Bruno Vanden Broecke laat zijn boerenhart spreken, stamelen, stilstaan en huilen in ‘Wortels’

In opdracht van Natuurpunt en Algemeen Boerensyndicaat (ABS) maakten geluidskunstenaar / schrijver Adriaan Severins en acteur Bruno Vanden Broecke een voorstelling over boeren in een (klimaat)crisis.

‘Hoe kunnen we boeren en natuurbeheerders meer vrienden en minder vijanden van elkaar maken?’ Vanuit die vraag lanceerden Sanne Govaert (Natuurpunt) en Matthias D’haese (ABS) de organisatie ‘boer zoekt natuur en natuur zoekt boer’. Een van de projecten is een voorstelling over het spanningsveld tussen beide partijen. Enter SLAK, het collectiefje van Elena Peeters en Adriaan Severins.

Naar goede gewoonte vertolkt Bruno Vanden Broecke die rol niet. Hij wórdt boer Wortel.

Severins interviewde boeren in alle uithoeken van het land. Uit die interviews puurde hij een monoloog voor de fictieve melkveeboer Danny Wyckmans, roepnaam ‘Wortel’. Die tekst wordt gespeeld door Bruno Vanden Broecke. Naar goede gewoonte vertolkt Vanden Broecke die rol niet. Hij wórdt zijn rol.

We zien de voorstelling op de terreinen van ILVO in Merelbeke. Het publiek bestaat voornamelijk uit mensen die beroepshalve met landbouw of natuurbeheer bezig zijn. De voorstelling speelt in een loods waar gigantische dorsmachines staan. Compleet niet onder de indruk – in tegenstelling tot onderstaande – wandelen de toeschouwers naar de tribune. Je voelt veel nieuwsgierigheid en een snuifje argwaan over wat ‘die acteur’ zal vertellen.

‘Wij, boeren, zien de natuur graag. Natuurmensen… zien we.’

Tot die acteur opkomt en ‘een van hen’ blijkt. Dat ligt niet alleen aan het feit dat Vanden Broeckes grootvader een keuterboertje was – daarover vertelde de acteur aan Knack Focus – maar ook aan hoe hij op de scène staat. Met schouders die licht buigen onder alle last die ze moeten torsen. In een jeansbroek die vooral tegen een stootje moet kunnen. Met stevige wandel/werkschoenen aan de voeten. Een donkerblauwe trui onder een bodywarmer en een pet. Onder die pet: twee ogen die gewoon zijn van te focussen op werk en miserie. Onder die ogen: een mond die graag goedlachs is maar waarrond een verbeten trek hangt, opgelopen door het jarenlange slikken van steeds weer andere van overheidswege opgelegde regels.

Wanneer Vanden Broecke begint met het opsommen van de verschillende fasen in een rouwproces vullen verschillende stemmen op de tribune hem fluisterend aan. Zo hard zijn boeren in rouw…

Wortel lucht zijn hart. Over boeren, dierenliefde, natuurliefde, vaderliefde en havermelk. Dat luchten wordt onderbroken door fragmenten uit de podcast waaraan hij meewerkte en waarin zijn vrouw Inge hardere standpunten durft innemen dan hijzelf. Wortel is voorzichtiger maar niet onduidelijker. ‘Wij, boeren, zien de natuur graag. Natuurmensen… zien we.’

Zijn relaas stokt soms omdat hij een beklemd gevoel op de borst voelt. ‘Kan iemand…?’ Hij is niet de enige, bekent hij. Ineens rechten er zich ruggen om ons heen. Als Wortel vertelt dat boeren vandaag collectief in een rouwproces zitten, deels door alle regels wordt de zaal zeer stil. Wanneer hij de verschillende fasen in een rouwproces opsomt, vullen verschillende stemmen op de tribune hem aan. Zo hard zijn boeren in rouw…

De opvoering van Wortels in Merelbeke was rauw zoals pas gemolken melk dat is. Vooral de wisselwerking tussen geluidsfragmenten en spel moet nog groeien.

De opvoering van Wortels in Merelbeke was rauw zoals pas gemolken melk dat is. Vooral de wisselwerking tussen geluidsfragmenten en spel moet nog groeien. Maar het personage Wortel is klaar om boeren, natuurbeheerders, natuurliefhebbers en theaterfreaks in de ogen te kijken en hen al zijn vragen en dilemma’s voor te leggen. Dit dankzij Severins’ uitgebeende, heldere tekst die vooral naar het einde toe almaar krachtiger want minder concreet en meer poëtisch wordt. En dankzij de subtiele en doorleefde speelstijl van Vanden Broecke.

Je verlaat de loods met veel vragen over de toekomst van de boerenstiel, veel begrip voor de steeds meer getormenteerde landbouwer, veel respect voor natuurbeheerders én veel zin in een hoeve-ijsje.

Je verlaat de loods met veel vragen over de toekomst van de boerenstiel, veel begrip voor de steeds meer getormenteerde landbouwer, veel respect voor natuurbeheerders én veel zin in een hoeve-ijsje. Want boer Wortel heeft te veel melk. Hoe dat komt, kunnen we niet verklappen. Maar de heftige reden doet je begrijpen waarom Wortels goede boerenhart zo zeer doet…