Michael Van Peel keert terug naar de stand-upcomedy, maar hoe rebels is hij nog?

Vier jaar na zijn laatste eindejaarsconference keert Michael Van Peel terug naar de pure stand-upcomedy met Welcome to the Rebellion! ‘Hoe ouder ik word, hoe vaker ik denk: Mia Doornaert heeft daar wel een punt. En dát neem ik extreem-woke pas echt kwalijk.’

‘Zo’n Netflixspecial is toch niet hetzelfde. Ik heb het echt gemist om samen in een theaterzaal te lachen. Om samen pijn te hebben ook.’

‘Pijn?’

‘Letterlijk pijn van het lachen. Ik had ook onderschat wat voor een goede work-out dat is. Mijn buik is voor het eerst in mijn leven gaan hangen, louter omdat ik twee jaar lang geen zaal meer uit ben gekomen met verkrampte buikspieren.’

Het belooft een mooie dag te worden. De zon schijnt. De terrassen van de Antwerpse Graanmarkt lopen vol. Michael Van Peel heeft ons een prachtexcuus aan de hand gedaan om onze eigen beginnende pens te duiden. En we schrijven daags voor het Will Smith-Chris Rock-piemelgewapper tijdens de Academy Awards, wat maakt dat we in onze heerlijke onwetendheid werkelijk geen seconde over de grenzen van comedy moeten emmeren.

Van Peel kijkt wat onwennig om zich heen. ‘Op een vol, zonnig terras zitten voelt toch nog altijd een beetje vreemd. Ik zit nog altijd op die knaldrang te wachten. Maar die komt wel. Mensen passen zich altijd aan. In beide richtingen. Toen ik omikron opliep en een week in quarantaine moest, had ik dat amper door. Een week later keek ik op en dacht ik: tiens, ik ben al zeven dagen niet meer voorbij mijn brievenbus geweest. En dat voelde normaal. (denkt na) Dat is ook het gevaar van bejaard worden, denk ik: als je niet oplet, wen je heel snel aan een bed, een raam en een sanseveria. Voor je het weet, is dat je hele wereld.’

In 2018 schreef de stand-upcomedian zijn tiende en laatste eindejaarsconference. Hij gaf zichzelf een jaar om te herbronnen, trok op zijn Vespa naar de Noordkaap, bundelde die reisverhalen in Nordkapp Stories en plande in maart 2020 zijn eerste try-out voor een reguliere stand-upshow, vrij van de waan van het jaar. En toen mocht niemand plots nog voorbij zijn brievenbus.

Op 13 april gaat Welcome to the Rebellion! eindelijk in première in de Arenberg. Hij is er klaar voor. Ongeveer. ‘Die laatste maand is altijd kut. Alsof ik tegelijk door mijn puberteit, mijn regels en mijn menopauze ga. Mijn show is nooit helemaal af, maar hij moet tegen de première wel op punt staan. En die laatste procenten zijn altijd de lastigste.’

Is dit nu een fundamenteel andere voorstelling geworden dan je conferences?

Michael Van Peel: Er was geen groot plan vooraf. Zo’n show moet natuurlijk groeien.

Laten we elkaar geen Liesbeth noemen: we weten wat jouw brein kietelt.

Van Peel: En het is inderdaad nog steeds hetzelfde brein. Ik heb het breder proberen te trekken, wat persoonlijker ook, maar uiteindelijk loopt dat toch weer over naar actuagebonden grappen. Wat wel betekent dat de show, net zoals de conferences vroeger, blijft evolueren. Het zal op de een of andere manier wel een eerbetoon aan dat aanpassingsvermogen van de mens zijn, maar velen hebben die hele pandemie alweer geklasseerd. ‘Een mondmaskergrap? Waar kom jij nog mee af? Het is oorlog nu en we zitten met een vluchtelingencrisis.’

Een ‘echte’ crisis bovendien. Eentje waar we nu eens wel de mouwen voor willen opstropen.

Van Peel: …

Te cynisch voor een zondagochtend?

Van Peel: (grinnikt) Een beetje. Al moet ik ook bijna dagelijks tegen dat cynisme vechten en mezelf eraan herinneren dat je ook gewoon oprecht blij mag zijn bij een kop als ‘Vlaanderen toont zijn warme hart voor Oekraïne’.

Maar…

Van Peel:(zucht) Maar we zijn precies vergeten dat we sinds 2015 al in een vluchtelingencrisis zitten. Die mensen waren natuurlijk wel bruin en blijkbaar is dat een fundamenteel verschil. Ik snap dat Oekraïne etnisch en cultureel dichter bij ons ligt, maar de mentale wendbaarheid en het bewuste geheugenverlies is echt indrukwekkend. Net als de evidentie waarmee we nu ‘nooddorpen’ optrekken. (fijntjes) ‘Nooddorpen’, geen ‘vluchtelingenkampen’. Dat woord hebben we plots geschrapt, net als het woord ‘aanzuigeffect’. Of het gebrek aan ironie waarmee Theo Francken met een hulpkonvooi de vluchtelingen aan de Poolse grens gaat helpen. Het is nu enkel nog wachten op Bart De Wever. Komaan Bart, zegt het. Eén keer maar. ‘Wir. Schaffen. Das.’ Doe het voor mij.

