Laika’s ‘Piknik Horrifik’ serveert boomworstjes met een schuldgevoel

‘Als we nu eens Jheronimusch Bosch’ ‘De Tuin der Lusten’ ensceneren én er een grootse openluchtpicknick mét bitterzoete nasmaak van maken?’, moet Laika gedacht hebben toen ze besloten een stuk te maken met en rond de vijfhonderste verjaardag van Bosch’ sterfdag (9 augustus 1516).

De Tuin der Lusten (1466) is een van de bekendste werken van Jheronimusch Bosch. Het is een drieluik. Op het linkerpaneel staan Adam en Eva in het paradijs afgebeeld, op het middenluik wordt dat paradijs bevolkt door een massa mensen die zich laten leiden door hun lusten en in het rechterluik betalen ze de prijs voor hun liederlijk gedrag en vertoeven in de donkere hel. Laika focust in Piknik Horrifik visueel op het linker- en middenluik maar werkt in het verhaal toe naar de hel…

Piknik Horrifik is de openingstentoonstelling van de Zomer van Antwerpen en is de ganse maand juli te zien in Fort VIII in Hoboken. Het warmgele licht uit Bosch’ linker- en middenluik hoopte Laika van de zomerzon te krijgen. Helaas. De Belgische première voltrok zich onder een druilerige hemel en dat is jammer, want een van de steunpilaren waarop deze productie gebouwd is, is de zomerse sfeer. Als die er niet is, dan valt er een leegte.

Dat blijkt pijnlijk aan het begin. Nadat twee guitig uitgedoste ‘werkmannen’ – in beige overall en met een koekjeskleurige helm op het hoofd – zich aan de poorten van het paradijs voorstellen als de medewerkers van ‘Paradise Inc.’, openen die poorten zich en kijk je uit op een betonvlakte – met een eenzame, gekke boom – die afgesloten wordt door een grijze vrachtwagen. Die poorten zijn, net als het oorspronkelijke drieluik van Bosch, beschilderd met een donkergrijze bol waar de aarde als een horizontale schijf in zweeft. Bosch stelde met dat beeld de aarde vóór de voltooing van de schepping voor. Laika plaatst een dode boom en enkele lege winkelkarretjes op die aardschijf en toont de aarde ná het uitsterven van de vernielzuchtige mensenplaag.

Van zodra je in het paradijs arriveert, krijg je een felroze drankje in een glas dat als een plastic ijshoorntje oogt. Regisseur en theaterkok Peter De Bie heeft oog voor elk detail. Terwijl je van het heerlijke drankje nipt, wordt het paradijs voor je ogen opgebouwd door De Bie en zijn wellustige werkmakkers. Die opbouw van het paradijs – het is nogal een karwei – gebeurt onder begeleiding van klassieke muziek die soms net te pompeus klinkt. Eerst worden grasmatjes en grastafeltjes (met roodgeruite tafellakentjes) over het plein gereden. Op elk tafeltje zit een van de werkmakkers, elk nemen ze een pose aan uit het schilderij. Dit soort verrassende theatrale ingrepen gebeurt in de rest van de voorstelling iets te weinig. Tegen de flank van de vrachtwagen ontrolt zich intussen een lege versie vanDe Tuin der Lusten en er worden roze constructies – van een winkelkargalg tot een vetmestmachine – opgebouwd. Het levert een roze plaatje op van de donkerste kant van de mens: de kant die alles uit de natuur ten volle exploreert, opfokt en vet mest.

Die opbouw van het paradijs en het in gang zetten van de ‘voedselundustrie’ – van babyboom tot vetgemeste boom en vervolgens boomworst – duurde tijdens de première te lang. Al ligt dat wellicht ook aan het gebrek aan zon en zomersfeer. Iedereen keek nat en stil toe. Er is te weinig spel en interactie tussen de personages om die leemte op te vangen. Hier gaat de creatie ook gebukt onder de onervarenheid van sommige performers. Zij doen wat ze moeten doen maar dat blijkt in druilerige omstandigheden niet voldoende om een publiek te boeien, laat staan te raken. Gelukkig worden er algauw boomworsten gemaakt – er komt zelfs een heuse boomslagerij tevoorschijn! – en toont De Bie opnieuw dat hij een uitmuntende en inventieve kok is. Hij serveert een bijna volledig veganistische, lekkere viergangenmaaltijd met veel groenten, granen, gedroogde vruchten en een zoete zonde als toetje. Heerlijk! Maar, die zoete zonde is wat rest van de gestorven boom waaruit alle boomworsten werden gemaakt. Daar is de bittere nasmaak.

Piknik Horrifik is een nog te wisselvallig gespeelde, bonte en bovenal lekkere ervaring die je uiteindelijk op een slimme manier de krop in de keel bezorgt en je doet stilstaan bij hoe de voedingsindustrie onze omgeving uitput en letterlijk opvreet. ‘Willen jullie het laatste restje van het dessert nog?’, vroeg iemand van een ander tafeltje toen niemand aan onze tafel aanstalten maakte om de grote schaal leeg te lepelen. Meteen kwamen de tafelgasten in actie: ‘Zij zouden ook dat laatste restje zélf opeten!’ Er werd niet gedeeld. En precies dat stelt Laika aan de kaart: de mens deelt liever niet, neemt wat hij kan pakken – ook in de bossen – en evolueert zo langzaam naar een toekomst in een verdorde hel.

Els Van Steenberghe