste scènes van De omgekeerde berg speelt zich een kwartier voor aanvang af. De spelers zitten achter een zwart gaas waarop in witte, zwierige drukletters ‘welk kom’ is geschilderd. Die spelers zitten zodanig opgesteld dat ze net een berg(je) van mensen lijken. Achter hen straalt op een achterdoek een volle maan. Nico Sturm klautert en wringt zich voorzichtig van speler naar speler. Hij omhelst de een, geeft meerdere schouderklopjes of een kus aan de ander, spreekt een man minutenlang moed in.

Je ziet 21 gehavende mensen op de scène zitten die zich niet laten doen en bovenal hun liefde voor het leven willen delen met het publiek.

Neen, je hoort niet wat Sturm zegt. Maar je voelt het wel. ‘Ons krijgen ze niet meer kapot, we zijn het al’, laat Sturm een van hen tijdens de voorstelling zeggen. Dat is onder meer wat je ziet. Je ziet 21 gehavende mensen op de scène zitten die zich niet laten doen en bovenal hun liefde voor het leven willen delen met het publiek. Sommige vinden houvast bij een microfoon, een antenne, een piano, elkaar, een hond of een boek. Ze dragen elk een donkergrijze broek en werkjasje, met nummer. Alsof ze een leger van barmhartigheid zijn.

‘Kopke derbij ouwe!!!!’, is het eerste zinnetje wat klinkt nadat zangeres Esmé Bos met haar engelachtige stem de voorstelling op gang trekt. Bos – met zonnebril en wit geschminkt gelaat – zal alle gezang tijdens de voorstelling subtiel sturen. De muzikanten Bart Voet, Florejan Verschueren; Kobe Proesmans en Tobe Wouters doen dat met hun arsenaal aan instrumenten – piano, percussie, trombone, klarinet, accordeon – compleet niet subtiel en non-stop.

De voorstelling ontplooit zich als een dag in het leven van mensen die op hun berg wachten op een mooier, beter, menselijker leven. Terwijl ze in de verte turen, roepen ze elkaar moed in of advies toe. ‘Stopt mè zoagen!’ of ‘Ik wil iemand die met me wil dansen op het dak van mijn appartement’ of ‘Het leven is ne trein’ of ‘Stop mè luisteren naar die monologen in eue kop!’ Of ze zingen met het gehavende hart op de tong.

Bos, Voet en Verschueren componeerden songs – van liefdesliedjes tot onvervalste lalalaaaa– en meebrulnummers – die de spelers op het lijf geschreven zijn. Die songs wortelen lijken qua klankkleur en/of tekst een ode aan Wannes Van de Velde, dé Antwerpenaar die ’s nachts zo graag door de straten van de koekenstad doolde.

Nico Sturm schreef voor zijn spelers een tekst die de grauwheid van het leven in brute poëzie vat. Soms in het Nederlands maar evengoed in het Frans, Engels of Turks.

De spelers zijn op hun best als ze zingen of gewoon mogen vertellen. Sturm – naast regisseur en schrijver ook topacteur (denk aan Wachten op Godot of Wat als?) – probeert hen soms te laten dollen met woorden in grappige, gevatte diaoloogscènes. Maar daarvoor missen de acteurs de schakelsnelheid die topacteurs wel hebben. Is dat erg? Geenszins. Deze spelers zijn geen krakken in snel schakelen maar in teder en traag raken. Als deze spelers hun tijd pakken, komt ook de geweldige tekst van Sturm het best tot zijn recht.

Sturm schreef voor zijn spelers een tekst die de grauwheid van het leven in brute poëzie vat. Soms in het Nederlands maar evengoed in het Frans, Engels of Turks. Vertalingen worden vlotjes geprojecteerd op een stuk karton.

Naarmate de voorstelling vordert, verschuift de focus. Van de gebroken harten naar de gebroken wereld. Ineens wordt Esmé Bos gevangen in fuchsia licht en wordt zij ontmaskerd als een op aarde rondneuzende alien. Ze doolt over het podium en vraagt zich luidop af waarom die mensen maar blijven bloedvergieten wreken met bloed. Waarom ze blijven geloven in geld en niet in menselijkheid. Ze hoopt op beterschap en zingt iedereen met een bloedmooie slotsong naar huis.