Jij vergeet heel moeilijk, blijkt telkens weer uit de linken die je in je shows legt.

Van Peel: Dat is geen onderzoeksjournalistiek, hè. Ik scrol gewoon af en toe door mijn tijdslijn van vijf jaar geleden. De nieuwscycli worden nog steeds korter en het kan geen kwaad om af en toe een stapje achteruit te zetten.

Ik ben gewoon nog niet vergeten hoe zelfs aangespoelde Syrische kleuters ons in 2015 nog niet konden vermurwen. ‘Want laat één rubberbootje toe en heel Afrika en het Midden-Oosten komen hier aankloppen!’ klonk het toen. Ben ik blij dat we nu wel mensen in nood willen opvangen? Uiteraard. Maar ik wil ook niet meewerken aan dat collectieve geheugenverlies waarmee we onszelf hebben overtuigd dat we altijd al een warm en gastvrij land zijn geweest. Dat heeft een zeer hoog orwelliaans ‘Oceania has always been at war with Eastasia’-gehalte. Rottig wel, want dat betekent dat ik weer tegen alle positiviteit in moet gaan.

Terwijl iedereen rond het kampvuur broederlijk kumbaya zingt, kom jij even in de vlammen pissen?

Van Peel:(lacht) Ik ben niet opzettelijk contrair, maar het is vaak sterker dan mezelf. Denk ook maar aan het applaus voor de zorg in de eerste lockdown. Zelfs die allereerste avond vroeg ik me al af: wat is hier het eindspel? Dit gaat nog wel even duren, dus dit kan maar op twee manieren aflopen. Of er verandert echt iets, of het dooft roemloos uit tot enkel Jean Bosco Safari nog een liedje voor de zorg aan het zingen is. (droog) Het is geëindigd met een consumptiecheque van 300 euro, terwijl de mensen in de zorg tot begin dit jaar nog steeds tegen coronagolven en burn-outs moesten vechten. Dat is toch een schande?

In Van Peel overleeft 2018 had je het ook over hoe de Belgische politiek een circus was geworden. Nogal wat politici lijken die metafoor niet als een kritiek maar als een strategische analyse te hebben geïnterpreteerd.

Van Peel: Aandacht is de nieuwe munteenheid en verontwaardiging de absolute jackpot. En ondanks alles blijven wij gewoon schapen die allemaal netjes in dezelfde richting sjokken, als je maar op de juiste knopjes duwt. Polarisatie, populisme en volksopruiing zijn uiteraard niks nieuws, maar nooit eerder verdienden techbedrijven geld aan onze woede. Nooit eerder moesten we het opnemen tegen algoritmes die hebben geleerd hoe ze ons zo lang mogelijk engaged houden. ‘Nazi’s, vaccins en bruin mannen’, klaar. Het was vroeger al lastig vechten tegen sommige reflexen, maar nu nemen we het op tegen machines die veel beter op onze knoppen duwen dan wij op die van hen. En die technologische aansturing maakt alles extremer.

Ik heb het er ook over in Welcome to the Rebellion!: we leven in interessante tijden. Heel wat aannames waar mijn generatie mee is opgegroeid, lijken ondertussen ook aan herziening toe. Multiculturaliteit? ‘Er zijn nog wat mensen achter, maar die komen er wel. En als maatschappij zien we geen kleur.’ Bof, is dat zo? Als je eerlijk bent is het allemaal wel iets ingewikkelder dan dat. De universele rechten van de mens? Blijkbaar toch niet zo universeel. Ten oosten van ons liggen nogal wat landen die homoseksualiteit een verwerpelijke uitvinding van het Westen vinden. Zelfs de globalisering en vrijemarkteconomie die ik als econoom ingelepeld kreeg, zijn geen evidenties meer. We zijn nog een vreselijk interessant en vreselijk beangstigend addendum aan het schrijven aan het einde van de geschiedenis van Francis Fukuyama.

Jongeren hebben steeds minder met democratie, bedacht je je eerder ook, in een kerstessay voor De Standaard.

Van Peel: Steeds meer jongeren, zowel in de VS als in Europa, vinden het niet ondenkbaar geleid te worden door een krachtdadige dictator. Zo eentje die eens goed zegt waar het op staat. Let wel, die onderzoeken dateren nog van vóór president Trump en de Oekraïneoorlog. Misschien zou dat nu andere resultaten opleveren? Maar hoewel jongeren zich weinig interesseren in politiek, zijn ze wel geëngageerd. Je ziet gewoon verschuivingen naar burgerplatformen en crowdfunding, de meest directe manier van interveniëren. En de politiek? Die zou mee moeten evolueren, maar zit voorlopig nog kibbelend vast in het eigen circus.

