Bijna twee uur lang vraag je je af of Tijmen Govaerts speelt of écht doodziek is: dat is Long Day’s Journey into Night

Theater Zuidpool smakt het autobiografische stuk van Eugene O’Neill op een kale scène met een joekel van een projectiescherm boven die scène. Vier acteurs spelen simultaan in vier talen. Dat klinkt als waanzin maar het lukt wonderwel.

BAM! Net voor de voorstelling start, tuimelt een van de toeschouwers over de vier zwarte bakken die vooraan op de scène staan. Het podium óógt kaal maar niets is minder waar. Op de witte vloer – bezaaid met flessen en glazen vol whisky – staan vier zwartlederen zeteltjes. Vóór elk zeteltje staat zo’n zwarte bak. In die bak zit een projector én een rookmachine verstopt.

Voilà. Die simpele setting is cruciaal voor wat komen gaat: de enscenering van een gezinsdrama. Verwacht geen bloed maar een mentale crash. De auteur van het stuk is Eugene O’Neill. Hij groeide op in een getormenteerd gezin. Dat gezin ligt aan de basis van het gezin dat hij in dit stuk opvoert. Vader is een populaire zakenman en was ooit een bloedmooie acteur. Moeder was ooit ook bloedmooi maar is sinds de bevalling van haar jongste zoon Edmund verslaafd aan pijnstillers. De oudste zoon vlucht richting hoeren en drank. De rollen worden vertolkt door Sofie Decleir, Laurent Capelluto als vader, Ata Nasser als James en Tijmen Govaerts als Edmund.

Govaerts spreekt Engels, Nasser Levantijns-Arabisch, Capelluto Frans en Decleir Nederlands. Op het scherm dat boven hun zeteltje hangt verschijnt elke repliek telkens in elke taal. Op die manier is het een makkie om de conversatie te volgen. De talen zorgen niet voor een Babylonische taalverwarring maar tonen vier mensen die een andere taal spreken maar elkaar onderhuids wél begrijpen.

Je zit erbij, kijkt er rustig naar en wordt (na het wennen aan alle talen) langzaam maar zeker meegesleurd in de neerwaartse spiraal waarin de moeder zich bevindt. Moeders blik blijft voortdurend hangen bij diegene waar ook de blik van de toeschouwer naar gezogen wordt: de o zo ziek ogende Edmund. Haar ‘lief, klein jongetje’ maakt haar droef en jaagt haar weer de pijnstillers in.

Je ziet hoe weinig er nodig is om een straf verhaal te vertellen. Of beter: er is een goede pen en véél acteertalent voor nodig – zoals de portie waarover Decleir en Govaerts beschikken – maar weinig extra ‘rommel’.

Koen van Kaam bewerkte de tekst en regisseerde deze samen met Jorgen Cassier, die ook voor de soundscape zorgde. Aanvankelijk blijven de vier acteurs netjes in hun zetel zitten. Tot de eerste ‘I’m off’ valt, wanneer een van de guitige broers de kamer verlaat. Of wanneer moeder voor het eerst naar de kamer vol pijnstillers trekt. Telkens iemand vertrekt, wordt er rook gespoten. Zo wordt de scène, net als het hoofd van de moeder, almaar mistiger.

Je ziet hoe zich een gezinstragedie zich voltrekt. Je ziet ook hoe weinig er nodig is om een straf verhaal te vertellen. Of beter: er is een goede pen en véél acteertalent voor nodig – zoals de portie waarover Decleir en Govaerts beschikken – maar weinig extra ‘rommel’.

Long Day’s Journey into Night is een aangrijpend portret van een gezin waar iedereen elkaar remt en neerhaalt. Dieptriest stuk maar hoe het gespeeld wordt, dwingt diep respect af.