L’Europe noire, muziektheater dat de grote zangeres toont die in Lisette Ma Neza schuilt

Lisette Ma Neza trok het voorbije jaar door Europa met het boek Afropean van Johny Pitts onder de arm. Uit die queeste puurde ze de voorstelling L’Europe noire – Some Girls want to go to Europe.

Wanneer Lisette Ma Neza zingt, dan zwijgt de wereld in verwondering. De schrijfster/zangeres bezit een loepzuivere stem waarmee ze schijnbaar moeiteloos de hoogste noten temt. Omringd en perfect begeleid door een puike band – bestaande uit percussionist Vernon Chatlein, trompettist Peter Somuah, pianist Neil Akenzua en gitarist Orville Breeveld – katapulteert ze haar publiek naar een stemmige jazzclub in New York waar ze zinderend van emotie zelfgeschreven nummers als Papa (you can cry), Sweet Runner of de ‘slamsongs’ Dit is voor de vrouw (die niet vies is van zichzelf) en Congo is van ons brengt.

Haar stem bloeit als een waterlelie op de rivier die de muziek van haar band is. Dan bloesemt L’Europe noire.

Ook als ze slamgedichten brengt zoals ‘de herinneringen van mijn broer’ of een gedicht over de Rwandese genocide uit 1994 staat de band haar gewillig en accuraat bij. Samen vertolken ze de opgekropte en wellicht nooit volledig verdwijnende pijn die de tragedie veroorzaakte. Ma Neza is een dochter van ouders in wiens geheugen de gruwelbeelden nooit zullen verdwijnen. Ze nestelt zich in haar stamboom en tracht er te voelen wat haar voorouders voelden.

‘Wanneer Lisette Ma Neza zingt, dan zwijgt de wereld in verwondering.’

Zou L’Europe noire niet over uit méér verhalen vertrekken dan deze van Lisette Ma Neza en familie? Dat was de bedoeling… De kunstenares spoorde – op vraag van Europalia Trains & Tracks – Europa door en sprak in steden als Brussel, Parijs, Berlijn en Marseille met zwarte kunstenaars en ondernemers. ‘Het startte als een zoektocht maar het werd een vindtocht.’

Over die reis en de ontmoetingen sprak ze een tijd geleden met Knack. Van die ontmoetingen laat ze tijdens de voorstelling slechts een paar onbegrijpelijke en van elke uitleg gespeende geluidsfragmenten horen. That’s it. De ontmoetingen werden ook op video geregistreerd en kunnen na de voorstelling in de foyer of via een QR-code die elke toeschouwer krijgt, bekeken worden.

Grijpt Ma Neza L’Europe noire aan om het stukje Afro-Europa waarmee ze de scène deelt voor te stellen? Helaas. Van de muzikanten krijgen we enkel hun voornaam te horen. Net als van de dansers Revé Terborg en Giovanni Pisas, die weinig meer mogen doen dan Ma Neza’s woorden illustreren. De hele groep staat naast en in een sobere installatie van de Antwerpse kunstenares Absa Sissoko. Het werk oogt als een houten kamerstructuur waarvan de wanden bestaan uit getekende gezichten van lijdende zwarte mensen.

Elke ‘Ik wil dat…’ breekt het ritme en toont een frontvrouw die iets te krampachtig de touwtjes in handen wil houden

‘Ik wil dat…’ zijn drie woorden die Ma Neza (te) vaak laat vallen tijdens L’Europe noire. ‘Ik wil dat je speelt hoe je je nu voelt. ‘Ik wil dat je speelt hoe je geslapen hebt. ‘Ik wil dat je speelt hoe kruidig eten klinkt. ‘Ik wil dat je voelt en volgt wat hij speelt.’ ‘Ik wil dat jij de vader danst en jij de dochter’. Elke ‘Ik wil dat…’ breekt het ritme en toont een frontvrouw die iets te krampachtig de touwtjes in handen wil houden. Ze wordt nochtans omringd door gouden kunstenaars die haar feilloos aanvoelen en daar ook zonder een ‘ik wil dat’ perfect op inspelen.

Ma Neza is 24 lentes jong. Onlangs schreef ze in opdracht van Fonds Podiumkunsten een gedicht over Het hart van de kunstenaar. Daarin schreef ze: ‘Oh in het hart van de kunstenaar… leeft een lieveheersbeestje – angstig voor applaus.’ Geef haar nog enkele lentes en deze frontvrouw geeft een minder angstig hart en weet perfect wat ze wil zonder dat ze dit voortdurend moet expliciteren aan haar prachtband, waarmee ze hopelijk heel snel een prachtplaat maakt. Over L’Europe noire, misschien?