Voortbordurend op de Star Wars-referentie in de titel: behoor jij nog tot de rebellion? Zit jij niet eerder tussen de rebellenalliantie en het Galactische Keizerrijk?

Van Peel:(lacht) Ik ben meer een vrijbuiter zoals Han Solo. Of kom, Chewbacca.

Die titel – die al dateert van voor de pandemie – verwijst naar alle zelfverklaarde rebellen die ik om mij heen zag. Klimaatspijbelaars en woke activisten maar ook alt-right. Conner Rousseau vindt zichzelf ook een rebel. Net als Bart De Wever. (droog) Ik dacht altijd dat ik als comedian de rebel was, maar als rebellie nu de mainstream is, weet ik niet of ik het nog wel wil zijn. Bovendien, tegen wie rebelleer je op den duur nog als iedereen zichzelf een rebel noemt?

Pleit de comedian die jaren heeft geklaagd over de ‘vertsjeving’ van België tegenwoordig voor meer tsjeverij?

Van Peel: Ik heb me die bedenking ook gemaakt. Al maakt het in essentie niet zoveel verschil. Vroeger klaagde ik hoe alle partijen op elkaar leken en niemand nog echt ergens voor stond. Maar vandaag staan we nog steeds nergens voor. We zijn alleen verenigd tégen anderen, tegen ideeën. We are defined by our enemies. Het enige dat ons nog vooruitstuwt en verenigt, is waar we tegen zijn. En zo krijg je dus coronabetogingen waar links en rechts broederlijk samen op straat komen.

In een Humo-dubbel met jou en beste vriend Alex Agnew bedacht die laatste zich dat we beter weer de legerdienst konden invoeren, om de watjesmaatschappij tegen te gaan. The dark side is strong in this one, Michael.

Van Peel: Ik denk toch dat daar vooral de comedian aan het woord was. Tegelijk zijn Alex en ik er ons inderdaad allebei van bewust dat de oudemannenstem in ons achterhoofd steeds luider gaat klinken. We hebben allebei schrik om die kwade, witte, oude man te worden. En we komen stilaan op het punt dat we daar soms tegen moeten vechten. In de show vraag ik me ook af of je kunt rebelleren tegen ouder worden.

En?

Van Peel: Dat je lijf zachtjesaan aftakelt moet je leren omarmen. Maar tegen de conservatieve aderverkalking in je brein valt wel nog het een en ander te doen.

Ben je nostalgisch naar vroegere stand-uptijden?

Van Peel: Ik weet niet of het met de leeftijd te maken heeft, maar vroeger leek het allemaal iets duidelijker. Comedians waren de rebellen, diegenen die lachten en schopten naar onderdrukking en bullyism. De gemiddelde comedian werd ooit gepest – ik ook – en hield daar een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel aan over. Alleen is het nu complexer geworden. Zo worden we langs links ingehaald door de combinatie van een nieuwe ideologie en een algoritme dat op sociale media vooral de luidste en extreemste stemmen bevoordeelt, waardoor het lijkt alsof die een meerderheid vormen. Dat is bullshit, maar niet altijd makkelijk te doorprikken. (blaast) Het voelt een beetje passé om nog over woke te lullen, nee?

Bel jij barones Doornaert of doe ik het?

Van Peel:(lacht)Hoe ouder ik word, hoe vaker ik me dus bedenk: Mia Doornaert heeft daar precies wel een punt. En dát neem ik extreem-woke pas echt kwalijk. What the fuck went wrong? Ik was toch die rebelse komiek?

Ik heb me er de laatste jaren het hoofd over gebroken waarom ik me zo kan opboeien in extreem-woke. Alsof het echte gevaar niet aan de kant van Poetin, Trump en alt-right zit. Wat gejengel op universiteiten en een soort censuurdenken waarvan je instinctief voelt dat het weinig productief is, maar is dat dan zo’n existentieel probleem? Ondertussen snap ik dat we in essentie hetzelfde willen, maar ik zeer slecht tegen die onverdraagzaamheid in naam van de verdraagzaamheid kan. Pestkoppengedrag, enfin. ‘Die heeft iets gezegd waar ik het niet mee eens ben, dus gaan we hem nu in groep pakken.’ Dat komt ook door mijn eigen verleden, maar als ik bully’s ruik, wordt het rood voor mijn ogen. Daar moet je als comedian altijd tegen ingaan, vind ik, zelfs al dreig je dan bijval te krijgen van de verkeerde ‘medestanders’. Zo vond ik de avondklok bijvoorbeeld een verregaande inperking van de burgerrechten, maar toen ik dat luidop zei, werd dat meteen gekaapt. ‘Zeg het ze, Michael! En met die pasjes, dat is toch net zoals de jodenster!’ Nee gast, laat mij gerust. Ik zit niet in jouw team. (dramatisch) En aan de andere kant zo’n gast met een zilverpapieren hoedje: ‘Ja! En Bill Gates spuit ons vol met 5G!’ We zijn omsingeld. ‘Clowns to the left of me, jokers to the right. Here I am, stuck in the middle with you.’