Jan Decorte legt zijn bips en hart bloot in ‘body a.k.a.’

In body a.k.a. reduceert Jan Decorte Shakespeares Macbeth tot kreten, flarden van zinnen en getormenteerde dans. Dat levert intrigerend maar allesbehalve hapklaar toneel op.

Waarom heb je een drumstel vandoen als je evengoed op je bips kan trommelen? Die vraag beantwoordt Jan Decorte tijdens body a.k.a. met een roffel op de blote bips. Less is more, lijkt het credo van dit stuk. Decorte drijft hier zijn baldadig minimalisme tot het uiterste. Met weinig meer dan een XL-pollepel, wat keien, een stel zwarte engelenvleugels en tegenspeelsters Sigrid Vinks en Lisah Adeaga ensceneert hij Shakespeares Macbeth.

Als vertrekpunt geldt de bewerking die hijzelf in 1994 maakte. Decorte vertimmerde de tragedie waarin generaal Macbeth van drie heksen te horen krijgt dat hij koning wordt en vervolgens door zijn vrouw gepusht wordt om de huidige koning te vermoorden tot Bloetwollefduivel. ‘tis nat / tisgeeweer / de geite pisse / naar beneeë‘ mompelde Macbeth in de beginscène van dat stuk, in onvervalst ‘Decortiaans’.

In body a.k.a. puurt Decorte Bloetwollefduivel verder uit. Dat betekent: minder woorden, meer kreten en danspassen. De voorstelling start met een streep rauwe deathmetal waarop de drie performers – Decorte in zwart pak, Vinks en Adeaga in een prachtig gouden jurkje – strompelend dansen. In die dans ligt de kern van hun rol. Vinks (als Lady Macbeth) tracht steeds overeind te krabbelen, met vooruitgestoken armen die de weg lijken te wijzen. Adeaga (als ‘de heksen’) lijkt klaar om aan te vallen. En Decorte (als Macbeth) lijdt. Hij schreeuwt. Hij kreunt. Hij zwalpt terwijl hij naar adem hapt, met de tong uit de mond.

Met een minimum aan woorden, bewegingen en decor vertolkt het trio cruciale scènes uit de tragedie. Frustraties worden geventileerd door te slingeren met een pollepel. Gevochten wordt er door de handen in elkaar te slaan en vervolgens op/over/onder mekaar te kruipen zonder de handen te lossen (en zonder armen te breken). Getriomfeerd wordt er door te roffelen op de blote bips. En bevallen gebeurt in stevige omhelzing. Hoe Vinks ‘bevalt’ van Macbeths moordenaar MacDuff is een hartverscheurende scène waarin de twee vrouwen elkaar huilend/schreeuwend in de armen vallen en over de grond rollen.

Probleempje: body a.k.a.laat zich het best lezen wanneer je het oorspronkelijke stuk kent. En omdat taal plus bewegingen tot het absolute minimum herleid zijn, degraderen kleine foutjes – zoals een zin vergeten of een beweging overslaan – de soberheid meteen tot banaliteit.

Gelukkig is Decorte een gewiekst regisseur. Hij bouwt scène na scène naar een ontroerende apotheose. Die wordt ingezet tijdens de dialoog – het lijkt eerder een duel – tussen Decorte en Vinks. De twee spelen de ruzie tussen Lady Macbeth en Macbeth. Tijdens die woordenwisseling tracht Lady Macbeth haar man ervan te overtuigen om de koning te doden. Vinks zegt de tekst voor terwijl ze Decorte dwingend in de ogen kijkt. ‘Kappen! Kappen!’ Decorte zegt de tekst na als een stervend mens die al zijn krachten inzet om zijn laatste woorden te tieren. De dialoog is zo pakkend omdat ineens ook de relatie tussen Decorte en Vinks zo zichtbaar wordt. De twee delen al meer dan veertig jaar lief en leed. Al evenveel jaar is Vinks de ijzersterke steun en toeverlaat van Decorte en sleurt hem, met de power van een Lady Macbeth, door alle emotionele dieptes en pieken.

Als, tot slot, Bachs wonderschone cantate Herz und Mund und Tat und Leben weerklinkt en Decorte schalks oproept tot samenzang met het publiek, treft body a.k.a. je alsnog vol in het hart.

Dit is Decorte op z’n puurst. Het is haast ’theater als beeldende kunst’. Het devies is: gewoon kijken, niet alles proberen te begrijpen en veel trachten te voelen bij die drie kwetsbare lijven die naar adem happen, elkaar vastpakken en koesteren. In een tijd vol lawaai en prikkels, snijdt Decorte slechts die woorden uit het vel van Macbeth die nodig zijn om de kern van het stuk over te brengen. Tegenover gruwel en machtswellust plaatst hij – nadat hij de personages liet afzien – stilte, schoonheid en tederheid. Al dan niet in blote bips.