Johan Heldenbergh speelt Karl Marx als een vlotte kerel die zichzelf te weinig vragen stelt

Wat zou Karl Marx zeggen als hij vandaag nog leefde? In de versie van Stefaan Van Brabandt en Johan Heldenbergh klinkt hij nog het meeste als Dirk De Wachter.

Stefaan Van Brabandt heeft zijn zaakjes goed geregeld. Als tekstschrijver hoeft hij zich in ieder geval geen zorgen te maken over werkzekerheid: de komende jaren schrijft hij monologen voor een indrukwekkende reeks filosofen. Eerst was er al Socrates, nu is er Marx. Later volgen nog Kierkegaard, Schopenhauer, Nietzsche, Foucault, Arendt, Sartre en De Beauvoir. Die twee laatste krijgen een dialoog. Na twee voorstellingen, is het opzet wel duidelijk. Als het comedians zijn die de meeste mensen nog naar een theaterzaal weten te lokken, zullen we de bekendste filosofen daar maar naar restylen.

Van Brabandt heeft ook geluk: zijn monologen worden steeds beter. Wat Socrates, bij monde van Bruno Vanden Broecke, te vertellen had, was bij momenten nog veel lichter dan wat die comedians bij elkaar babbelen. Op zijn best was Socrates een aardige schoolvoorstelling. Karl Marx, die wordt gespeeld door Johan Heldenbergh, is gelukkig ook genietbaar voor mensen die al tot de jaren van verstand zijn gekomen. Maar zelfs Marx, die ons op alle foto’s aankijkt met een norse, grimmige blik, wordt in de voorstelling van Van Brabandt en Heldenbergh een vlot pratende man met gevoel voor humor en timing. Hij spreekt zelfs met een Gents accent.

Een groot deel van de voorstelling gaat – net weer als bij comedians – op aan autobiografische anekdotes. De Duitser Karl Marx zwierf door Europa, langs Brussel, om op het einde van zijn leven in Londen uit te komen. Daar ligt hij ook begraven: een bezoek aan zijn graf kost vandaag ironisch genoeg vijf pond. Marx had zelf trouwen geldproblemen, waarmee Friederich Engels hem mee moest helpen, en veel last met zijn gezondheid – ‘steenpuisten’, doet de hele zaal lachen. De eerste marxist had zelfs een kortstondige affaire met een inwonende dienstmeid, waar zij een kind aan overhield.

Door die verhalen zitten de ideeën van de man geweven. De productiemiddelen en natuurlijke grondstoffen horen niemands eigendom te zijn, en arbeiders vervreemden van zichzelf als ze de hele dag aan een lopende band dezelfde vijs in een stoel moeten zaaien.

Zo’n avondje Marx is boeiender dan een show van Philippe Geubels of Wim Helsen. Het is enkel het einde dat enigszins teleurstelt. Van Brabant wilde zijn publiek graag met een boodschap naar huis sturen, en schreef voor Karl Marx een slottekst over de samenleving anno 2018.

Daar is heel wat mis mee: we horen Marx zelfs zeggen dat mensen nog nooit zo ongelukkig waren als vandaag. Ze zijn enkel geïnteresseerd in het kopen van spullen die ze niet nodig hebben om daarmee indruk te maken op mensen die ze eigenlijk niet mogen. We laten ons veel te veel leiden door geld, we zijn vergeten wat werkelijk de moeite waard is in het leven. En de media – ik geef het allemaal maar door – zijn enkel geïnteresseerd in kijkcijfers en clickbait. Moest Marx werkelijk uit zijn graf worden teruggeroepen om – overigens wel tot grote instemming van het publiek – Dirk De Wachter na te praten?

Wat was de voorstelling interessanter geweest als Stefaan Van Brabandt Marx zichzelf enkele lastige vragen had laten stellen. Waarom is de revolutie waar hij zijn hele leven op heeft gewacht meer dan 130 jaar na zijn dood nog altijd niet uitgebroken? Had hij ooit gedacht dat er zoiets als een democratie met enkelvoudig stemrecht zou ontstaan? En de sociale welvaartsstaat in Europa, ook niet zien aankomen? Heeft de geschiedenis het ongelijk van Marx misschien bewezen?

Ik had het de man graag zelf in overweging horen nemen. Het had een voorstelling, waar verder weinig verrassends in gebeurt, toch een tikkeltje spannender gemaakt