Moeder Courage verbluft maar kampt met de leeftijd

Geen toeschouwer van KVS’ Moeder Courage kan na afloop van de voorstelling nog naar oorlogsberichtgeving kijken zónder aan de ijzingwekkende slotscène van dit wat door de tijd getekend stuk te denken…

Lisaboa Houbrechts vertelde aan Knack Focus dat de tijd waarin we leven haast dwingt om de tanden te zetten in Moeder Courage, een anti-oorlogsstuk van Bertolt Brecht uit 1936 over een moeder die haar kar met koopwaar voortduwt – samen met haar kinderen – over het van bloed doordrongen oorlogsfront. Het resultaat oogt overweldigend mooi. Het podium staat onder water. Net zoals de wereld. En op dat water ligt een gigantische grijze bol – diameter: drie meter – die voortdurend ondersteund moet worden door een of meerdere van de spelers.

De voorstelling begint zoals Brechts stuk begint: Moeder Courage trekt met haar kinderen en haar kar vol koopwaar rond aan het front. Want dat front is de boordwinning van haar en haar drie adoptiekinderen, afkomstig uit alle hoeken van Europa. Courage wordt gespeeld door de Franstalige Lubna Azabal. Zij vertolkt de vrouw aanvankelijk nogal onderkoeld en hard, soms zelfs bijna gekunsteld kil. Maar gaandeweg breekt ze dat pantser af en vertolkt ze een vrouw die een bikkelharde onderneemster is, maar ook een hartstochtelijk zorgzame en bezorgde moeder. Courage’s kinderen worden vertolkt door Pietro Quadrino, Laura De Geest en de Koerdische muzikant Aydin Ìşleyen die enkele malen voor kippenvel zorgt wanneer hij – als intermezzo in het verhaal – een klaaglied zingt, met een loepzuivere stem, begeleid door de melancholische klanken van zijn saz, een soort Koerdische luit.

Lisaboa Houbrechts wilde (en mocht blijkbaar niet anders dan) Brechts integrale tekst brengen. Daar voel je dat dit stuk uit een andere tijd, met een andere snelheid, dateert. Gevolg: de scènes slepen soms. Ondanks een topcast.

Tijdens de openingsscène rolt het gezin Courage de bal over de scène, als ware het de kar met koopwaar. Houbrechts wilde (en mocht blijkbaar niet anders dan) Brechts integrale tekst brengen. Daar voel je dat dit stuk uit een andere tijd, met een andere snelheid, dateert. Gevolg: de scènes slepen soms. Ondanks een topcast. Naast de eerder genoemde Azabal & co overtuigen ook een subtiele schalkse Koen De Sutter, Joeri Happel en Lisi Estaras.

Maar de muziek die Alain Franco en Ìşleyen samen componeerden, verjaagt die matheid uit die soms slepende scènes en zorgt per direct voor overrompeling. Zeker als de andere figuren intussen pogingen doen tot dansen om te uiten hoe ze zich voelen.

Dan is deze Moeder Courage op haar mooiste en sterkst. Want Houbrechts blinkt uit in minimalistische scènebeelden maken met een maximale impact. Ook de kostuumontwerper verdient een vermelding. Oumar Dicko werkte al met Houbrechts samen aan Vake Poes, haar opera over kindermisbruik. Ook daar koos hij voor een sober, donker kleurenpalet en zeer zorgvuldig gesneden kostuums. Door hun snit en kleur versterken die kostuums de emotie van een personage. Dat doet hij hier opnieuw uitmuntend.

Dat machtige slotbeeld is bovenal een huiveringwekkende waarschuwing aan de wereld en wat vandaag in – bijvoorbeeld – Gaza, Oekraïne of Oost-Congo gebeurt. Daar worden moeders, net zoals Moeder Courage, gedwongen om hun gruwelijk gestorven kinderen te begraven en verder te gaan met hun leven.

En de strafste zet doet deze kostuumontwerper ook tijdens de slotscène. Misschien daardoor wel een van de strafste slotscènes van het jaar. Want in die scène sterft Moeder Courages dochter trillend, adembenemend sterk gespeeld door De Geest. Die sterfscène wordt beeldschoon vormgegeven dankzij Houbrechts regie én Dicko’s kostuum. In die slotscène meet Dicko Azabal een strak, huidkleuring topje aan. Daardoor lijkt het alsof de vrouw zich in ontbloot bovenlijf – maar dan zonder twee borsten – over haar gestorven dochter buigt. Een subtiel maar ijzersterk detail. Want zo veegt Dicko hét symbool van het moederschap weg bij een vrouw die haar kinderen door geweld en bedrog zag weggevaagd worden.

Die machtige slotscène is een huiveringwekkend beeld van wat gaande is in, onder meer, Gaza, Oekraïne en Oost-Congo. Daar moeten moeders vandaag hun gruwelijk gestorven kinderen begraven, en dan verdergaan met hun vernield leven.